Menetus

Menetus
H. Adams & A. Adams, 1855[1]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Gromada

ślimaki

Podgromada

Heterobranchia

Infragromada

Euthyneura

(bez rangi) Tectipleura
Nadrząd

Hygrophila

Nadrodzina

Lymnaeoidea

Rodzina

zatoczkowate

Podrodzina

Planorbinae

Rodzaj

Menetus

Typ nomenklatoryczny

Planorbis opercularis A. Gould, 1847

Synonimy
  • Hippeutis (Menetus) H. Adams & A. Adams, 1855[2]
  • Menetus (Menetus) H. Adams & A. Adams, 1855[2]
  • Planorbis (Menetus) H. Adams & A. Adams, 1855[2]
Multimedia w Wikimedia Commons

Menetus – rodzaj drobnych płucodysznych ślimaków z rodziny zatoczkowatych (Planorbidae). Obejmuje słodkowodne gatunki występujące w Ameryce Północnej. Jeden z gatunków, zatoczek rozszerzony (Menetus dilatatus), został zawleczony do Europy, gdzie obecnie rozprzestrzenia się w wodach śródlądowych.

Cechy morfologiczne i anatomiczne

Muszle drobne, o wielkości nie przekraczającej kilku milimetrów, tarczowate, zbudowane z szybko narastających skrętów zwiniętych w jednej płaszczyźnie, z których ostatni jest mocno od góry spłaszczony i posiada wyraźną krawędź. Ciało wykazuje budowę lewoskrętną. Muszle również lewoskrętne, jednak robią wrażenie prawoskrętnych, ponieważ u pełzających ślimaków są pochylone w lewo, co sprawia, że górna strona muszli jest bardziej wypukła, a górna krawędź otworu muszli wybiega do przodu. W rzeczywistości górna powierzchnia muszli odpowiada dołkowi osiowemu (pod względem anatomicznym jest stroną dolną), a powierzchnia dolna odpowiada szczytowi muszli (jest stroną górną). Głowa zaopatrzona w niewielkie czułki, oczy położone na niewielkich wzgórkach przy wewnętrznej podstawie czułków. Głównym narządem oddechowym jest płuco, będące silnie unaczynioną jamą w płaszczu, zaopatrzone w syfon oddechowy. Nibyskrzele szerokie i pofałdowane. Końcowy odcinek jelita przebija środek nibyskrzela, otwór odbytowy znajduje się u jego dolnej krawędzi, zwykle z lewej strony. W jamie płaszczowej brak bruzdy nerkowej. Nerka krótka i szeroka. Serce położone z prawej strony nerki. Szczęka składa się z masywnej płytki środkowej i dwóch wąskich płytek bocznych. W tarce charakterystyczne długie zęby brzeżne, ząbkowane na zewnętrznych krawędziach bocznych. Formuła raduli: 20–1–20, liczba podłużnych szeregów zębowych – 41, liczba szeregów poprzecznych – 144–161. Kształt męskiego narządu kopulacyjnego zmienny, prepucjum zwykle nieco krótsze od pochewki prącia i rozdęte. Ujście nasieniowodu znajduje się w połowie długości prącia, na jego bocznej ścianie. Na czubku prącia mała chitynowa brodawka. Wewnątrz prepucjum znajduje się miseczkowaty utwór, ukształtowany przez tkankę mięśniową i łączną. Prostata złożona z około 12 rozgałęziających się wyrostków odchodzących od przewodu głównego. Krew zawiera rozpuszczoną hemoglobinę[3][4].

Występowanie

Pierwotny zasięg występowania obejmuje Amerykę Północną[5]. W Europie rozprzestrzenia się obecnie jeden gatunek, Menetus dilatatus, zawleczony w połowie XIX wieku[3].

Gatunki

Do rodzaju należą dwa współczesne gatunki[2]:

  • Menetus dilatatus (A. Gould, 1841) – zatoczek rozszerzony (gatunek typowy)
  • Menetus opercularis (A. Gould, 1847)

oraz gatunki wymarłe, znane tylko ze szczątków kopalnych[2]:

  • Menetus carinifex D.W. Taylor, 1981 †
  • Menetus concavus (Deshayes, 1863) †
  • Menetus hilli Pierce, 2001 †
  • Menetus micromphalus D.W. Taylor, 1954 †
  • Menetus nebrascensis (J. Evans & Shumard, 1856) †
  • Menetus planulatoides J. Henderson & Rodeck, 1934 †
  • Menetus pygmaeus (Deshayes, 1863) †
  • Menetus spiruloides (Deshayes, 1863) †
  • Menetus tamassensis (Moisescu, 1969) †
  • Menetus textus Pierce, 2001 †
  • Menetus tropis (F.E. Edwards, 1852) †
  • Menetus vetulus (Meek & Hayden, 1860) †

Przypisy

  1. ↑ Adams H., & A. Adams, The genera of Recent Mollusca arranged according to their organisation, t. 2, London: Van Voorst, 1855, s. 262.
  2. ↑ a b c d e MolluscaBase eds., Menetus H. Adams & A. Adams, 1855, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-03-21] (ang.).
  3. ↑ a b Piechocki A. 1979. Mięczaki (Mollusca), Ślimaki (Gastropoda) W: Fauna słodkowodna Polski 7. PWN, Warszawa; s. 163.
  4. ↑ Glöer P. 2002. Die Süßwassergastropoden Nord- und Mitteleuropas. Die Tierwelt Deutschlands, ConchBooks, Hackenheim, 326 pp., ISBN 3-925919-60-0, s. 190–191.
  5. ↑ Gould A.A. 1841. Report on the invertebrata of Massachusetts, comprising the Mollusca, Crustacea, Annelida, and Radiata. Published agreeably to an order of the legislature, by the commissioners on the Zoological and Botanical Survey of the state, Cambridge. (Forsom, Wells & Thurston). s. 210–211. figure 140.

Linki zewnętrzne