Willem Dafoe

Willem Dafoe
Ilustracja
Willem Dafoe (2024)
Imię i nazwisko

William James Dafoe

Data i miejsce urodzenia

22 lipca 1955
Appleton

Zawód

aktor

Współmałżonek

Elizabeth LeCompte (1977–2004; rozwód)
Giada Colagrande
(od 2005)

Lata aktywności

od 1975

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

William James Dafoe (ur. 22 lipca 1955 w Appleton[1]) – amerykański aktor, nominowany do Oscarów za role w filmach: Pluton, Cień wampira, Projekt Floryda i Van Gogh. U bram wieczności. Prócz filmów filmów artystycznych grał także w filmach głównego nurtu, jak Spider-Man, John Wick i Aquaman.

Często współpracował z filmowcami takimi jak Paul Schrader, Abel Ferrara, Lars von Trier, Julian Schnabel, Wes Anderson i Robert Eggers. Dafoe był współzałożycielem teatru eksperymentalnego The Wooster Group.

8 stycznia 2024 otrzymał gwiazdę na Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6284 Hollywood Boulevard[2][3].

Młodość

Urodził się w Appleton w stanie Wisconsin jako siódme z ośmiorga dzieci pielęgniarki – Muriel Isabel Dafoe (z domu Sprissler) i chirurga – Williama Alfreda Dafoe. Jego dziadek pochodził z Kanady, z Ontario. Jego rodzina była pochodzenia irlandzkiego, szkockiego, angielskiego i niemieckiego.

W szkole Einstein Junior High School mówiono na niego „Billy”. Swoje imię „Willem” otrzymał w szkole średniej Appleton East High School w Appleton w stanie Wisconsin, ale dyplom zdobył na sąsiednim Lawrence University. Pracował jako maszynista obsługujący scenę. Studiował na University of Wisconsin w Wisconsin na wydziale teatralnym[4], lecz przed ukończeniem studiów opuścił uczelnię, podejmując decyzję, że więcej nauczy się jako aktor. Przyłączył się do eksperymentalnej trupy Theater X, z którą odbył czteroletnie tournée po Chicago, Denver i Europie. W 1977 przeprowadził się do Nowego Jorku, gdzie związał się z eksperymentalnym teatrem Performance Group (później The Wooster Group).

Kariera

Jego kariera na dużym ekranie rozpoczęła się od udziału w westernie Michaela Cimino Wrota niebios (Heaven’s Gate, 1980) u boku Krisa Kristoffersona i Christophera Walkena. Dwa lata później zagrał w melodramacie Niekochana (The Loveless, 1982), a następnie w epizodycznej roli młodego mężczyzny w budce telefonicznej w dramacie Zagadka nieśmiertelności (The Hunger, 1983) z Catherine Deneuve, Davidem Bowiem i Susan Sarandon. W dramacie sensacyjnym Waltera Hilla Ulice w ogniu (Streets of Fire, 1984) grał przywódcę nikczemnego gangu motocyklowego Ravena Shaddocka, a krytyczka Janet Maslin z „The New York Times” opisała go jako „doskonale nikczemną twarz”[5]. Swoją pierwszą główną rolę bezwzględnego fałszerza pieniędzy zagrał w sensacyjnym dramacie kryminalnym Williama Friedkina Żyć i umrzeć w Los Angeles (To Live and Die in L.A., 1985).

Willem Dafoe (2006)

Najważniejsza stała się dla niego sztuka ekspresji mimiki i gestu, mniej słowa[6]. Mówi o sobie: Jestem aktorem biologicznym.

Jego głośne kreacje filmowe to przeciwstawiający się bezwzględności i okrucieństwu sierżant Elias Grodin w sensacyjnym dramacie wojennym o wojnie wietnamskiej Olivera Stone’a Pluton (Platoon, 1986), za którą dostał nominację do nagrody Oscara za najlepszą rolę drugoplanową, Jezus z Nazaretu w dyskusyjnym i wywołującym wiele kontrowersji dramacie Martina Scorsese Ostatnie kuszenie Chrystusa (The Last Temptation of Christ, 1988), grecki więzień w Oświęcimiu w biograficznym dramacie sportowym Triumf ducha (Triumph of the Spirit, 1989) oraz obmierzły bandyta w przygodowej komedii kryminalnej Davida Lyncha Dzikość serca (Wild at Heart, 1990)[7]. Jednak jego rola adwokata i kochanka oskarżonej o morderstwo za pomocą przemocy seksualnej w dreszczowcu erotycznym Sidła miłości (Body of Evidence, 1993) z erotyczną sceną z Madonną i roztopionym woskiem oraz postać psychopaty-geniusza komputerowego, który przejął kontrolę nad statkiem w filmie sensacyjnym Speed 2: Wyścig z czasem (Speed 2: Cruise Control, 1997) przyniosły mu nominację do Złotej Maliny dla najgorszego aktora drugoplanowego. Za rolę mieszkającego w ruinach starego zamku w górach Słowacji Maxa Schrecka w dramacie grozy Cień wampira (Shadow of the Vampire, 2000)[8] otrzymał wiele nagród, m.in. Saturna oraz nominację do nagrody Oscara i Złotego Globu.

W dramacie biograficznym Paula Schradera Auto Focus (2002) wystąpił jako John Henry Carpenter, sprzedawca sprzętu wideo, najbardziej znany jako przyjaciel i oskarżony o morderstwo aktora Boba Crane’a (Greg Kinnear)[9]. Sławę zdobyła także rola czarnego charakteru – Normana Osborna, ex-właściciela największego w Nowym Jorku koncernu chemicznego, który przeżył wypadek w laboratorium, przemieniając się w monstrualnego schizofrenicznego Zielonego Goblina[10] w filmie sensacyjnym fantasy Spider-Man (2002) i jego sequelach – Spider-Man 2 (2004) i Spider-Man 3 (2007)[1]. Odrzucił propozycję zagrania roli legendarnego gwiazdora porno Johna Holmesa w Wonderland (2003)[11]. Wziął udział w dwóch dramatach Larsa von Triera: Antychryst (Antichrist, 2009) i Nimfomanka - Część II (The Nymphomaniac Part 2, 2013). W czarnej komedii kryminalnej Paula Schradera Dog Eat Dog (2016) z Nicolasem Cage w roli Mada Doga został wystylizowany na legendarnego gwiazdora porno Johna Holmesa[12].

Pracował jako model dla domu mody Prada[13]. Użyczał swojego głosu w reklamach. Był na okładkach magazynów takich jak „Esquire”, „The Hollywood Reporter”, „L’Uomo Vogue” i „Interview”.

Zasiadał w jury konkursu głównego na 67. MFF w Cannes (2014).

Życie prywatne

W latach 1977–2004 był w nieformalnym związku partnerskim ze starszą o 11 lat reżyserką teatralną – Elizabeth LeCompte (ur. 28 kwietnia 1944). Mają razem syna – Jacka Dafoe (ur. 1982).

25 marca 2005 poślubił włoską aktorkę i reżyserkę – Giadę Colagrande (ur. 1975 w Pescara). Mieszkają na obrzeżach Rzymu. Posiada włoskie obywatelstwo.

Jest peskatarianinem. Codziennie praktykuje ashtanga vinyasa jogę.

Filmografia

Nagrody

Dafoe to wielokrotny zdobywca nagród filmowych, w tym trzech Nagród Satelita, nagrody Saturn, dwóch Independent Spirit Awards, Honorowego Złotego Niedźwiedzia za całokształt twórczości na 68. MFF w Berlinie (2018) i Pucharu Volpiego dla najlepszego aktora na 75. MFF w Wenecji za rolę Vincenta van Gogha w filmie Van Gogh. U bram wieczności (2018), nagrody National Board of Review, Nickelodeon Kids’ Choice Awards, a także nominacji do czterech Oscarów[14], nagrody BAFTA, czterech Złotych Globów i pięć Nagród Gildii Aktorów Ekranowych.

Przypisy

  1. ↑ a b Willem Dafoe. Rotten Tomatoes. [dostęp 2024-12-27]. (ang.).
  2. ↑ Willem Dafoe. Walk of Fame. [dostęp 2024-12-26]. (ang.).
  3. ↑ Ellie Iorizzo, Pedro Pascal says Willem Dafoe is ‘greatest American actor in our lifetime’, „The Irish News”, 8 stycznia 2024 [dostęp 2021-06-09] (ang.).
  4. ↑ Donald Clarke, Willem Dafoe: I look for chances to surprise myself. But I am not that much in control, „The Irish Times”, 23 marca 2019 [dostęp 2021-06-09] (ang.).
  5. ↑ Jonathan Wells: And now, 3,000 words on Willem Dafoe’s extraordinary face…. Gentlemans Journal. [dostęp 2021-06-19]. (ang.).
  6. ↑ Rebecca Flint Marx: Willem Dafoe Biography. AllMovie. [dostęp 2016-10-09]. (ang.).
  7. ↑ Kristine McKenna, Mild at Heart: Willem Dafoe is making the leap from incendiary character actor to romantic leading roles opposite Susan Sarandon and Madonna, „Los Angeles Times”, 19 kwietnia 1992 [dostęp 2024-12-26] (ang.).
  8. ↑ Wadd: The Life and Times of John C. Holmes. West Side Spirit, 16 lutego 2015. [dostęp 2021-06-19]. (ang.).
  9. ↑ Marc Sigoloff: Hollywood is murder. Illinois Times, 20 września 2006. [dostęp 2021-06-19]. (ang.).
  10. ↑ Overview for Willem Dafoe. Turner Classic Movies. [dostęp 2019-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-22)]. (ang.).
  11. ↑ Rachel Cooke: Val goes out on a limb. „The Guardian”, 8 maja 2004. [dostęp 2016-12-15]. (ang.).
  12. ↑ John Patterson, Dog Eat Dog: is Paul Schrader the world’s best bad director?, „The Guardian” [dostęp 2016-12-15] (ang.).
  13. ↑ Ewelina Kustra: Adrien Brody, Gary Oldman i inni aktorzy na wybiegu u Prady. Plejada.pl. [dostęp 2016-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-03)]. (ang.).
  14. ↑ Willem Dafoe, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2019-12-14] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).

Bibliografia

  • Portret na życzenie: Willem Dafoe. „Film”. nr 43/1988 (2051) (XLIII), s. 22, 23 października 1988. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Portret na życzenie: Willem Dafoe. „Film”. nr 35/1991 (2098) (XLVI), s. 30, 1 września 1991. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  • Rafał Wilkusz. Człowiek, który w coś wierzy. „Film”. nr 14/1992 (2229) (XLVII), s. 20, 5 kwietna 1992. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

Linki zewnętrzne

Nagroda Donostia
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Honorowy Złoty Niedźwiedź
1982–1999
2000–2019
2020–
Puchar Volpiego dla najlepszego aktora
1932-1959
1960-1989
1990-2009
2010-2029
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora drugoplanowego