Pelikan (heraldyka)

Pelikan – popularne godło heraldyczne.

Pelikan często był wykorzystywany jako główny motyw pieczęci i herbów miast. Był stosowany także w herbach rodowych, jako godło lub klejnot. W polskiej heraldyce znany jest herb szlachecki Pelikan, przedstawiający w czerwonym polu srebrnego ptaka karmiącego krwią młode (→ Michał Kociełł herbu Pelikan). Herbem inflanckiego rodu szlacheckiego i baronowskiego Pilar von Pilchau jest srebrny pelikan w polu błękitnym na zielonej murawie, karmiący troje młodych^[1]. Takim samym herbem, różniącym się tylko klejnotem, pieczętuje się też inny inflancki ród, von Boetticher.

Godło przedstawia pelikana karmiącego trzy młode krwią z własnej piersi. Istnieją dwa zasadnicze warianty godła zależne od wizerunku mobilia: pelikan stojący, zwrócony w prawą stronę lub pelikan siedzący w gnieździe przodem. Rzadko, ale mimo wszystko, występuje odmiana z pelikanem zwróconym w lewo. Ponieważ zgodnie z zasadami heraldyki naturalnym położeniem zwierząt herbowych jest zwrócenie w prawo, od strony trzymającego tarczę, lub ułożenie na wprost, należy przypuszczać, że polskie herby przedstawiające pelikana zwróconego w lewo są błędami dawnych ilustratorów herbarzy, tym bardziej, że odnośne opisy tych herbów nie określają ułożenia godła.

Pelikany umieszczane są w herbach również jako trzymacze tarczy (np. w herbie Saint Kitts i Nevis).

Motyw pelikana w heraldyce pojawił się w średniowieczu i został zaadaptowany z motywów sztuki sakralnej. Wizerunek pelikana karmiącego własną krwią młode symbolizował najwyższe poświęcenie, a w kontekście sakralnym był znakiem ofiary Jezusa, lub też w dosłownym znaczeniu znakiem eucharystycznym symbolizującym krew Chrystusa^[2]. Z powodu symboliki Herb Pelikan bywa również określany jako Pieta.

• 
  Herb Szubina
• 
  Herb Branges
• 
  Herb Grabowa nad Prosną

• 
  Herb szlachecki Pelikan
• 
  Herb szlachecki Pelken - odmiana herbu Pelikan

• 
  Pieczęć stanowa Luizjany
• 
  Herb bp. M.Gavicagogeascoa

• 
  Ornament studni na Zamku w Malborku
• 
  Witraż w kościele w Amherst w Massachusetts
• 
  Ornament w kościele w Montrealu
• 
  Rzeźba w kościele św. Rodziny w Szczecinie

• Symbolika chrześcijańska
• Ornament (sztuka)