Maria Gella

Maria Józefa Gella
Data i miejsce urodzenia

2 lutego 1890
Lwów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

25 lipca 1970
Kraków, Polska

Zawód

aktorka

Współmałżonek

1. Artur Kwiatkowski,
2. Jerzy Jabłoński

Lata aktywności

1907–1966

Zespół artystyczny
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej

Maria Józefa Gella, 1 v. Kwiatkowska, 2 v. Jabłońska[1] (ur. 2 lutego 1890 we Lwowie, zm. 25 lipca 1970 w Krakowie) – polska aktorka teatralna i filmowa.

Życiorys

Urodziła się 2 lutego 1890 we Lwowie, ówcześnie na terenie Austro-Węgier (ob. Ukraina). Była córką Kazimierza Gelli (urzędnik, oficjał c. k. namiestnictwa, zmarły 5 grudnia 1892 w wieku 30 lat[2][3]) i Sabiny Stradiot. Ukończyła pensję św. Elżbiety we Lwowie, a w 1907 Szkołę Dramatyczną przy lwowskim Teatrze Miejskim. W tym samym roku zadebiutowała na scenie teatralnej.

Na początku 1908 występowała wraz z matką w objazdowym zespole Eugeniusza Kalinowskiego, a następnie jeździła po prowincji galicyjskiej w Teatrze Dziesięciu Miast z udziałem Gustawa Fiszera. W sezonie 1908/1909 grała w zespole Eugeniusza Majdrowicza w Sosnowcu, a w sezonach 1909/10 i 1910/11 w Teatrze Wielkim w Lublinie. W latach 1914–1918 występowała na deskach Teatru Polskiego w Kijowie, z którym występowała również w Moskwie i Piotrogrodzie (1915). Od kwietnia 1918 należała do zespołu kijowskiego Nowego Teatru Polskiego pod kierownictwem Juliusza Osterwy. Była aktorką pobierającą w 1918 najwyższą gażę w zespole kobiecym[1].

Po opuszczeniu Kijowa występowała w kabarecie „Mozaika” (1918) oraz na scenach warszawskich: Teatru „Czarny Kot” (grudzień 1918 i sezon 1919/1920), Teatru Polskiego i Teatru Małego (1920–1923) oraz Teatru Letniego (1923–1925) i Teatru Ćwiklińskiej i Fertnera (sezon 1926/1927). W latach 1927–1930 grała w Teatrze Letnim, a w latach 1930–1934 w Teatrze Narodowym, Teatrze Nowym i ponownie w Teatrze Letnim. W lecie 1931 z aktorami Teatru Narodowego występowała w Radomiu, Kielcach, Częstochowie, Łucku i Płocku. Od 1934 występowała na scenach Teatrów Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej (TKKT), Teatru Polskiego i Małego (1934–1936) oraz Teatru Letniego (1936–1939). W sezonie 1939/1940 była zaangażowana do teatrów stołecznych – Narodowego i Nowego. W Warszawie zagrała ponad 70 ról, najczęściej „salonowych” we współczesnych komediach i farsach.

Podczas II wojny światowej pracowała jako kelnerka w kawiarni „Pod Znachorem” w Warszawie i straciła drugiego męża. Po powstaniu warszawskim wyjechała do Krakowa, z którego scenami związała swoją dalszą karierę artystyczną. Od wznowienia powojennej działalności Teatru im. Juliusza Słowackiego w marcu 1945 do końca sezonu 1965/1966 występowała na deskach tej sceny. W sezonie 1946/1947 występowała również w Teatrze Kameralnym TUR, a w okresie połączenia zespołów teatrów krakowskich, grała także w Starym Teatrze (do 1954). 8 listopada 1959 obchodziła pięćdziesięciolecie pracy artystycznej, podczas zbiorowego jubileuszu w Teatrze im. Juliusza Słowackiego. Należała do Kapituły Zasłużonych Członków SPATiF-u. Ostatnią rolą jaką zagrała była postać Generałowej w spektaklu Jego ekscelencja błazen Fiodora Dostojewskiego w reż. Bronisława Dąbrowskiego w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1966), kiedy to przeszła na emeryturę.

Była dwukrotnie zamężna. Pierwszym jej mężem był Artur Kwiatkowski, którego poślubiła w 1916, a drugim Jerzy Jabłoński (ślub 1930).

Zmarła 25 lipca 1970 w Krakowie i tam została pochowana.

Występy sceniczne

Filmografia

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Maria Gella-Jabłońska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2012-01-10].
  2. ↑ Kronika. Zmarli. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 279 z 7 grudnia 1892. 
  3. ↑ Kronika. Zmarli. „Gazeta Narodowa”, s. 2, Nr 294 z 8 grudnia 1892. 
  4. ↑ M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  5. ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa nr 0/245 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki, s. 1655.

Bibliografia

Linki zewnętrzne