Szczur żałobny

Szczur żałobny
Rattus lugens
(G.S. Miller, 1903)[1]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

myszowate

Podrodzina

myszy

Plemię

Rattini

Rodzaj

szczur

Gatunek

szczur żałobny

Synonimy
  • Mus lugens G.S. Miller, 1903[1]
  • Rattus rattus mentawi[a] Chasen & Kloss, 1928[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Systematyka w Wikispecies

Szczur żałobny[6] (Rattus lugens) – gatunek gryzonia z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae). Słabo poznany ssak występujący endemicznie na Wyspach Mentawai; według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody jest narażony na wyginięcie.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1903 roku amerykański botanik i zoolog Gerrit Smith Miller w artykule poświęconym siedemdziesięciu nowym malajskim ssakom, opublikowanym na łamach Smithsonian Collections; Miller umieścił nowy gatunek w rodzaju Mus, nadając mu binominalną nazwę Mus lugens[1]. Miejsce typowe to Północna Pagai, Wyspy Mentawai, Sumatra Zachodnia, Indonezja[7][8][9][10]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłej samicy (sygnatura USNM:MAMM:121533) ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie[9][11]. Okaz typowy zebrał 15 listopada 1902 roku amerykański chirurg, podróżnik, etnolog i przyrodnik William Louis Abbott[9][11][1].

Rattus lugens jest morfologicznie spokrewniony z R. adustus i R. simalurensis, które razem wydają się tworzyć grupę siostrzaną z R. tiomanicus, który należy do grupy gatunkowej rattus[7][12][10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[10].

Etymologia

  • Rattus: łac. rattus ‘szczur’[13].
  • lugens: łac. lugens, lugentis ‘żałoba’, od lugere ‘opłakiwać’[14]; w aluzji do koloru futra[15].

Zasięg występowania

Szczur żałobny występuje endemicznie na wyspach Siberut, Sipura, Północna Pagai i Południowa Pagai należących do archipelagu Wysp Mentawai na zachód od Sumatry w Indonezji[7][12][10][16][5][8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) około 226 mm, długość ogona około 210 mm, długość tylnej stopy holotypu 41 mm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała[12][16]. Futro jest gęste, cienkie i umiarkowanie grube. Futro na grzbiecie jest brązowoczarne, jaśniejsze i bardziej płowe po bokach ciała i wtapiające się w kierunku strony brzusznej[12]. Brzuch jest łupkowoszary, z rdzawobrązową smugą na klatce piersiowej. Stopy są matowo rdzawobrązowe na górnej powierzchni[12]. Uszy są czarnobrązowe. Ogon jest jednobarwny o czarnobrązowym kolorze i stanowi 93% długości głowy i ciała[12]. Samica posiada trzy pary gruczołów mlekowych[12].

Ekologia

Szczur żałobny zamieszkuje tropikalne, nizinne, wiecznie zielone lasy[12].

Brak informacji na temat pokarmu, migracji, organizacji społecznych, okresu rozrodu i wychowania młodych[12].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii VU (ang. vulnerable ‘narażony’)[5]. Siedlisko szczura żałobnego zostało w dużej mierze dotknięte wylesianiem spowodowanym pozyskiwaniem drewna i ekspansją rolnictwa (znaczna część obszaru występowania szczura to obecnie plantacje owoców mieszanych), a konkurencja z inwazyjnymi gatunkami z rodzaju Rattus również stanowi prawdopodobnie zagrożenie[12][5]. Zasięg (Extent of Occurrence, EOO) tego szczura szacowany jest na około 13 317 km²; wszystkie osobniki występują w mniej niż pięciu obszarach i nie zamieszkują obszarów chronionych[5][12]. Aby w pełni zrozumieć jego historię naturalną, taksonomię i zagrożenia w celu jego ochrony, potrzebne są dodatkowe badania[12]. Konieczne są również badania, czy gatunek ten nadal istnieje, ponieważ nie widziano go na wolności od około 100 lat[5].

Uwagi

  1. ↑ Miejsce typowe: Supora, Wyspy Mentawai, Sumatra Zachodnia, Indonezja[2][3]; holotyp: skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH Mammals 1947.1439) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, okaz typowy zebrał 10 października 1924 roku Cecil Boden Kloss[3]; etymologia: Wyspy Mentawi, Indonezja[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Miller 1903 ↓, s. 33.
  2. ↑ a b F.N. Chasen & C.B. Kloss. Spolia Mentawiensia – Mammals. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1927 (4), s. 831, 1928. DOI: 10.1111/j.1469-7998.1927.tb07434.x. (ang.). 
  3. ↑ a b 1947.1439. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-12-23]. (ang.).
  4. ↑ The Key to Scientific Names ↓, mentawi [dostęp 2023-12-23].
  5. ↑ a b c d e f E. Clayton, Rattus lugens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2023-1 [dostęp 2023-12-23] (ang.).
  6. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 279. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rattus lugens. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-12-23].
  8. ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Rattus lugens (G. S. Miller, 1903). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-21]. (ang.).
  9. ↑ a b c R.D. Fisher & C.A. Ludwig. Catalog of type specimens of Recent mammals: Rodentia (Myomorpha, Anomaluromorpha, and Hystricomorpha) in the National Museum of Natural History, Smithsonian Institution. „Smithsonian Contributions to Zoology”. 642, s. 84, 2014. (ang.). 
  10. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 484. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ a b USNM 121533. [w:] Collections [on-line]. National Museum of Natural History. [dostęp 2023-12-23]. (ang.).
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 837. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  13. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 601, 1904. (ang.). 
  14. ↑ The Key to Scientific Names ↓, lugens [dostęp 2023-12-23].
  15. ↑ Miller 1903 ↓, s. 34.
  16. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 311. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

  • G.S. Miller. Seventy new Malayan Mammals. „Smithsonian miscellaneous collections”. 45 (1/2), s. 1–73, 1903. (ang.). 
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).