Rdestowiec ostrokończysty
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
rdestowiec ostrokończysty | ||
Nazwa systematyczna | |||
Reynoutria japonica Houtt. Handl. Pl.-Kruidk. viii. 639. t. 640 (1777) | |||
Synonimy | |||
|
Rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica Houtt.) – gatunek rośliny z rodziny rdestowatych.
Pochodzenie i zagrożenia
Pochodzi z południowej Azji. Pierwotny jego zasięg obejmował Japonię, Koreę i Tajwan, jak również północne Chiny. Rósł w górach, na wzgórzach, na brzegach rowów i poboczach dróg. Wyrastał na zróżnicowanych glebach, w tym na wulkanicznych[3]. W Europie pojawił się w 1825 r. i samorzutnie rozprzestrzenił się w środowisku. Jest gatunkiem inwazyjnym, bardzo ekspansywnym. Obecnie występuje dość pospolicie w całej Polsce i coraz bardziej rozprzestrzenia się. Status gatunku we florze Polski: kenofit, agriofit. Uważany jest za gatunek niepożądany w środowisku naturalnym, gdyż wypiera rodzime gatunki, zalecane jest usuwanie go przed okresem kwitnienia i późniejsze niszczenie mechaniczne (łatwo odrasta).
Morfologia
- Pokrój
- Roślina wieloletnia zielna bylina, silnie rozgałęziająca się. Swoim wyglądem bardzo przypomina krzew. Może osiągać wysokość do 3 m.
- Liście
- Są jasnozielone, mają długość 5-15 cm, szerokoeliptyczny kształt, prosto uciętą nasadę, zaostrzony koniec, są nagie i całobrzegie.
- Kwiaty
- Drobne, zebrane w wiechowaty kwiatostan. Występują po 2-4 na gałązce wiechy, mają zielonkawobiały kolor. W okresie owocowania zewnętrzne listki okwiatu posiadają na grzbiecie skrzydełko. Słupek z 3 frędzelkowatymi znamionami, wyrastającymi na szczycie trzech dość długich rozgałęzień szyjki. Pręciki mieszczą się wewnątrz okwiatu.
- Owoc
- Nasiona bardzo drobne, zwykle roznoszone przez wodę (hydrochoria).
- Korzeń
- Posiada kłącze i często tworzy rozłogi, za pomocą których rozmnaża się wegetatywnie, tworząc gęste, praktycznie jednogatunkowe łany.
Biologia i ekologia
Bylina o drewniejących pędach, geofit ryzomowy. Siedlisko: zarośla nadrzeczne, łęgi, przydroża, nasypy kolejowe i inne siedliska ruderalne. Roślina ruderalna. Kwitnie późno – od sierpnia do września. Jest rośliną miododajną.
W warunkach Polski roślina nie wytwarza nasion[4].
Systematyka i zmienność
Tworzy mieszańca z rdestowcem sachalińskim (występującego również w Polsce) noszącego nazwę rdestowiec czeski (Reynoutria × bohemica Chrtek & Chrtkova).
Stan prawny
Rdestowiec ostrokończysty uznawany jest w Polsce za gatunek inwazyjny stwarzający zagrożenie, rozprzestrzeniony na szeroką skalę i podlegający szybkiej eliminacji[5].
Zastosowanie
- Początkowo, po sprowadzeniu go do Europy był uprawiany w ogrodach botanicznych i parkach dworskich. Ponieważ dla pszczelarzy był cenną rośliną miododajną, ze względu na swój późny okres kwitnienia, był też w tym celu uprawiany na ogródkach działkowych i wysiewany na nieużytkach.
- Jest cenną rośliną energetyczną, charakteryzującą się dużym przyrostem biomasy i dużą jej wartością energetyczna (17,2 MJ/kg). 1 ha uprawy może dać aż 580 GJ energii. Szybki przyrost i łatwe odnawianie się ścinanych pędów, które to cechy tak utrudniają jego wyeliminowanie ze środowiska naturalnego, na uprawach energetycznych roślin są wielką zaletą.
- Możliwe jest też wykorzystanie tej rośliny do oczyszczania gleb silnie skażonych, w tym również metalami ciężkimi, gdyż rdestowiec łatwo akumuluje je w swoim organizmie. Zebrane z takich gleb pędy można wykorzystać energetycznie, spalając je, a z popiołów łatwiej już odseparować bardzo szkodliwe w glebie metale ciężkie.
- Stanowi źródło resweratrolu[6]. Obecnie większość dostępnych suplementów zawierających resweratrol jest uzyskiwanych z tej rośliny[7].
- Kłącza rdestowców są źródłem substratów cyklu peroksydacji laktoperoksydazy. W związku tym zwiększają one działanie przeciwdrobnoustrojowe tego enzymu[8].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
- ↑ Damian Chmura, Paweł Nejfeld, Marta Borowska, Magdalena Mazur, Dominika Sroka, Anna Waligóra, Aleksandra Sikora, Penetracja siedlisk Kotliny Oświęcimskiej i jej otoczenia przez inwazyjne gatunki z rodzaju Reynoutria, w: Nauka Przyroda Technologie, Tom 5 , zeszyt 4, 2011, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, ISSN 1897-7820
- ↑ Leokadia Witkowska-Żuk , Rośliny leśne, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2013, ISBN 978-83-7073-359-9, OCLC 863117039 .
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów Dz.U. z 2022 r. poz. 2649
- ↑ Yan-Zhen Mei i inni, Biocatalysis and biotransformation of resveratrol in microorganisms, „Biotechnology Letters”, 1, 2014, s. 9–18, DOI: 10.1007/s10529-014-1651-x, ISSN 0141-5492 [dostęp 2016-05-26] (ang.).
- ↑ Mingji Li i inni, De novo production of resveratrol from glucose or ethanol by engineered Saccharomyces cerevisiae, „Metabolic Engineering”, 32, 2015, s. 1–11, DOI: 10.1016/j.ymben.2015.08.007 [dostęp 2016-05-26] .
- ↑ Marcin Magacz i inni, Phenolic Compounds of Reynoutria sp. as Modulators of Oral Cavity Lactoperoxidase System, „Antioxidants”, 10 (5), 2021, s. 676, DOI: 10.3390/antiox10050676, ISSN 2076-3921, PMID: 33926051, PMCID: PMC8146912 [dostęp 2022-11-23] (ang.).
Bibliografia
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- BioLib: 38823
- EoL: 585404
- EUNIS: 177574
- Flora of China: 242343249
- Flora of North America: 242343249
- GBIF: 2889173
- identyfikator iNaturalist: 914922
- IPNI: 435655-1
- ITIS: 520007
- NCBI: 488216
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2428745
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:435655-1
- Tela Botanica: 55763
- identyfikator Tropicos: 26002438