Władcy Majów

Lista władców (ajaw) Majów.

Majański glif ajaw, oznaczający króla (władcę państwa-miasta w okresie klasycznym), a także dzień dwudziesty rytualnego kalendarza tzolkin.

Na czele każdego z majańskich miast-państw stał król (ahau, według nowej ortografii majańskiej – ajaw), tytułowany również kalomte („najwyższy władca”)[1]. Królewscy wasale, noszący tytuł sahal, zarządzali mniejszymi ośrodkami[2]. Ponieważ król pełnił również funkcje religijne, zaś jego osoba otaczana była niemal boskim kultem, niektóre zapisy tytułują go k’uhul ajaw („święty król”)[3].

Znani władcy miast-państw w okresie klasycznym

Caracol

Ajaw i data panowania[4] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Te’ K’ab Chaak
K’ahk’ Ujol K’inich I
Yajaw Te’ K’inich I
Od 12 kwietnia 484
(9.2.9.0.16)
K’an I
Od 13 kwietnia 531
(9.4.16.13.3) 		?
Syn Yajaw Te’ K’inich I
Yajaw Te’ K’inich II
Od 18 kwietnia 553
(9.5.19.1.2) 		?
Syn K’an I
Knot Ajaw
Od 24 czerwca 599
(9.7.5.14.17) 		28 listopada 575
(9.7.2.0.3)
Syn Yajaw Te’ K’inich II
K’an II
6 marca 618 (9.9.4.16.2) – 21 lipca 658 (9.11.5.15.9) 		18 kwietnia 588
(9.7.14.10.8)
Syn Yajaw Te’ K’inich II 		21 lipca 658
(9.11.5.15.9)
K’ahk’ Ujol K’inich II
22 czerwca 658 (9.11.5.14.0) – 2 marca 680 (9.12.7.14.1) 		2 marca 680
(9.12.7.14.1)
Władca VII
Tum Yohl K’inich
K’inich Joy K’awiil
Od 10 grudnia 799
(9.18.9.5.9)
K’inich Toob’il Yopaat
K’an III
Władca XIII

Cobá

Ajaw i data panowania[5][6][7] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Ju’npik Took’
K’ahk’ Chitam
Ux Man
? K’awiil
Yopaat Taj ? Nah
Ixik ? Yopaat
K’ahk’ ? Yopaat
Kalo’mte’ ?
Władca A
Xaman K’awiil
Od 13 marca 632
(9.9.19.2.3)
Władca B
Od 6 kwietnia 640
(9.10.7.5.9)
Władca C
Od 27 sierpnia 682
(9.12.10.5.12)
Władca D
Od 773
(9.17.2.0.5)
Władca E

Copán

Ajaw i data panowania Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
K’inich Yax K’uk’ Mo’
Od 426
K’inich Popol Hol ?
Syn K’inich Yax K’uk’ Mo’
Władca 3
K’altuun Hix
Władca 5
Władca 6
Bahlam Nehn
Wi’ Yohl K’inich
Od 22 listopada 532
(9.4.18.6.12)
Władca 9
Od 28 grudnia 551
(9.5. 17.13.7)
Moon Bahlam
24 maja 553 (9.5.19.3.0) – 24 października 578 (9.7.4.17.4) 		?
Syn Bahlam Nehn 		24 października 578
(9.7.4.17.4)
K’ahk’ Chan Yopaat
17 listopada 578 (9.7.5.0.8) – 20 stycznia 628 (9.9.14.16.9) 		20 stycznia 628
(9.9.14.16.9)
K’ahk’ Uti’ Witz’ K’awiil
5 lutego 628 (9.9.14.17.5) – 15 czerwca 695 (9.13.3.5.7) 		15 czerwca 695
(9.13.3.5.7)
Waxaklajuun Ub’aah K’awiil
9 lipca 695 (9.13.3.6.8) – 3 maja 738 (9.15.6.14.6) 		3 maja 738
(9.15.6.14.6)
K’ahk’ Joplaj Chan K’awiil
7 czerwca 738 (9.15.6.16.5) – 31 stycznia 749 (9.15.17.12.16) 		31 stycznia 749
(9.15.17.12.16)
K’ahk’ Yipyaj Chan K’awiil
Od 14 lutego 749
(9.15.17.13.10) 		?
Syn K’ahk’ Joplaj Chan K’awiil
Yax Pasaj Chan Yopaat
Od 28 czerwca 763
(9.16.12.5.17)
Ukit Took’
Od 6 lutego 822
(9.19.11.14.15)

Dos Pilas

Ajaw i data panowania[8] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
B’alaj Chan K’awiil 15 października 625
(9.9.12.11.2) Tikal,
syn K’inich Muwaan Jol II
Itzamnaaj Bahlam ?
Syn B’alaj Chan K’awiil
Itzamnaaj K’awiil
Od 24 marca 698 (9.13.6.2.0) – 22 października 726 (9.14.15.1.19) 		25 stycznia 673
(9.12.0.10.11)
Syn B’alaj Chan K’awiil 		22 października 726
(9.14.15.1.19)
Ucha’an K’in Bahlam
10 stycznia 727 (9.14.15.5.15) – 28 maja 741 (9.15.9.16.11) 		28 maja 741
(9.15.9.16.11)
K’awiil Chan K’inich
Od 23 czerwca 741
(9.15.9.17.17)

Kaan

 Osobne artykuły: Dzibanche i Calakmul.
Ajaw i data panowania Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Yuknoom Ch’een I
Tuun K’ab’ Hix
K’ahk’ Ti’ Ch’ich’[9]
Sky Chan
Yax Yopaat
572 – 579
Scroll Chan
Od 2 września 579
(9.7.5.14.17)
Yuknoom Ti’ Chan
Tajoom Uk’ab K’ahk’
28 marca 622 (9.9.9.0.5) – 1 października 630 (9.9.17.11.14) 		1 października 630
(9.9.17.11.14)
Waxaklajuun Ub’aah Kan
630 – 5 marca 636
(9.10.3.2.12)[a][10] 		7 lipca 640
(9.10.7.9.17[11])
Yuknoom Head
630 – 636[b]
Yuknoom Ch’een II Wielki
28 kwietnia 636
(9.10.3.5.10) – 686 		11 września 600
(9.8.7.2.17) 		686
Yuknoom Yichʼaak Kʼahkʼ
3 kwietnia 686 (9.12.13.17.7) – 15 grudnia 697 (9.13.5.15.0[12]) 		6 października 649
(9.10.16.16.19) 		15 grudnia 697
(9.13.5.15.0)
Yuknoom Tookʼ Kʼawiil
Od 3 kwietnia 698
(9.13.6.2.9[12])
Wamaw K’awiil

Naranjo

Ajaw i data panowania[13][14] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Tzik’in Bahlam
Naatz Chan Ahk
Nieznany władca
K’inich Tajal Chaak
Aj Numsaaj Chan K’inich[15]
Od 5 maja 546
(9.5.12.0.4) 		?
Syn Pik Chan Ahkul
K’uxaj
K’ahk’ Xiiw Chan Chaak
Wak Chanil Ajaw
Od 27 sierpnia 682
(9.12.10.5.12) 		?
Córka B’alaj Chan K’awiil z Dos Pilas 		10 lub 11 lutego 741
(9.15.9.11.5/6)
K’ahk’ Tiliw Chan Chaak
Od 28 maja 693
(9.13.1.3.19) 		3 stycznia 688
(9.12.15.13.7)
Syn K’ahk’ U ? Chan Chaak[16] i Wak Chanil Ajaw
Yax Mayuy Chan Chaak
K’ahk’ Yipiiy Chan Chaak
Od 15 sierpnia 746
(9.15.15.3.16)
K’ahk’ Ukalaw Chan Chaak
Od 8 listopada 755
(9.16.4.10.18) 		?
Syn K’ahk’ Tiliw Chan Chaak
Bat K’awiil ?
Syn K’ahk’ Ukalaw Chan Chaak
Itzamnaaj K’awiil
Od 4 lutego 784
(9.17.13.4.3) 		13 marca 771
(9.17.0.2.12)
Syn K’ahk’ Ukalaw Chan Chaak
Waxaklajuun Ub’aah K’awiil
Od 24 czerwca 814
(9.19.4.1.1)

Palenque

Ajaw i data panowania[17] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
K’uk’ Bahlam I
Od 10 marca 431
(8.19.15.3.4) 		30 marca 397
(8.18.0.13.6)
Casper
Od 9 sierpnia 435
(8.19.19.11.17) 		8 sierpnia 422
(8.19.6.8.8)
B’utz Aj Sak Chiik
Od 28 lipca 487
(9.2.12.6.18) 		14 listopada 459
(9.1.4.5.0)
Ahkal Mo’ Nahb I
3 czerwca 501 (9.3.6.7.17) – 29 listopada 524 (9.4.10.4.17) 		5 lipca 465
(9.1.10.0.0) 		29 listopada 524
(9.4.10.4.17)
K’an Joy Chitam I
6 lutego 529 (9.4.14.10.4) – 6 lutego 565 (9.6.11.0.16) 		3 maja 490
(9.2.15.3.8) 		6 lutego 565
(9.6.11.0.16)
Ahkal Mo’ Nahb II
2 maja 565 ( 9.6.11.5.1) – 21 lipca 570 (9.6.16.10.7) 		3 września 523
(9.4.9.0.4) 		21 lipca 570
(9.6.16.10.7)
Kan Bahlam I
6 kwietnia 572 (9.6.18.5.12) – 1 lutego 583 (9.7.9.5.5) 		18 września 524
(9.4.10.1.5) 		1 lutego 583
(9.7.9.5.5)
Yohl Ik’nal
23 grudnia 583 (9.7.10.3.8) – 4 listopada 604 (9.8.11.6.12) 		4 listopada 604
(9.8.11.6.12)
Ajen Yohl Mat
1 stycznia 605 (9.8.11.9.10) – 8 sierpnia 612 (9.8.19.4.6) 		8 sierpnia 612
(9.8.19.4.6)
Muwaan Mat
Od 19 października 612
(9.8.19.7.18)
K’inich Janaab’ Pakal I Wielki
26 lipca 615 (9.9.2.4.8) – 28 sierpnia 683 (9.12.11.5.18) 		23 marca 603
(9.8.9.13.0)
Syn K’an Mo’ Hix i Sak K’uk 		28 sierpnia 683
(9.12.11.5.18)
K'inich Kan Bahlam II
7 stycznia 684 (9.12.11.12.10) – 16 lutego 702 (9.13.10.1.5) 		20 maja 635
(9.10.2.6.6)
Syn K’inich Janaab’ Pakal 		16 lutego 702
(9.13.10.1.5)
K’inich K’an Joy Chitam II
Od 30 maja 702
(9.13.10.6.8) 		2 listopada 644
(9.10.11.17.0)
Syn K’inich Janaab’ Pakal
K’inich Ahkal Mo’ Nahb III
Od 30 grudnia 721
(9.14.10.4.2) 		13 września 678
(9.12.6.5.8)
Syn Tiwol Chan Mat
K’inich Janaab Pakal II
K’inich Kan Bahlam III
K’inich K’uk’ Bahlam II
Od 4 marca 764
(9.16.13.0.7) 		?
Syn K’inich Ahkal Mo’ Nahb III
Janaab Pakal III
Od 13 listopada 799
(9.18.9.4.4)

Piedras Negras

Ajaw i data panowania[18] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Władca A
Władca B
Turtle Tooth
Władca C
K’inich Yo’nal Ahk I
14 listopada 603 (9.8.10.6.16) – 3 lutego 639 (9.10.6.2.1) 		3 lutego 639
(9.10.6.2.1)
Władca 2
12 kwietnia 639 (9.10.6.5.9) – 15 listopada 686 (9.12.14.10.13) 		22 maja 626
(9.9.13.4.1)
Syn K’inich Yo’nal Ahk I 		15 listopada 686
(9.12.14.10.13)
K’inich Yo’nal Ahk II
2 stycznia 687 (9.12.14.13.1) – 729 		29 grudnia 664
(9.11.12.7.2)
Syn Władcy 2 		729
Władca 4
9 listopada 729 (9.14.18.3.13) – 26 listopada 757 (9.16.6.11.17) 		18 listopada 701
(9.13.9.14.15) 		26 listopadaa 757
(9.16.6.11.17)
Yo’nal Ahk III
Od 10 marca 758
(9.16.6.17.1)
Ha’ K’in Xook
Od 14 lutego 767
(9.16.16.0.4)
Władca 7
Od 31 maja 781
(9.17.10.9.4) 		7 kwietnia 750
(9.15.18.16.7)

Quiriguá

Ajaw i data panowania Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Tok Casper
Od 8 września 426
(8.19.10.11.0)
Tutuum Yohl K'inich
Władca 3
K’awiil Yopaat
Od 18 kwietnia 553
(9.5.19.1.2)
K’ahk’ Tiliw Chan Yopaat
29 grudnia 724 (9.14.13.4.17) – 27 lipca 785 (9.17.14.13.2) 		27 lipca 785
(9.17.14.13.2)
Sky Xul
Od 11 października 785
(9.17.14.16.18)
Jade Sky

Tikal

Ajaw i data panowania[19] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Yax Ehb Xook
Foliated Bahlam
Animal Headdress
Sihyaj Chan K’awiil I ?
Syn Animal Headdress
Unen Bahlam
K’inich Muwaan Jol
Chak Tok Ich’aak I
Do 15 stycznia 378
(8.17.1.4.12) 		?
Syn K’inich Muwaan Jol 		15 stycznia 378
(8.17.1.4.12)
Yax Nuun Ayiin I
Od 12 września 379
(8.17.2.16.17) 		?
Syn Spearthrower Owl(inne języki)
Sihyaj Chan K’awiil II
26 listopada 411 (8.18.15.11.0) – 3 lutego 456 (9.1.0.8.0) 		?
Syn Yax Nuun Ayiin I 		3 lutego 456
(9.1.0.8.0)
K’an Chitam
Od 22 sierpnia 458
(9.1.2.17.17) 		?
Syn Sihyaj Chan K’awiil II
Chak Tok Ich’aak II
Do 24 lipca 508
(9.3.13.12.5) 		?
Syn K’an Chitam 		24 lipca 508
(9.3.13.12.5)
Pani z Tikal
Od 19 kwietnia 511
(9.3.16.8.4) 		1 września 504
(9.3.9.13.3)
Kaloomte Bahlam
Bird Claw
Wak Chan K’awiil ?
Syn Chak Tok Ich’aak II
Animal Skull ?
Syn Fire Cross
Władca 23
Władca 24
Nuun Ujol Chaak
Jasaw Chan Kʼawiil I
Od 3 maja 682
(9.12.9.17.16) 		?
Syn Nuun Ujol Chaak
Yikʼin Chan Kʼawiil
Od 8 grudnia 734
(9.15.3.6.8) 		?
Syn Jasaw Chan Kʼawiil I
Władca 28 ?
Syn Yikʼin Chan Kʼawiil
Yax Nuun Ayiin II
Od 25 grudnia 768
(9.16.17.16.4) 		?
Syn Yikʼin Chan Kʼawiil
Nuun Ujol K’inich
Dark Sun
Jewel K'awiil
Jasaw Chan Kʼawiil II

Toniná

Ajaw i data panowania Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Władca 1
Jaguar Bird Tapir
Od 563
(9.6.8.17.2)
Chak Bolon Chaak
K’inich Bahlam Chapaat
Od stycznia 615
(9.9.1.13.11) 		13 kwietnia 607
(9.8.12.14.17)
Władca 2
Od 20 sierpnia 668
(9.11.16.0.1)
K’inich Baaknal Chaak
Od 16 czerwca 688
(9.12.16.3.12) 		23 grudnia 652
(9.11.0.3.13)
Władca 4
Od 24 listopada 708
(9.13.16.16.18) 		12 września 706
(9.13.14.12.14)
K’inich Ich’aak Chapaat
Od 15 listopada 723
(9.14.12.2.7) 		11 stycznia 709
(9.13.17.1.6)
K’inich Tuun Chapaat
Władca 7[20]
Władca 8 6 lipca 756
(9.16.5.4.9)
Uh Chapaat
Władca 10

Yaxchilan

Ajaw i data panowania[21] Zdjęcie Data urodzenia Data śmierci
Yopaat Bahlam I
Itzamnaaj Bahlam I
Yaxuun Bahlam I
Yax Deer-Antler Skull
Władca 5
K’inich Tatbu Skull I
Moon Skull
Yaxuun Bahlam II
Knot-eye Bahlam I ?
Syn Yaxuun Bahlam II
K’inich Tatbu Skull II
Od 11 lutego 526
(9.4.11.8.16) 		?
Syn Yaxuun Bahlam II
Knot-eye Bahlam II
Itzamnaaj Bahlam II
K’inich Tatbu Skull III
Yaxuun Bahlam III
Od 15 września 629
(9.9.16.10.13) 		?
Syn K’inich Tatbu Skull III
Itzamnaaj Bahlam III
20 października 681 (9.12.9.8.1) - 15 czerwca 742 (9.15.10.17.14) 		?
Syn Yaxuun Bahlam III 		15 czerwca 742
(9.15.10.17.14)
Yopaat Bahlam II
Yaxuun Bahlam IV
Od 29 kwietnia 752
(9.16.1.0.0) 		23 sierpnia 709
(9.13.17.12.10)
Syn Itzamnaaj Bahlam III
Itzamnaaj Bahlam IV ?
Syn Yaxuun Bahlam IV
K’inich Tatbu Skull IV ?
Syn Itzamnaaj Bahlam IV

Uwagi

  1. ↑ K’uhul Kaanu’l ajaw.
  2. ↑ Kaanu’l ajaw ta Uxte’tuun - Kaanu’l ajaw w Calakmul.

Przypisy

  1. ↑ Coe 2005 ↓, s. 113.
  2. ↑ Coe 2005 ↓, s. 144.
  3. ↑ Coe 2005 ↓, s. 171.
  4. ↑ Los Gobernantes de Caracol, www.mesoweb.com [dostęp 2023-07-10] (hiszp.).
  5. ↑ Identificados 14 gobernantes de la ciudad maya de Cobá. nationalgeographic.com.es. [dostęp 2023-11-20]. (hiszp.).
  6. ↑ The PARI Journal, Volume XVII, No.1, Summer 2016. mesoweb.com.
  7. ↑ David Stuart: Notes on Accession Dates in the Inscriptions of Coba. mesoweb.com. [dostęp 2023-11-20]. (ang.).
  8. ↑ Los Gobernantes de Dos Pilas, www.mesoweb.com [dostęp 2023-07-10] (hiszp.).
  9. ↑ Simon Martin; Dmitri Beliaev: K’ahk’ Ti’ Ch’ich’: A New Snake King from the Early Classic Period. mesoweb.com. [dostęp 2023-05-30]. (ang.).
  10. ↑ Christophe Helmke; Jaime J. Awe: Sharper than a Serpent’s Tooth: A Tale of the Snake-head Dynasty as Recounted on Xunantunich Panel 4. mesoweb.com. [dostęp 2023-08-09]. (ang.).
  11. ↑ Christophe Helmke; Jaime J. Awe: Death Becomes Her: An Analysis of Panel 3, Xunantunich, Belize. mesoweb.com. [dostęp 2023-08-09]. (ang.).
  12. ↑ a b David Stuart; Marcello A. Canuto; Tomás Barrientos Q.; Jocelyne Ponce, and Joanne Baron: Death of the Defeated: New Historical Data on Block 4 of La Corona’s Hieroglyphic Stairway 2. mesoweb.com. (ang.).
  13. ↑ Robert J. Sharer, Loa P. Traxler: The Ancient Maya, 6th Edition. Stanford University Press, 2006, s. 380-383. ISBN 978-0-8047-4817-9.
  14. ↑ The PARI Journal, Volume VII, No.4, Spring 2007. mesoweb.com.
  15. ↑ Simon Martin, Ancient Maya Politics: A Political Anthropology of the Classic Period 150–900 CE, Cambridge University Press, New York, 2020, s. 245.
  16. ↑ S. Martin i inni, La Estela 46 de Naranjo Sa’al, Petén, Guatemala: hallazgo y texto jeroglífico, „XXX Simposio de Investigaciones Arqueológicas en Guatemala, Guatemala City.”, 2017.
  17. ↑ Joel Skidmore: The Rulers of Palenque. mesoweb.com. [dostęp 2023-06-05]. (ang.).
  18. ↑ Los gobernantes de Piedras Negras, www.mesoweb.com [dostęp 2023-07-10] (hiszp.).
  19. ↑ Los Gobernantes de Tikal, www.mesoweb.com [dostęp 2023-07-27] (hiszp.).
  20. ↑ Robert J. Sharer, Loa P. Traxler: The Ancient Maya, 6th Edition. Stanford University Press, 2006, s. 475. ISBN 978-0-8047-4817-9.
  21. ↑ Los gobernantes de Yaxchilán, www.mesoweb.com [dostęp 2023-08-02] (hiszp.).

Bibliografia