Słoniak

Słoniak
Ilustracja
Słoniak wielkoowocowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

arekowce

Rodzina

arekowate

Rodzaj

słoniak

Nazwa systematyczna
Phytelephas Ruiz & Pav.
Syst. Veg. 299. Dec (sero) 1798[3]
Typ nomenklatoryczny

P. macrocarpa Ruiz & Pav.[3]

Synonimy
  • Elephantusia Willd.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Słoniak, słoniorośl, słonirośla[4], słoniówka[4][5] (Phytelephas Ruiz & Pav.) – rodzaj roślin z rodziny arekowatych (Arecaceae). Obejmuje 4 gatunki[6]. Rośliny te występują naturalnie w klimacie tropikalnym Ameryki[7], od Panamy po Amazonię i Boliwię[6].

Morfologia

Pokrój
Drzewa o pojedynczej kłodzinie[8].
Liście
Parzystopierzaste, włókniste u nasady[8].
Kwiaty
Promieniste, rozdzielnopłciowe, zebrane w wiechy, rozwijają się w kątach pędów. Kwiaty męskie mają 3 wolne płatki oraz 3 inne, nieco zrośnięte, z licznymi wolnymi pręcikami. Kwiaty żeńskie mają 3 małe działki kielicha i 4–10 wolnych płatków, zalążnia jest górna, jednokomorowa, zawierająca 4–10 zrośniętych owocolistków[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Należy do rodziny arekowatych (Arecaceae), rzędu arekowce (Arecales), kladu jednoliścienne (monocots) w obrębie kladu okrytonasiennych[2].
Wykaz gatunków[6]
  • Phytelephas aequatorialis Spruce
  • Phytelephas macrocarpa Ruiz & Pav. – słoniak wielkoowocowy
  • Phytelephas tenuicaulis (Barfod) A.J.Hend.
  • Phytelephas tumacana O.F.Cook

Zastosowanie

Nasiona gatunku P. macrocarpa są dość duże (4 cm długości[9]), twarde, zbudowane z prawie czystej celulozy o barwie i strukturze zbliżonej do kości słoniowej dzięki czemu wykorzystywane są jako surowiec imitujący kość słoniową[10].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-05-06] (ang.).
  3. ↑ a b c Phytelephas. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2017-05-06]. (ang.).
  4. ↑ a b Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989, s. 331. ISBN 83-09-00256-4.
  5. ↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 112.
  6. ↑ a b c Phytelephas Ruiz & Pav., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-10-27].
  7. ↑ D. J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 554. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).
  8. ↑ a b c Phytelephas. Plantes & botanique. [dostęp 2017-05-06]. (fr.).
  9. ↑ Zbigniew Podbielkowski, Słownik roślin użytkowych, Warszawa: PWRiL, 1989, ISBN 83-09-00256-4, OCLC 69595653.
  10. ↑ Sobczak N., Sobczak T., 1998: Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa (strony: 218-219).