Marcel Landowski
Marcel Landowski, 1985 | |
Imię i nazwisko |
Marcel François Paul Landowski |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci | |
Gatunki | |
Zawód | |
Powiązania | |
Odznaczenia | |
Marcel François Paul Landowski[1] (ur. 18 lutego 1915 w Pont-l’Abbé, zm. 22 grudnia 1999 w Paryżu[1]) – francuski kompozytor.
Życiorys
Syn Paula Landowskiego, rzeźbiarza pochodzenia polskiego[1][2]. Jego pradziadkiem był Henri Vieuxtemps[1]. Od 1922 roku uczył się gry na fortepianie u Marguerite Long, uczęszczał też do szkoły dyrygenckiej Pierre’a Monteux[1][2]. W latach 1934–1939 studiował w Konserwatorium Paryskim, gdzie jego nauczycielami byli Noël Gallon (fuga), Henri Büsser (kompozycja) i Philippe Gaubert (dyrygentura)[2]. Jego talent zwrócił uwagę Arthura Honeggera, który został doradcą Landowskiego w zakresie kompozycji[2].
Pełnił funkcję dyrektora konserwatorium w Boulogne-Billancourt (1959–1961) i dyrektora muzycznego Comédie-Française (1961–1965)[2]. Pracował też we francuskim Ministerstwie Kultury na stanowisku inspektora generalnego szkolnictwa muzycznego (1964–1975), kierownika departamentu muzyki (1966–1970) i departamentu opery i baletu (1970–1974)[1][2]. Od 1975 do 1977 roku pełnił też funkcję generalnego inspektora muzyki w Ministerstwie Edukacji[2]. W latach 1977–1979 kierował wydziałem kultury w magistracie Paryża[1]. Od 1980 do 1991 roku był dyrektorem Théâtre du Châtelet[1]. Od 1991 roku był członkiem zarządu wydawnictwa muzycznego Editions Salabert[1][2].
Odznaczony Grand Prix de la Ville de Paris (1950) i nagrodą im. Ravela (1973)[1][2]. Od 1975 roku członek Académie des beaux-arts, w 1994 roku został wybrany także na stanowisko kanclerza Institut de France[1]. Odznaczony został orderem Legii Honorowej w stopniu wielkiego oficera, Orderem Narodowym Zasługi w stopniu wielkiego oficera, Orderem Sztuki i Literatury w stopniu komandora oraz Orderem Palm Akademickich w stopniu komandora[3].
Jego żoną od 1941 roku była pianistka Jacqueline Potier[1].
Twórczość
Twórczość kompozytorska Landowskiego ma charakter eklektyczny[1][2]. W młodości pozostawał pod wpływem Arthura Honeggera, później tworzył w stylistyce umiarkowanego modernizmu[2]. Był przeciwnikiem awangardowych tendencji w muzyce, przeciwstawiał się serializmowi, co doprowadziło do konfliktu z grupą skupioną wokół Pierre’a Bouleza[2]. Jako pracownik francuskiego ministerstwa przyczynił się do reformy programu nauczania, dbał też o rozwój życia muzycznego na prowincji[2]. W muzyce Landowskiego silnie przejawiają się inspiracje religijno-filozoficzne, wypływające z afirmatywnej postawy wobec życia i sprzeciwu wobec współczesnego pesymizmu i nihilizmu[2].
Był autorem prac L’orchestre (wspólnie z Louisem Aubertem, 1950), Honegger (1957), Batailles pour la musique (1979) i La Musique n’adocuit pas les moeurs (1990)[1][2].
Wybrane kompozycje
(na podstawie materiałów źródłowych[1])
Utwory orkiestrowe
- 2 koncerty fortepianowe (I Poème 1939–1940, II 1963)
- poemat symfoniczny Brumes (1943)
- Koncert wiolonczelowy (1944–1945)
- poemat symfoniczny Edina (1946)
- suita Le Petit Poucet (1946)
- Ballet des Jeux du Monde (1948)
- suita Le Voyageur et la voyageuse (1948)
- 5 symfonii (I Jean de la Peur 1949, II 1964, III Les Espaces 1965, IV 1988, V Les lumières de la nuit 1998)
- suita Trois histoires de la prairie (1950)
- Koncert na fale Martenota (1954)
- Koncert na fagot (1957)
- suita La Passante (1958)
- Mouvement na smyczki (1960)
- poemat symfoniczny L’Orage (1960)
- 2 koncerty na flet (I 1968, II 1998)
- koncert Au bout de chagrin, une fenêtre ouverte na trąbkę, orkiestrę i taśmę (1977)
- poemat symfoniczny L’Horloge (1982)
- Improvisation na puzon i orkiestrę (1990)
- Adagio Cantabile na obój, rożek angielski, perkusję i smyczki (1991)
- Symfonia koncertująca na organy i orkiestrę (1993)
- Que ma joie demeure na skrzypce i smyczki (1994)
- Koncert skrzypcowy (1995)
- Un Chant na wiolonczelę i orkiestrę (1996)
- À Sainte Dévote (1997)
- Ouverture pour un opéra imaginaire (1997)
Utwory kameralne
- Trio na róg, trąbkę i fortepian (1954)
- Quatre préludes na perkusję i fortepian (1963)
- Étude de sonorité na skrzypce i fortepian (1973)
- Concerto en trio na fale Martenota, perkusję i fortepian (1975)
- Souvenir d’un jardin d’enfance na obój i fortepian (1977)
- Cahier pour quatre jours na trąbkę i organy (1977)
- Improvisation na puzon i fortepian (1983)
- Sonate brève na wiolonczelę solo (1985)
- Blanc et feu na róg, 2 trąbki, puzon i tubę (1985)
- Petite chanson de l’amitié na 4 wiolonczele (1987–1991)
- Étude de technique et de sonorité na skrzypce i fortepian (1996)
- Velléda et le coeur de chêne na skrzypce i harfę (1998)
Utwory fortepianowe
- Sonatine (1940)
- Deux nocturnes (1945)
- Le Petit Poucet (1946)
- En trottinant sur le sentier (1959)
Utwory wokalno-instrumentalne
- Le Sept loups i Les Sorcières na głos żeński i orkiestrę (1937)
- Trois melodies na sopran i orkiestrę (1938)
- oratorium Rythmes du Monde (1939–1941)
- Desbat du cuer et du corps na sopran, tenora, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1943)
- oratorium La Qûete sans fin (1943–1944)
- Cantique d’actions de Grâces na solistów, chór i fortepian lub organy (1945)
- Trois révérences à la mort na sopran i fortepian (1946)
- kantata Jésus, là es-tu? na alt, chór żeński, fortepian lub smyczki i perkusję (1948)
- Le Lac d’Undeneur na kontralt (1948–1949)
- Quatre chants d’Innocence na chór żeński (1952)
- Espoir na chór, recytatora i orkiestrę (1959)
- Chant de Solitude na 4 głosy żeńskie i orkiestrę (1960)
- Les Notes de Nuit na recytatora i orkiestrę (1961)
- kantata Aux mendiant du Ciel na sopran i orkiestrę (1966)
- Messe de l’Aurore na sopran, tenora, baryton, chór i orkiestrę (1977)
- Un enfant appelle na sopran, wiolonczelę i orkiestrę (1978)
- oratorium Le Pont de l’espérance na sopran, baryton, chór, 2 tancerzy i orkiestrę (1980)
- La Prison na sopran i orkiestrę (1981)
- Chant de Paix „Ecoute ma voix...” na sopran lub głos dziecięcy, baryton, chór dziecięcy lub chór mieszany i organy (1985)
- Help-Help Vatelot na sopran, wiolonczelę, chór i mały zespół instrumentalny (1985)
- Les Deux soeurs na kwartet wokalny (1986)
- La Symphonie de Montségur na sopran, baryton i orkiestrę (1987)
- Les Leçons des ténèbres na sopran, bas, chór, organy i wiolonczelę (1991)
- kantata Les Rois Mages na głos, flet i trąbkę (1994)
Dzieła sceniczne
- operetka Le Tour d’une aile de pigeon (wyst. Paryż 1938)
- balet Les Fleurs de la petite Ida (wyst. Paryż 1938)
- balet Clairs-obscurs (wyst. Paryż 1938)
- balet Après-midi champêtre (wyst. Wersal 1941)
- balet Les Travaux et les jours (1943)
- balet Les Djinns (wyst. Paryż 1944)
- legenda liryczna La Rire de Nills Halerius (1944–1948, wyst. Miluza 1951)
- dramat liryczny Le Fou (1948–1955, wyst. Nancy 1956)
- balet-opera Rabelais, François de France (wyst. Tours 1953)
- komedia liryczna Le Ventriloque (1954–1955, wyst. Paryż 1956)
- dramat liryczny L’Opéra de Poussière (1958–1962, wyst. Awinion 1962)
- balet Abîmes (wyst. Essen 1959)
- dramat liryczny Les Adieux (wyk. Radio Luksemburg 1959, wyst. Paryż 1960)
- balet Le Leçon d’Anatomie (wyst. Haga 1964)
- balet La Fantôme de l’Opéra (1979, wyst. Paryż 1980)
- balet Les Hauts de Hurlevent (wyst. Paryż 1982)
- miniopera dziecięca La Sorcière de placard à balais (wyst. Sevres 1983)
- dramat liryczny Montségur (wyst. Tuluza 1985)
- musical La Vieille Maison (1987, wyst. Nantes 1988)
- opera dziecięca P’tit Pierre et la Sorcière du placard à balais (1991, wyst. Colmar 1992)
- opera Galina (1995, wyst. Lyon 1996)
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2023–2024. ISBN 978-0-02-865528-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 5. Część biograficzna klł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997, s. 282–283. ISBN 978-83-224-3303-4.
- ↑ Marcel Landowski. academiedesbeauxarts.fr. [dostęp 2021-02-07]. (fr.).
- ISNI: 0000000120296329
- VIAF: 84035237
- LCCN: n81023144
- GND: 122010698
- NDL: 00523570
- BnF: 138963154
- SUDOC: 027893944
- SBN: SBLV076779
- NKC: jn20000701001
- BNE: XX1467977
- NTA: 069134103
- CiNii: DA06830634
- Open Library: OL141738A
- PLWABN: 9810580392705606
- NUKAT: n97013156
- J9U: 987007264370405171
- CONOR: 83296611
- KRNLK: KAC2018O1255