Tiganophyton karasense

Tiganophyton karasense – gatunek roślin z monotypowego rodzaju Tiganophyton i rodziny Tiganophytaceae z rzędu kapustowców (Brassicales). Odkryty został w południowej Afryce w 2010, a opisany i zidentyfikowany jako tworzący odrębną linię rozwojową w randze rodziny w rzędzie kapustowców w 2020. Pozycję systematyczną roślin ujawniły badania molekularne, bowiem z wyglądu uznane zostały początkowo za przedstawiciela rodziny szarłatowatych (odnaleziono zresztą okaz tego gatunku w jednym z południowoafrykańskich herbariów błędnie uznany za jedną z solanek). Rośliny znane są z trzech lokalizacji położonych w na obszarze o promieniu 35 km w południowo-wschodniej Namibii w regionie !Karas. Rosną na podłożu wapiennym w lokalnych obniżeniach, na rzędnej ok. 1000 m n.p.m. na obszarze o opadach rocznych wynoszących 100–150 mm, bardzo nieregularnych i zdarzających się w okresie letnim i jesienią (okresowo zasiedlane zagłębienia terenu wypełniają się wodą). Rośliny zakwitają po obfitych deszczach późnym latem (w grudniu i styczniu). Ze względu na niewielkie zasoby populacji (poniżej 1 tys. okazów) i mały obszar występowania – gatunek spełnia kryteria uznania go za narażonego na wymarcie (VU)^[3].

Nazwa rodzajowa utworzona została od greckiego słów τηγάνι (tigani) oznaczającego patelnię (od kształtu zajmowanych siedlisk) i φυτών (fyton) oznaczającego roślinę. Nazwa gatunkowa karasense odnosi się do nazwy regionu, w którym rośliny zostały odkryte^[3].

Pokrój

Zimozielony, niewielki krzew osiągający od 0,3 do 0,8 m wysokości i podobnie szeroki. Pędy rozgałęziają się od poziomu gruntu i nawet głębiej. Występują długopędy prosto wznoszące się lub łukowato podnoszące się oraz bardzo liczne (okrywające pęd), wyrastające w kątach liści krótkopędy, osiągające do 0,3–1 cm długości. Młode pędy są miękko owłosione, starsze są nagie, przy czym na starszych odcinkach odpadają także z czasem krótkopędy, odsłaniając nagą łodygę o okrągłym przekroju i średnicy do 18 mm^[3].

Liście

Skrętoległe, pojedyncze, siedzące, zaostrzone, o powierzchni doosiowej płaskiej, a przeciwnej z wyraźnym, ostrym grzbietem, jasnozielone, z wiekiem żółknące i pomarańczowiejące. Liście na długopędach są trójkątne, u nasady mięsiste. Na brzegach i grzbiecie zwykle orzęsione. Osiągają od 1,2 do 1,9 mm długości i 0,6 do 0,9 mm szerokości. Na krótkopędach gęsto skupione w różyczki liściowe, jajowate, zgrubiałe na zaostrzonych końcach, osiągają do 1,6 mm długości^[3].

Kwiaty

Rozwijają się pojedynczo w obrębie krótkopędów i są silnie, bocznie ściśnięte. Kielich rurkowaty, składa się z czterech cienkich, jasnożółtych działek o długości do 2 mm, z wąskimi ząbkami o długości do 1,2 mm. Cztery płatki korony są wolne, białe, o długości ok. 2 mm i szerokości 0,5 mm. Pręciki są wolne, z cienkimi nitkami i pylnikami o długości 0,5 mm. Zalążnia naga, głęboko dwudzielna o średnicy 0,4 mm, w każdej z dwóch części z dwoma zalążkami. Szyjka słupka zwieńczona główkowatym znamieniem^[3].

Owoce

Jednonasienne orzeszki zamknięte w pozostałościach kielicha i korony. Mają zmienny kształt od kulistego do elipsoidalnego i jajowatego, zawsze są spłaszczone bocznie. Osiągają długość do 2,1 mm i średnicę do 1 mm. Łupina nasienna jest gładka i żółtobrązowa^[3].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z rodzin w obrębie rzędu kapustowców^[2][3]. Zajmuje pozycję siostrzaną względem rodzin Bataceae i Salvadoraceae^[3].