Mistrzostwa Europy w piłce nożnej
| |
 2024
| |
| Oficjalny skrót |
Euro |
|---|---|
| Dyscyplina |
Piłka Nożna |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia | |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
24 |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
|
| Obecny zwycięzca |
|
| Najwięcej zwycięstw | |
| Strona internetowa | |
Mistrzostwa Europy w piłce nożnej mężczyzn (inaczej Euro[1], polski skrót ME) – rozgrywki sportowe, cyklicznie organizowane przez Unię Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA) dla europejskich piłkarskich reprezentacji krajowych seniorów. Największy turniej piłki nożnej rozgrywany na „starym kontynencie”.
Historia
Wcześniejsze turnieje rozgrywane w Europie
23 kwietnia 1906 roku odbył się w Atenach w Grecji trzeci turniej piłkarski (piłka nożna na Olimpiadzie Letniej 1906). Udział w nim wzięły 4 reprezentacje z Europy, z czego Turcja wystawiła do turnieju 2 reprezentacje (Smyrna i Saloniki). Wygrała Dania pokonując w półfinale Turków z miasta Smyrna 5:1, w finale mieli się spotkać z Grekami z Aten, ale przerwali oni mecz, a potem odmówili gry w spotkaniu o drugie miejsce, z tego powodu nie było finału tylko został rozegrany mecz o drugie miejsce między Turkami ze Smyrny a Turkami z Salonik wygrali ci pierwsi 3:0. Zawody zostały rozegrane dla uświetnienia 10-lecia nowożytnych olimpiad i uważane są za zwykłe zawody międzynarodowe.
19 października 1908 roku, kiedy FIFA liczyła 15 członków, odbył się w Londynie na terenie Wielkiej Brytanii czwarty turniej piłkarski (piłka nożna na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1908). Udział w nim wzięło 8 europejskich reprezentacji, z czego Francuzi wystawili do turnieju 2 reprezentacje. Wygrała Wielka Brytania pokonując Danię 2:0, trzecie miejsce przypadło Holandii.
29 czerwca 1912 roku o 11:00 rozpoczął się w Sztokholmie w Szwecji piąty turniej piłkarski (piłka nożna na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1912). Udział w nim wzięło 11 reprezentacji z Europy. Podium takie samo jak w poprzednim turnieju czyli złoto dla Wielkiej Brytanii, srebro dla Danii, a brąz dla Holandii.
Pierwsze mistrzostwa
Pierwsze mistrzostwa odbyły się we Francji w 1960 roku pod nazwą „Puchar Narodów Europy”, a od turnieju we Włoszech w 1968 roku odbywają się jako „Mistrzostwa Europy”. W latach 1960–1976 turniej finałowy odbywał się z udziałem 4 drużyn. Od 1980 do 1992 brało w nim natomiast udział 8 zespołów, zaś od 1996 do 2012 – 16 reprezentacji. Od 2016 w finałach piłkarskich Mistrzostw Europy występują 24 reprezentacje. Od szóstych finałów awans do nich ma automatycznie zapewniony ich gospodarz, bądź obaj współgospodarze. W 1980 po raz ostatni rozegrano mecz o trzecie miejsce ME. Od Mistrzostw Europy w 1984 we Francji przegrane drużyny z półfinałów zdobywają brązowy medal.
System rozgrywek
System rozgrywek mistrzostw Europy składa się z dwóch części:
- eliminacji – mogą w nich uczestniczyć męskie reprezentacje seniorskie wszystkich krajowych federacji zrzeszonych pod egidą UEFA (łącznie 55 państw), które w określonym terminie zostaną zgłoszone do tych rozgrywek przez swe macierzyste związki piłkarskie i nie zostały zawieszone przez UEFA w prawach jej członków. Rozpoczynają się losowaniem poszczególnych grup eliminacyjnych, w których później toczy się cała rywalizacja;
- turnieju finałowego/finałów (tj. właściwych Mistrzostw Europy) – od 1980 przeprowadzanego systemem mieszanym (tj. runda grupowa, a następnie faza pucharowa), od 1996 zakwalifikowanych zostaje do niego 16 drużyn: gospodarz/gospodarze turnieju oraz triumfatorzy eliminacji, od 2016 zakwalifikowane są 24 drużyny narodowe stowarzyszone w UEFA: w skład wchodzą gospodarze i drużyny, które pomyślnie przeszły kwalifikacje[2].
Prawie każda z ww. części mistrzostw Europy odbywa się w latach parzystych, regularnie co 4 lata. Tylko raz Euro 2020 zostało przełożone o rok później, z powodu pandemii koronawirusa. Eliminacje rozpoczynają się jesienią roku dwa lata wcześniejszego, niż rok przeprowadzenia turnieju finałowego.
Maskotki
Maskotki w Mistrzostwach Europy pojawią się od 1980 roku[3].
1980: Pinokio (Maskotką tego turnieju był drewniany pajacyk Pinokio, którego nos przedstawiał barwy kraju-gospodarza, czyli Włoch)
1984: Peno (Maskotką turnieju był kogut Peno. Jego nazwa wywodziła się z francuskiego slangu i oznaczała "rzut karny")
1988: Berni (Maskotką mistrzostw, które rozgrywano w RFN był królik Berni. Jego imię wzięło się od nazwy miasta Berno, gdzie wówczas mieściła się siedziba UEFA)
1992: Rabbit (Maskotką mistrzostw, podobnie jak tych organizowanych cztery lata wcześniej, był królik. Nazywał się Rabbit i był ubrany w barwy kraju-gospodarza, czyli Szwecji)
1996: Goaliath (Na tych mistrzostwach postawiono na lwa. Maskotką turnieju został potężny lew Goaliath)
2000: Benelucky (Maskotką turnieju rozgrywanego w dwóch państwach - Belgii i Holandii, był Benelucky. Ta maskotka to połączenie symboli Belgii i Holandii - diabła oraz lwa)
2004: Kinas (Maskotką tych mistrzostw był Kinas. Chłopiec był ubrany w barwy Portugalii, a więc kraju-gospodarza)
2008: Trix i Flix (Podczas mistrzostw rozgrywanych w Austrii i Szwajcarii maskotkami byli bracia bliźniacy - Trix i Flix)
2012: Slavek i Slavko (Maskotkami mistrzostw podobnie jak cztery lata wcześniej, byli bracia bliźniacy. Ich stroje i fryzury utrzymane zostały w narodowych barwach krajów-gospodarzy - polska maskotka nazywała się Slavek, a ukraińska Slavko)- 2016: Super Victor (Maskotką mistrzostw Europy był Super Victor. To chłopiec z popularnej kreskówki ubrany w strój sportowy w barwach narodowych Francji)
2020: Skillzy (Oficjalna maskotka turnieju Skillzy została odsłonięta 24 marca 2019 roku. Postać inspirowana jest freestyle footballem i street footballem)- 2024: Albärt (Oficjalna maskotką Mistrzostw Europy jest miś Albärt).
Gospodarze turnieju
| Liczba | Kraj | Rok |
|---|---|---|
| 4 |  Włochy
|
1968, 1980, 2020, 2032 |
| 3 |  Francja
|
1960, 1984, 2016 |
 Niemcy
|
1988, 2020, 2024 | |
 Anglia
|
1996, 2020, 2028 | |
| 2 |  Hiszpania
|
1964, 2020 |
 Belgia
|
1972, 2000 | |
 Holandia
|
2000, 2020 | |
 Szkocja
|
2020, 2028 | |
| 1 |  Jugosławia
|
1976 |
 Szwecja
|
1992 | |
 Portugalia
|
2004 | |
 Austria
|
2008 | |
 Szwajcaria
|
2008 | |
 Polska
|
2012 | |
 Ukraina
|
2012 | |
 Azerbejdżan
|
2020 | |
 Węgry
|
2020 | |
 Rumunia
|
2020 | |
 Dania
|
2020 | |
 Rosja
|
2020 | |
 Walia
|
2028 | |
 Irlandia Północna
|
2028 | |
 Irlandia
|
2028 | |
 Turcja
|
2032 |
Medaliści Mistrzostw Europy
- ↑ Od 1984 roku mecz o 3. miejsce nie jest rozgrywany.
- ↑ a b Po dogrywce do złotej bramki.
Klasyfikacja medalowa
Tabela medalowa zaktualizowana po turnieju ME 2020. |
Klasyfikacja według liczby tytułów
Mistrzowie Europy w roli gospodarza turnieju | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Liczba startów reprezentacji (1960–2020)
|
13 występów 12 występów 11 występów 10 występów |
9 występów 8 występów 7 występów 6 występów 5 występów |
4 występy 3 występy 2 występy |
1 występ |
Uwagi:
- Występy ZSRR i Wspólnoty Niepodległych Państw wliczono do występów Rosji, a Czechosłowacji – do występów Czech.
Tabela wszech czasów
W piętnastu finałach piłkarskich mistrzostw Europy lat 1960-2021 wystąpiło 35 reprezentacji narodowych. Rozegrały 286 meczów (73 zakończyło się remisem), strzelając 688 bramek (średnio 2,40 na spotkanie).
| Lp. | Reprezentacja | Starty | Mecze | Zwycięstwa | Remisy | Porażki | Stosunek bramek | Punkty |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Niemcy
|
13 | 53 | 27 | 13 | 13 | 78:55 | 83 |
| 2 | Włochy
|
11 | 45 | 21 | 18 | 6 | 52:31 | 77 |
| 3 | Hiszpania
|
11 | 46 | 21 | 15 | 10 | 70:42 | 74 |
| 4 | Francja
|
10 | 43 | 20 | 13 | 10 | 67:49 | 69 |
| 5 | Portugalia
|
8 | 39 | 19 | 11 | 9 | 55:36 | 67 |
| 6 | Holandia
|
10 | 39 | 20 | 8 | 11 | 65:41 | 60 |
| 7 | Anglia
|
10 | 38 | 15 | 13 | 10 | 51:37 | 56 |
| 8 |  Czechy
|
10 | 36 | 15 | 7 | 15 | 48:47 | 52 |
| 9 |  ZSRR / Rosja
|
12 | 35 | 13 | 7 | 16 | 40:52 | 39 |
| 10 | Belgia
|
6 | 22 | 11 | 2 | 9 | 29:28 | 32 |
| 11 |  Dania
|
9 | 33 | 10 | 6 | 17 | 42:47 | 32 |
| 12 |  Chorwacja
|
6 | 22 | 8 | 6 | 8 | 30:28 | 30 |
| 13 | Szwecja
|
7 | 24 | 7 | 7 | 10 | 30:28 | 26 |
| 14 |  Grecja
|
4 | 16 | 5 | 3 | 8 | 14:20 | 18 |
| 15 |  Szwajcaria
|
5 | 18 | 3 | 8 | 7 | 16:24 | 17 |
| 16 | Walia
|
2 | 10 | 5 | 1 | 4 | 13:12 | 16 |
| 17 | Turcja
|
6 | 18 | 4 | 2 | 12 | 14:30 | 14 |
| 18 | Polska
|
4 | 14 | 2 | 7 | 5 | 11:15 | 13 |
| 19 | Węgry
|
4 | 11 | 2 | 4 | 5 | 14:20 | 9 |
| 20 | Ukraina
|
3 | 11 | 3 | 0 | 8 | 8:19 | 9 |
| 21 | Jugosławia
|
5 | 14 | 3 | 2 | 9 | 22:39 | 11 |
| 22 |  Islandia
|
1 | 5 | 2 | 2 | 1 | 8:9 | 8 |
| 23 | Austria
|
3 | 10 | 2 | 2 | 6 | 7:12 | 8 |
| 24 | Rumunia
|
5 | 16 | 1 | 5 | 10 | 10:21 | 8 |
| 25 | Irlandia
|
3 | 10 | 2 | 2 | 6 | 6:17 | 8 |
| 26 | Szkocja
|
3 | 9 | 2 | 2 | 5 | 5:10 | 7 |
| 27 |  Słowacja
|
2 | 7 | 2 | 1 | 4 | 5:13 | 7 |
| 28 |  Norwegia
|
1 | 3 | 1 | 1 | 1 | 1:1 | 4 |
| 29 |  Bułgaria
|
2 | 6 | 1 | 1 | 4 | 4:13 | 4 |
| 30 |  Finlandia
|
1 | 3 | 1 | 0 | 2 | 1:3 | 3 |
| 31 | Irlandia Północna
|
1 | 4 | 1 | 0 | 3 | 2:3 | 3 |
| 32 |  Albania
|
1 | 3 | 1 | 0 | 2 | 1:3 | 3 |
| 33 |  Słowenia
|
1 | 3 | 0 | 2 | 1 | 4:5 | 2 |
| 34 |  Łotwa
|
1 | 3 | 0 | 1 | 2 | 1:5 | 1 |
| 35 |  Macedonia Północna
|
1 | 3 | 0 | 0 | 3 | 2:8 | 0 |
Stan na 6 lipca godz. 23.
Uwagi:
- Gwiazdką oznaczono drużyny, które nadal biorą udział w Mistrzostwach Europy 2020.
- Występy ZSRR i WNP zostały zaliczone do występów Rosji. Występy Czechosłowacji zaliczono Czechom.
- Aktualizacja na 6 lipca 2021
- W latach 1960-1992 za zwycięstwo przyznawano 2 punkty, od 1996 – 3.
Mistrzowskie składy
|
|
|
|
|
Przypisy
- ↑ Słownik języka polskiego PWN, so.pwn.pl [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2007-07-18] (pol.).
- ↑ UEFA ogłosiła oficjalnie decyzję w 2009 r.
- ↑ Wszystkie maskotki mistrzostw Europy [GALERIA] - gol24.pl, - gol24.pl [dostęp 2021-06-26] (pol.).
- ↑ Przeniesione na rok 2021
- ↑ Gospodarzami będą Anglia, Szkocja, Walia i Irlandia Północna. Z tego powodu UEFA w swoich materiałach prasowych podaje za gospodarzy ME 2028 Wielką Brytanię i Irlandię.