Tęgogłowik wielobarwny

Tęgogłowik wielobarwny
Semnornis ramphastinus[1]
(Jardine, 1855)
Ilustracja
Samiec na gałęzi
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

dzięciołowe

Podrząd

dzięciołowce

Rodzina

tukanowate

Podrodzina

tęgogłowiki

Rodzaj

Semnornis

Gatunek

tęgogłowik wielobarwny

Synonimy

Tetragonops ramphastinus Jardine, 1855[2]

Podgatunki
  • S. r. ramphastinus (Jardine, 1855)
  • S. r. caucae Gyldenstolpe, 1941
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Tęgogłowik wielobarwny[4], brodacz wielkodzioby[5] (Semnornis ramphastinus) – gatunek małego ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Występuje w Andach zachodniej Kolumbii i Ekwadoru, jest tam endemitem. Ma podwyższone ryzyko wyginięcia.

Podgatunki i występowanie

Wyróżnia się dwa podgatunki, które zamieszkują[2][6][7]:

  • Semnornis ramphastinus ramphastinus (Jardine, 1855) – północno-zachodni i zachodnio-środkowy Ekwador
  • Semnornis ramphastinus caucae Gyldenstolpe, 1941 – południowo-zachodnia Kolumbia

Morfologia

Wygląd

Występuje prawie niewidoczny dymorfizm płciowy – samiec ma na głowie czarny czubek, a samica ma gładkie ciemię. Gruby, kremowy dziób, na końcu trochę ciemniejszy. Jest zakończony czarnym paskiem, nie sięga do końca dzioba, wygląda jak opaska. Ma czerwone oczy. Cały wierzch głowy czarny, aż do karku i tam ma równy, nierozmazany koniec. Spodnia część głowy, łącznie z gardłem i najbardziej górną częścią piersi jasnoszara, jednolita. Wchodzi trochę na czarną czapeczkę, a dalej rozmywa się w białą plamę. Ta plama po lewej ma jakby gładki trójkąt zagięty w lewo i zwrócony dolną, płaską częścią do środka plamy (śr. p.). Po prawej stronie białe półkole zwrócone spodem do śr. p.; nad nim jakby koniec zaokrąglonego długopisu, zwrócony spodem do śr. p. Potem idzie trochę do góry i zakręca do jednego z wierzchołków lewego trójkąta. Szary „śliniaczek” kończy jakby na przedłużeniu linii końca ciemienia. Wierzch ciała i barkówki oliwkowe. Kuper i pokrywy nadogonowe żółte, a wierzch ciała rozmyty na nie. Pierś czerwona, najpierw kontrastowa, a potem coraz bardziej się rozmywa. Pomiędzy nią a wierzchem ciała jest jeden, żółtooliwkowy, trochę trójkątny kawałek. Skrzydła są podobne jak u kawki – czarne, granatowo połyskujące na całej powierzchni. Ma szare nogi z dwoma palcami do przodu i do tyłu. Poza tym cały spód ciała żółty. Nad pokrywami nadogonowymi widać trochę brązowego. Ogon taki jak skrzydła.

Wymiary
  • długość ciała: 19–20 cm
  • rozpiętość skrzydeł: 25 cm
  • masa ciała: 85–113 g

Ekologia i zachowanie

Biotop
Wilgotne lasy górskie.
Zachowanie
Żyje w grupach, w których są „pomocnicy”. Ich zadanie to pomagać parze z pisklętami wychowywać je.
Pożywienie
Różne owoce i bezkręgowce.
Głos
Obie płcie śpiewają pieśnią złożoną z trąbiących dźwięków, często robią to razem. Poza tym fuczą podobnie do wiewiórki, wydają miękkie „kłok”, a gdy coś go zaniepokoi, głośno klapie dziobem.
Lęgi
Wyprowadza 1 lęg, czasem 2, a nawet 3. Dziobem wydłubuje dziuplę w martwym drzewie[8], na wysokości ok. 1,5 m. Składa 3–5 jaj, a inkubacja trwa 14–15 dni. Młode latają po 43–46 dniach.

Status

IUCN uznaje tęgogłowika wielobarwnego za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened) nieprzerwanie od 1994 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki (uncommon). Trend liczebności populacji jest uznawany przez BirdLife International za spadkowy ze względu na utratę siedlisk i nielegalny odłów do niewoli (jako ptak klatkowy)[3]. Gatunek jest wymieniony w załączniku III konwencji CITES[9].

Przypisy

  1. ↑ Semnornis ramphastinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Short, L.L. & Horne, J.F.M.: Toucan Barbet (Semnornis ramphastinus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-12-11].
  3. ↑ a b Semnornis ramphastinus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Semnornithinae Prum, 1988 – tęgogłowiki (wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-28].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 173, 1999. 
  6. ↑ F. Gill, D. Donsker (red.): Jacamars, puffbirds, toucans, barbets, honeyguides. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-12-11]. (ang.).
  7. ↑ D. Lepage: Toucan Barbet Semnornis ramphastinus. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2019-12-11]. (ang.).
  8. ↑ www.oiseaux.net
  9. ↑ Semnornis ramphastinus. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2021-07-28]. (ang.).

Bibliografia

  • David Chandler, Dominic Couzens, Euan Dunn, Jonathan Elphic, Rob Hume i inni: Fakty o zwierzętach świata: Ptaki. Warszawa: Multico, 2008. ISBN 978-83-7073-583-8.

Linki zewnętrzne