Toporczyk

Toporczyk
Licinus[1]
Latreille, 1802
Ilustracja
Licinus punctatulus, imago
Ilustracja
Larwa przedstawiciela rodzaju
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

dzierowate

Nadplemię

Harpalitae

Plemię

Licinini

Podplemię

Licinina

Rodzaj

toporczyk

Typ nomenklatoryczny

Carabus cassideus Fabricius, 1792

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Toporczyk[2][3] (Licinus) – rodzaj chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych.

Morfologia

Chrząszcze o ciele długości od 8 do 18 mm[4]. Głowa ma niewyłupiaste półkuliście oczy z dwoma parami szczecinek przy ich wewnętrznych brzegach[5]. Szczecinek nadocznych również są dwie pary[6]. Aparat gębowy odznacza się lekko i zwykle niesymetrycznie zafalowaną przednią krawędzią wargi górnej[5], która to prześwituje przez błoniaste wcięcie na nadustku[6], niesymetrycznie zbudowanymi, krótkimi i szerokimi żuwaczkami bez chetoporów w bruzdach zewnętrznych oraz toporowato rozszerzonymi, ściętymi na krawędzi wierzchołkowej ostatnimi segmentami głaszczków szczękowych, osadzonymi na segmentach przedostatnich przyśrodkowo[5][6]. Pokrywy mają punktowane międzyrzędy, a rząd ósmy jest niezmodyfikowany, na całej długości jednakowo oddalony od krawędzi bocznej. Wierzchołek pokryw jest zaokrąglony[5]. Odnóża przedniej pary samców odznaczają się stopami o dwóch rozszerzonych członach[5][6].

Ekologia i występowanie

Owady najczęściej zasiedlające stanowiska o podłożu piaszczystym lub gliniastym, zarówno na terenach otwartych, jak i zamkniętych[5][6], w tym stepy, zbiorowiska kserotermiczne, zakrzewienia, lasy, skąpo porośnięte pobrzeża wód[5][7]. Zarówno postacie dorosłe, jak i larwy są malakofagami preferującymi polowanie na ślimaki[6][5].

Rodzaj palearktyczny[5]. W Europie stwierdzono 18 gatunków[8], z czego w Polsce cztery (zobacz dzierowate Polski)[9].

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został po raz pierwszy w 1802 roku przez Pierre’a-André Latreille’a[10].

Do rodzaju zalicza się 29 opisanych gatunków sklasyfikowanych w czterech podrodzajach[11][12]:

  • podrodzaj: Licinus (Allolicinus) Semenov-Tian-Shanskii, 1927
    • Licinus jaloricus Andrewes, 1927
  • podrodzaj: Licinus (Licinus) Latreille, 1802
    • Licinus aegyptiacus Dejean, 1826
    • Licinus aequatus Audinet-Serville, 1821
    • Licinus afghanistanus (Jedlička, 1967)
    • Licinus bartoni Maran, 1934
    • Licinus cassideus (Fabricius, 1792)
    • Licinus convexus Heyden, 1889
    • Licinus cordatus Chaudoir, 1861
    • Licinus corustes Andrewes, 1932
    • Licinus depressus (Paykull, 1790)
    • Licinus gansuensis Facchini & Sciaky, 2012
    • Licinus iranicus Jedlicka, 1968
    • Licinus italicus Puel, 1925
    • Licinus lindbergi Antoine, 1936
    • Licinus manriquianus Wollaston, 1862
    • Licinus merkli Frivaldszky, 1880
    • Licinus peltoides Dejean, 1826
    • Licinus planicollis Fauvel, 1888
    • Licinus pubifer Reitter, 1897
    • Licinus punctatulus (Fabricius, 1792)
    • Licinus schuberti Jedlicka, 1968
    • Licinus silphoides (P. Rossi, 1790)
    • Licinus yezoensis Habu, 1947
  • podrodzaj: Licinus (Neorescius) Csiki, 1906
    • Licinus astrabadensis Reitter, 1902
    • Licinus hoffmannseggii (Panzer, 1803)
    • Licinus oblongus Dejean, 1826
    • Licinus oertzeni Reitter, 1889
  • podrodzaj: Licinus (Tricholicinus) Poppius, 1912
    • Licinus setosus (Sahlberg, 1880)

Przypisy

  1. ↑ Licinus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 16.
  3. ↑ A.M. Łomnicki: Sprawozdanie Komisyi Fizyjograficznej obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1889 oraz Materyjały do fizyjografii krajowej. Tom dwudziesty piąty. Fauna Lwowa i okolicy. Akademia Umiejętności w Krakowie; Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1890, s. 163.
  4. ↑ Г.Я. Бей-Биенко: Жесткокрылые и веерокрылые // Определитель насекомых европейской части СССР в пяти томах. Moskwa: Наука, 1965, s. 283-303.
  5. ↑ a b c d e f g h i Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 374-382.
  6. ↑ a b c d e f Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 43, 79-78, 409-418.
  7. ↑ Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
  8. ↑ M. Baehr, Licinini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 440-441, ISBN 87-88757-73-0.
  9. ↑ O. Aleksandrowicz: rodzaj: Licinus Latreille, 1802. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-02-15].
  10. ↑ P.A. Latreille: Histoire naturelle, générale et particulière des crustacés et des insectes. Ouvrage faisant suite à l’histoire naturelle générale et particulière, composée par Leclerc de Buffon, et rédigée par C.S. Sonnini, membre de plusieurs sociétés savantes. Familles naturelles des genres. Tome troisième. Paris: F. Dufart, 1802.
  11. ↑ genus Licinus Latreille, 1802. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-15].
  12. ↑ Wolfgang Lorenz, Licinus Latreille, 1802 in: CarabCat; species list, O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-15].