Wiazyń (rejon wilejski)
 Kościół katolicki | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Wysokość |
166 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1771 |
| Kod pocztowy |
222445 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 54°25′N 27°10′E/54,416667 27,166667
| |
Wiazyń (biał. i ros. Вязынь) – wieś na Białorusi, w rejonie wilejskim obwodu mińskiego.
Siedziba parafii prawosławnej (pw. Zaśnięcia Matki Bożej)[2] i rzymskokatolickiej (pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny).
Historia
W czasach zaborów miasteczko i folwark (następnie majątek) w gminie Wiazyń, w powiecie wilejskim, w guberni wileńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1881 roku miasteczko liczyło 270 mieszkańców. Była tu cerkiew prawosławna, kaplica katolicka parafii Olkowicze, żydowski dom modlitwy oraz szkoła ludowa. Folwark w 1866 roku liczył 91 mieszkańców, był tu browar i gorzelnia. Dwór i wszystkie budynki były murowane[3].
W latach 1921–1945 miasteczko i folwark leżały w Polsce, w województwie wileńskim[a], w powiecie wilejskim, w gminie Wiazyń[4][5]. siedziba wiejskiej gminy Wiazyń.
Miasteczko, należało do Zborowskich, Wołowiczów, Wituńskich i Gieczewiczów. Przed erygowaniem parafii wiazyńskiej należała do parafii z siedzibą w Olkowiczach, a jeszcze poprzednio – Ilii[6].
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:
- miasteczko – 507 osób, 65 było wyznania rzymskokatolickiego, 305 prawosławnego a 137 mojżeszowego. Jednocześnie 59 mieszkańców zadeklarowało polską, 302 białoruską, 132 żydowską a 9 rosyjską przynależność narodową. Było tu 95 budynków mieszkalnych[7]. W 1931 w 107 domach zamieszkiwało 579 osób[8].
- majątek – 181 osób, 81 było wyznania rzymskokatolickiego, 100 prawosławnego. Jednocześnie 51 mieszkańców zadeklarowało polską, 130 białoruską przynależność narodową. Było tu 15 budynków mieszkalnych[7]. W 1931 w 14 domach zamieszkiwało 175 osób[8].
Wierni należeli do parafii rzymskokatolickiej w Ilii i miejscowej prawosławnej. Miejscowość podlegała pod Sąd Grodzki w Ilii i Okręgowy w Wilnie; mieścił się tu urząd pocztowy obsługujący znaczną część gminy Wiazyń[9].
Podczas okupacji hitlerowskiej, w październiku 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 200 osób. W czerwcu 1943 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali[10].
Zabytki
- kościół parafialny pw. Narodzenia NMP z 1908 roku, odnowiony w 2005 roku. Wcześniej kaplica grobowa rodziny właścicieli ziemskich Gieczewiczów.
- cmentarz katolicki
- cerkiew prawosławna pw. Zaśnięcia Matki Bożej, parafialna
- obiekty podworskie
Parafia rzymskokatolicka
Parafia leży w dekanacie wilejskim archidiecezji mińsko-mohylewskiej. Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi z 1543 r.[11] Obecny kościół wzniesiono w latach 1908-1909 jako kaplicę grobową. Po II wojnie światowej został zamknięty, w różnych okresach znajdowały się w nim klub, magazyn i muzeum. W 1993 r. został zwrócony wiernym i odremontowany[12][13].
Galeria
-
Dwór około 1916 roku -
Dwór około 1930 -
Cerkiew około 1900 roku -
Cerkiew współcześnie (2018)
Uwagi
- ↑ Przynależność wojewódzka zmieniała się. Wieś leżała w województwie nowogródzkim (1921–1922), w Ziemi Wileńskiej (1922–1926) i w województwie wileńskim (od 1926).
Przypisy
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Приход храма Успения Пресвятой Богородицы д. Вязынь. molod-eparchy.by. [dostęp 2021-03-07]. (ros.).
- ↑ Bezwodna, wieś, powiat wilejski, gmina Wiazyń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 118.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 88.
- ↑ Umowa między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2023-11-25].
- ↑ Wiazyń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 276.
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. 7, część 2, 1924, s. 88.
- ↑ a b Wykaz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. 1, Warszawa 1938, s. 30.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1814.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1299.
- ↑ Каталіцкія святыні. Частка 1. Страница 73 [online], orda.of.by [dostęp 2020-04-21].
- ↑ Каталіцкія святыні. Частка 1. Страница 74 [online], orda.of.by [dostęp 2020-04-21].
- ↑ Catholic.by - Вязынь — парафія Нараджэння Найсвяцейшай Панны Марыі [online], web.archive.org, 17 sierpnia 2016 [dostęp 2020-04-21] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-17].
Linki zewnętrzne
- Radzima.org – zdjęcia
- Globus.tut.by – zdjęcia
- Catholic.by – zdjęcia. catholic.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-09)].