Vettor Pisani (1927)

Vettor Pisani
Ilustracja
„Vettor Pisani” w marszu na powierzchni
Klasa

okręt podwodny

Typ

Pisani

Historia
Stocznia

Cantiere Navale Triestino(inne języki),
Monfalcone

Położenie stępki

18 listopada 1925

Wodowanie

24 listopada 1927

 Regia Marina
Wejście do służby

16 czerwca 1929

Wycofanie ze służby

1 lutego 1948

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


880 ton
1058 ton

Długość

68,2 metra

Szerokość

6,09 metra

Zanurzenie

4,93 metra

Zanurzenie testowe

100 metrów

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1100 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


15 węzłów
8,2 węzła

Zasięg

powierzchnia: 4230 Mm przy 9,3 węzła
zanurzenie: 70 Mm przy 4 węzłach

Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 102 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I)
9 torped
Wyrzutnie torpedowe

6 × 533 mm

Załoga

48-49

Vettor Pisani – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Pisani. Okręt wypierał 880 ton w położeniu nawodnym i 1058 ton pod wodą, a jego główną bronią było dziewięć torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z sześciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła.

Okręt został zwodowany 24 listopada 1927 roku w stoczni Cantiere Navale Triestino(inne języki) w Monfalcone, a w skład Regia Marina wszedł 16 czerwca 1929 roku. Nazwę otrzymał na cześć admirała Vettora Pisaniego(inne języki) – dowódcy floty weneckiej z XIV wieku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Jednostka została wycofana ze służby 1 lutego 1948 roku.

Projekt i budowa

Budowane przez Włochy w okresie przed i w trakcie I wojny światowej okręty podwodne były małymi jednostkami przeznaczonymi do działań na Adriatyku, przeciwko Austro-Węgrom[1]. Zmiana sytuacji międzynarodowej spowodowała konieczność wymiany posiadanych okrętów na pełnomorskie, o dużym zasięgu, mogące działać przeciw Marine nationale czy Royal Navy[1]. Przyjęty przez Włochy program zbrojeniowy z lat 1923–1924 zakładał zbudowanie okrętów o łącznej wyporności 36 568 ton, na co miały się składać dwa krążowniki ciężkie („Trento”(inne języki) i „Trieste”(inne języki)), niszczyciele typów Sauro i Turbine oraz okręty podwodne typów Balilla, Mameli i Pisani[2]. Projekty trzech typów okrętów podwodnych powstały w tym samym czasie, w celu porównania ich charakterystyk i stworzenia na podstawie doświadczeń eksploatacyjnych docelowych typów dla włoskiej floty podwodnej[1]. Jednostki typu Pisani zaprojektowali inżynierowie: pułkownik Curio Bernardis(inne języki) i major Rodolfo Tito Tizzoni w czerwcu 1924 roku[3][4]. Przyjęto konstrukcję jednokadłubową, z powiększonymi w stosunku do typu Mameli zbiornikami paliwa[5][6]. Problemem była jednak słaba stateczność okrętów[5][7]. Rozwiązano go, instalując zewnętrzne siodłowe zbiorniki balastowe, co jednak zmniejszyło osiąganą prędkość maksymalną (z projektowanych 17,3 węzła na powierzchni do 15 węzłów i podwodną z 8,8 do 8,2 węzła)[6][8].

Okręt zbudowany został w stoczni Cantiere Navale Triestino(inne języki) w Monfalcone (numer stoczniowy 150)[6][9]. Stępkę jednostki położono 18 listopada 1925 roku, a zwodowana została 24 listopada 1927 roku[10][11][a]. Nazwę otrzymał na cześć dowódcy floty weneckiej z XIV wieku, Vettora Pisaniego(inne języki)[9][12]. Dewizą jednostki było Ardisci[9].

Dane taktyczno-techniczne

Rzut boczny okrętu typu Pisani
Rzut boczny okrętu typu Pisani

„Vettor Pisani” był średniej wielkości oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej[5][8]. Długość całkowita wynosiła 68,2 metra, szerokość – 6,09 metra, a zanurzenie – 4,93 metra[3][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 880 ton, a w zanurzeniu 1058 ton[3][4][b]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa silniki wysokoprężne Tosi(inne języki) o łącznej mocy 3000 KM[3][6][c]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne CGE(inne języki) o łącznej mocy 1100 KM[5][6][d]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 8,2 węzła w zanurzeniu[5][6]. Zasięg wynosił 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła w położeniu nawodnym (lub 1600 Mm przy prędkości 17,1 węzła) oraz 70 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu (lub 7 Mm przy prędkości 8,2 węzła)[4][13][e]. Zbiorniki paliwa mieściły 70 ton oleju napędowego[6][8]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 100 metrów[4][11].

Okręt wyposażony był w sześć stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem dziewięciu torped[3][8][f]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło zainstalowane na podeście przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm Schneider–Armstrong 1914-15 L/35 z zapasem 168 naboi[8][11]. Masa działa z zamkiem wynosiła 1,22 tony (całego stanowiska 5 ton), kąt podniesienia lufy wynosił od -5° do 45°, masa naboju 13,74 kg, prędkość początkowa pocisku 750 m/s, donośność 11 700 metrów przy maksymalnym kącie podniesienia, a szybkostrzelność 7 strz./min[14][15]. Broń przeciwlotniczą stanowiły umieszczone na kiosku dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe Breda M1931 kalibru 13,2 mm L/76 z zapasem 3000 naboi[8][11]. Masa karabinu wynosiła 47,5 kg, kąt podniesienia lufy wynosił od -10° do 80°, masa naboju 0,125 kg, prędkość początkowa pocisku 790 m/s, donośność maksymalna 6000 metrów (skuteczna 2000 metrów), a szybkostrzelność 500 strz./min[16]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[8].

Załoga okrętu składała się z 4–5 oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy[3][4][g].

Służba

„Vettor Pisani” został wcielony do służby w Regia Marina 16 czerwca 1929 roku[4][10]. Okręt rozpoczął służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład 5 eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych średniego zasięgu Flotylli stacjonującej w Neapolu (wraz z siostrzanymi „Marcantonio Colonna”, „Giovanni Bausan” i „Des Geneys”)[17]. W 1930 roku „Vettor Pisani” odbył daleki rejs na Atlantyk, docierając do Las Palmas de Gran Canaria i w drodze powrotnej zawijając do kilku innych hiszpańskich portów[17]. W tym samym roku cała eskadra odbyła długi rejs po Morzu Śródziemnym, odwiedzając porty w Grecji i osiągając archipelag Dodekanez[17].

W 1935 roku 5 eskadra okrętów podwodnych średniego zasięgu, w której służyły jednostki typu Pisani, została przeniesiona do La Spezia, wchodząc w skład 1. Flotylli (wł. Gruppo) okrętów podwodnych[17]. W 1936 roku okręty typu Pisani przebazowano na Leros, gdzie utworzyły 2 eskadrę 6. Flotylli okrętów podwodnych[17]. Podczas wojny domowej w Hiszpanii „Vettor Pisani”, „Marcantonio Colonna” i „Des Geneys” odbyły misje specjalne trwające łącznie 41 dni[17]. W 1938 roku okręty typu Pisani przebazowano do Mesyny, gdzie weszły w skład 31 eskadry 3. Flotylli okrętów podwodnych[17].

10 czerwca 1940 roku, w momencie ataku Włoch na Francję, okręt nadal znajdował się w składzie 31 eskadry okrętów podwodnych 3. Flotylli w Mesynie (wraz z siostrzanymi „Marcantonio Colonna”, „Giovanni Bausan” i „Des Geneys”)[18][19]. Dowództwo jednostki sprawował kmdr ppor. (wł. capitano di corvetta) Bruno Zelick[11]. Od 19 czerwca do 2 lipca „Vettor Pisani”, „Pier Capponi” i „Giovanni da Procida” patrolowały wody Cieśniny Sycylijskiej[20][21]. W pierwszej połowie lipca „Vettor Pisani”, „Pier Capponi”, „Tembien(inne języki)”, „Benedetto Brin”(inne języki) i „Durbo(inne języki)” operowały na wodach nieopodal Malty[22][23]. Pod koniec 1940 roku ze względu na zużycie „Vettor Pisani”, „Giovanni Bausan” i „Des Geneys” zostały przeniesione do Szkoły Okrętów Podwodnych w Poli[11][17].

W styczniu 1942 roku okręt wziął udział w zabezpieczeniu włoskiej operacji konwojowej, operując na wschód od Malty wraz z „Onice(inne języki)”, „Enrico Dandolo”(inne języki), „Alagi(inne języki)”, „Aradam(inne języki)”, „Tricheco”(inne języki) i „Axum”(inne języki)[24]. W sierpniu „Vettor Pisani”, „Fratelli Bandiera”(inne języki), „Ciro Menotti”(inne języki), „Squalo”(inne języki) i H 2(inne języki) uczestniczyły w defensywnych patrolach na wodach włoskich[25].

W momencie kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 roku okręt nadal pełnił funkcje szkoleniowe w Poli, wchodząc w skład 12. Flotylli okrętów podwodnych[26][27]. We wrześniu dowodzony przez kmdra ppor. Mario Resio „Vettor Pisani” dotarł do zajętego przez aliantów Tarentu, a w październiku przeszedł remont w Neapolu i powrócił do Tarentu[11][17]. W styczniu 1944 roku jednostka pod dowództwem por. mar. (wł. sottotenente di vascello) Aldo Andolfiego została skierowana do Augusty[11]. Od marca 1944 roku jednostka stacjonowała w Neapolu (wraz z „Onice”, „Vortice(inne języki)” i „Platino(inne języki)”), uczestnicząc do końca wojny w ćwiczeniach sił ZOP[17][28]. Od początku wojny do 8 września 1943 roku „Vettor Pisani” przeprowadził 12 rejsów operacyjnych, 9 przejść między portami krajowymi i 286 rejsów szkoleniowych, pokonując dystans 4759 mil na powierzchni i 286 mil pod wodą[9][11].

Okręt został rozbrojony 23 marca 1947 roku i wycofany ze służby 1 lutego 1948 roku[4][10].

Uwagi

  1. ↑ Pollina 1963 ↓, s. 116 podaje, że stępkę okrętu położono 8 grudnia 1925 roku.
  2. ↑ Identycznie podają Bagnasco 1977 ↓, s. 141 i Vettor Pisani 2018 ↓. Natomiast McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje wyporność nawodną 791 ton, a podwodną 1040 ton; Lipiński 1999 ↓, s. 654 – wyporność 808/1058 ton, Jackson 2001 ↓, s. 118 894/1075 ton, zaś Fontenoy 2007 ↓, s. 227, Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Gogin 2021 ↓ – 866/1040 ton.
  3. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 i Vettor Pisani 2018 ↓ podają, że moc silników Diesla wynosiła 2700 KM.
  4. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 twierdzi, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1200 KM.
  5. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Fontenoy 2007 ↓, s. 227 podają, że zasięg nawodny wynosił 5000 Mm przy prędkości 8 węzłów, a podwodny 108 Mm przy prędkości 4 węzłów.
  6. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307 i Vettor Pisani 2018 ↓ podają, że okręt przenosił 10 torped.
  7. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że załoga okrętu liczyła 46 osób.

Przypisy

  1. ↑ a b c Franz 2016 ↓, s. 99.
  2. ↑ Franz 2016 ↓, s. 81.
  3. ↑ a b c d e f Fraccaroli 1974 ↓, s. 124.
  4. ↑ a b c d e f g Pollina 1963 ↓, s. 116.
  5. ↑ a b c d e Fontenoy 2007 ↓, s. 227.
  6. ↑ a b c d e f g h Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307.
  7. ↑ Jackson 2001 ↓, s. 118.
  8. ↑ a b c d e f g Gogin 2021 ↓.
  9. ↑ a b c d muca 2021 ↓.
  10. ↑ a b c Fraccaroli 1974 ↓, s. 127.
  11. ↑ a b c d e f g h i Vettor Pisani 2018 ↓.
  12. ↑ trentoincina 2021 ↓.
  13. ↑ Bagnasco 1977 ↓, s. 141.
  14. ↑ Campbell 2002 ↓, s. 339.
  15. ↑ Fraccaroli 1974 ↓, s. 188-189.
  16. ↑ Campbell 2002 ↓, s. 347.
  17. ↑ a b c d e f g h i j Pollina 1963 ↓, s. 120.
  18. ↑ Franz 2016 ↓, s. 237.
  19. ↑ Kindell 1940 ↓.
  20. ↑ Rohwer 1940a ↓.
  21. ↑ Sobski 2015a ↓, s. 42.
  22. ↑ Rohwer 1940b ↓.
  23. ↑ Sobski 2015a ↓, s. 46.
  24. ↑ Rohwer 1942 ↓.
  25. ↑ Sobski 2015b ↓, s. 39.
  26. ↑ Franz 2017 ↓, s. 210.
  27. ↑ Sobski 2015c ↓, s. 28.
  28. ↑ Franz 2017 ↓, s. 244.

Bibliografia

  • Erminio Bagnasco: Submarines of World War Two. London: Arms and Armour Press, 1977. ISBN 0-85368-331-X. (ang.).
  • John Campbell: Naval Weapons of World War Two. London: Conway Maritime Press, 2002. ISBN 0-87021-459-4. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Aliancka ofensywa. T. 4. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65855-43-5.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
  • Ivan Gogin: VETTOR PISANI medium submarines (1929). Navypedia. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
  • Robert Jackson: Okręty podwodne świata. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09214-1.
  • Don Kindell: ITALIAN, GREEK and YUGOSLAVIAN NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2021-07-19]. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juni. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-07-19]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juli. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-07-19]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1942, Januar. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-07-19]. (niem.).
  • Marek Sobski. Nasze morze naszym grobem. Działania operacyjne włoskiej floty podwodnej na Morzu Śródziemnym w 1940 roku. „Okręty”. Nr 1 (37). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
  • Marek Sobski. Rok ciężkich bitew konwojowych. Paliwo dla Rommla. „Okręty”. Nr 3 (39). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
  • Marek Sobski. Sommergibili pod czarną banderą. Klęska włoskiej broni podwodnej w 1943 r. „Okręty”. Nr 4 (40). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
  • Sommergibile Vettor Pisani. Trento in Cina. [dostęp 2021-07-19]. (wł.).
  • Vettor Pisani (1°). Ministero Della Difesa - Marina Militare. [dostęp 2021-07-19]. (wł.).
  • Vettor Pisani. Museo Della Cantieristica Monflacone. [dostęp 2021-07-23]. (wł.).
Okręty podwodne typu Pisani