Plejady (mitologia)
| nimfy | |
 Elihu Vedder Plejady, obraz olejny na płótnie, 1885, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo | |
Plejady (gr. Πληἰαδες Plēíades, Πλειάδες Pleádes, od peleiades ‘gołębice’ lub pleín ‘żeglować’, łac. Pleiades, Vergiliae) – w mitologii greckiej nimfy, siedem sióstr:
- Alkione (Alkyone, Alcyone, gr. Ἀλκυόνη Alkyónē, łac. Alcyone);
- Elektra (gr. Ἠλέκτρα Eléktra, łac. Electra);
- Kelajno (Celaeno, Keleno, gr. Κελαινώ Kelainṓ, łac. Celaeno);
- Maja (gr. Μαῖα Maia, łac. Maea);
- Merope (gr. Μερόπη Merópē, łac. Merope);
- Sterope (Asterope, gr. Στερόπη Sterópē, Ἀστερόπη Asterópē, łac. Sterope, Asterope);
- Tajgete (gr. Ταυγέτη Taygétē, łac. Taygeta)[1][2].
Uchodziły za córki tytana Atlasa i okeanidy Plejone (lub okeanidy Ajtry) oraz za siostry (według niektórych źródeł) Hiad i Hyasa[1][2].
Według poematu Kallimacha nazywały się: Glaukia, Kokkymo, Lampado, Maja, Partenia, Protis, Stonychia i były córkami pewnej królowej Amazonek[1]. Także Dione i Kalipso czasem zaliczano do Plejad[1].
Plejady (jako towarzyszki bogini Artemidy) wraz z Plejone były ścigane przez Oriona, którego spotkały w Beocji. Na koniec Zeus przemienił je w gwiazdy[1]. Inna wersja mitu mówi, że razem ze swymi siostrami, Hiadami, zostały przemienione w gwiazdy z żalu, po śmierci ich brata Hyasa, ukąszonego przez węża[1][2].
Wschód Plejad (w pierwszych dniach maja) zwiastował początek pomyślnego okresu dla żeglugi, a zachód (w pierwszych dniach listopada) – okres burz[2].
Mityczne Plejady są identyfikowane z Plejadami w gwiazdozbiorze Byka[2][3][4]. Na niebie sąsiadują z Hiadami (gromadą otwartą gwiazd w gwiazdozbiorze Byka) i konstelacją Oriona, które są z nimi mitologicznie powiązane.
Mit o Plejadach miał swoje odzwierciedlenie w muzyce oraz literaturze. Od Plejad nazwę wzięła plejada aleksandryjska.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 292. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ a b c d e Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 364. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ Anton Hajduk, Ján Štohl (red.): Encyklopédia astronómie. Bratislava: Obzor, 1987, s. 476. (słow.).
- ↑ Carlos Parada: Constellations and Stars. maicar.com. [dostęp 2011-08-04]. (ang.).
Bibliografia
- Aaron J. Atsma: Pleiades. theoi.com. [dostęp 2011-06-25]. (ang.).
- Marie Benediktová, Petra Písařová: Hvězdy – Názvosloví – Starověké Plejády jako nebeské sedmero. astronomia.zcu.cz. [dostęp 2011-06-25]. (cz.).
- Pleiades. mythindex.com. [dostęp 2011-06-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-21)]. (ang.).
- Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 984. ISBN 83-7399-022-4.
- Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon: Πλειάδες. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-11]. (ang.).
- Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 597. ISBN 83-01-03529-3.
- Carlos Parada: Pleiades. maicar.com. [dostęp 2011-06-25]. (ang.).
- Bogowie światła i powietrza. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 75. ISBN 83-210-0677-9.
- Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 494–495: Pleiades. ancientlibrary.com. [dostęp 2011-06-25]. (ang.).
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Pleiades. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-02]. (ang.).
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Pleiades. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-02]. (ang.).
