Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1788 i 1789 roku

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1788 i 1789 roku
Państwo

 Stany Zjednoczone

Rodzaj

wybory prezydenckie

Data przeprowadzenia

15 grudnia 1788 – 10 stycznia 1789 (głosowanie powszechne)
4 lutego 1789 (Kolegium Elektorów)

Data zarządzenia

13 września 1788
przez: Kongres Konfederacyjny

Podstawa prawna

Konstytucja Stanów Zjednoczonych

Głosowanie
poprzednie:
brak 		następne:
1792
Multimedia w Wikimedia Commons

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1788 i 1789 – pierwsze wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. W ich wyniku wyłoniono pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Był to nowy urząd, utworzony na mocy Konstytucji z 1787. Przedtem, od czasu zakończonej kilka lat wcześniej wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, ograniczona władza wykonawcza należała do prezydenta Kongresu Kontynentalnego.

W wyborach wzięło udział mniej niż 1,3% ludności. Prezydenta wybierali bezpośrednio elektorzy nominowani przez administracje poszczególnych stanów, które ratyfikowały Konstytucję Stanów Zjednoczonych. Były to jedyne w historii Stanów Zjednoczonych wybory prezydenckie, które odbyły się na przełomie dwóch lat.

Zwycięzcą wyborów został były naczelny dowódca Armii Kontynentalnej w czasie wojny o niepodległość, George Washington. Na wiceprezydenta został wybrany dyplomata i były parlamentarzysta John Adams. Washington był jedynym kandydatem na prezydenta Stanów Zjednoczonych, na którego wszyscy elektorzy zagłosowali jednogłośnie, oraz jedynym bezpartyjnym zwycięzcą wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych.

Tło historyczne

W 1787 na Konwencji Konstytucyjnej w Filadelfii została uchwalona Konstytucja Stanów Zjednoczonych, która zastąpiła istniejące dotąd Artykuły konfederacji i wieczystej unii[1]. Nowy dokument ustanawiał urząd prezydenta i wiceprezydenta oraz określał pośredni sposób ich wyboru[1]. Zgodnie z ideą autorów konstytucji, prezydent miał skutecznie sprawować władzę wykonawczą i jednocześnie nie przejawiać tendencji w kierunku monarchii lub dyktatury[2].

4 września 1787 Komisja Spraw Niedokończonych opracowała projekt ordynacji, zgodnie z którą przedstawiciela władzy wykonawczej mieli wybierać delegaci w organie zwanym Kolegium Elektorów[3].

Aby procedura wyboru prezydenta i wiceprezydenta mogła się rozpocząć, 9 stanów musiało ratyfikować Konstytucję Stanów Zjednoczonych[4]. 21 czerwca 1788 stan New Hampshire uczynił to jako dziewiąty stan[4].

Ordynacja wyborcza

13 września 1788 Kongres Konfederacyjny ustanowił ordynację wyborczą[4]. Zgodnie z jego postanowieniem, 7 stycznia 1789 miał być dniem wyboru elektorów w poszczególnych stanach, a 4 lutego 1789, dniem, kiedy elektorzy wybiorą prezydenta i wiceprezydenta[4]. Każdy elektor oddawał dwa głosy – na prezydenta i wiceprezydenta, jednak bez rozróżnienia[5]. Osoba, która otrzymałaby w sumie najwięcej głosów, miała zostać prezydentem, a druga w kolejności wiceprezydentem[6]. Elektorom nie wolno było oddawać głosów na dwóch kandydatów pochodzących z tego samego stanu, z którego pochodzi głosujący na nich elektor[7].

Ordynacja w poszczególnych stanach

Konstytucja Stanów Zjednoczonych pozostawiła stanom decyzję o tym w jaki sposób elektorzy mają zostać wybrani[6]. Tylko w Pensylwanii i Maryland wyboru dokonywano całkowicie w wyborach powszechnych[6]. W pozostałych stanach lokalna legislatura dokonywała wyboru[6] lub zatwierdzała wybór dokonany przez obywateli[4].

Karolina Północna i Rhode Island nie ratyfikowały jeszcze Konstytucji, w związku z czym nie przysługiwało im prawo do nominowania elektorów w 1789[4]. Nowemu Jorkowi przypadało 8 elektorów, ale nie nominowano żadnego, ponieważ stanowa legislatura nie uchwaliła w wyznaczonym czasie ustawy o sposobie ich wyboru[4].

Decyzję o tym którzy obywatele Stanów Zjednoczonych będą uprawnieni do głosowania również pozostawiono samym stanom[8]. Większość z nich swoją ordynację opierała na tej pochodzącej z okresu kolonialnego, która uprawniała do głosowania tylko wolnych białych mężczyzn wyznania protestanckiego, którzy płacili podatki, posiadali ziemię i ukończyli 21 lat[8]. W sumie 6% ludności Stanów Zjednoczonych było uprawnionych do głosowania[8].

Liczba elektorów i opis ordynacji w poszczególnych stanach[4]
Stan Liczba elektorów Ordynacja
New Hampshire 5 15 grudnia 1788 w wyborach powszechnych wybrano 10 kandydatów na elektorów, spośród których 7 stycznia 1789 stanowa legislatura wybrała 5 elektorów.
Massachusetts 10 18 grudnia 1788 w ośmiu okręgach wybrano po jednym kandydacie na elektora w wyborach powszechnych. 7 stycznia 1789 stanowa legislatura wybrała dwóch dodatkowych elektorów.
Connecticut 7 7 stycznia 1789 stanowa legislatura wybrała 7 elektorów.
New Jersey 6 7 stycznia 1789 gubernator New Jersey i Tajna Rada wybrali 6 elektorów.
Delaware 3 7 stycznia 1789 trzech elektorów zostało wybranych w trzech okręgach wyborczych. 24 stycznia 1789 Tajna Rada stanu zatwierdziła wybór.
Pensylwania 10 7 stycznia 1789 w wyborach powszechnych wybrano 10 elektorów.
Maryland 8 W dniach 7-10 stycznia 1789 w wyborach powszechnych wybrano 8 elektorów.
Wirginia 12 7 stycznia 1789 w dwunastu okręgach wybrano po jednym kandydacie na elektora w wyborach powszechnych.
Karolina Południowa 7 7 stycznia 1789 stanowa legislatura wybrała 7 elektorów.
Georgia 5 7 stycznia 1789 stanowa legislatura wybrała 5 elektorów.
Razem 73

Przebieg kampanii

Głównym kandydatem na prezydenta był George Washington, dowódca powstania w czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych i jeden z autorów Konstytucji[9]. Jego zwycięstwo w tych wyborach było powszechnie uważane za pewne od samego początku[9]. On sam nie prowadził kampanii wyborczej i wyrażał wątpliwość, czy objąłby urząd, gdyby został wybrany[2]. W listach pisał, że wolałby pozostać osobą prywatną[2], a ubieganie się o urząd prezydenta byłoby z jego strony niehonorowe[6]. Zgodził się jednak kandydować za namową innych, między innymi Alexandra Hamiltona[6] i Marie Josepha de La Fayette'a[10].

Większość federalistów zgadzała się, że John Adams powinien być wiceprezydentem[6]. Cieszący się poszanowaniem polityk Alexander Hamilton obawiał się, że Adams mógłby zremisować z George’em Washingtonem, a nawet wygrać wybory[6]. Hamilton uważał, że taki wynik byłby kompromitujący dla Washingtona i nowego systemu wyborczego, dlatego namawiał część elektorów, by nie głosowała na Adamsa, chcąc doprowadzić do sytuacji, w której Adams zdobyłby o połowę mniej głosów, niż Washington[6].

Kandydaci

Początkowo w Stanach Zjednoczonych nie było partii politycznych. Istniał jednak podział na zwolenników Konstytucji, zwanych federalistami, i jej przeciwników, zwanych antyfederalistami[11].

Federaliści

Antyfederaliści

Wyniki wyborów

Mapa wyborcza Stanów Zjednoczonych w 1789 roku. Liczba na mapie określa liczbę głosów stanu w Kolegium Elektorów

Głosowanie powszechne

Głosowanie powszechne miało miejsce między 15 grudnia 1788, a 10 stycznia 1789[4]. Były to jedyne wybory w historii Stanów Zjednoczonych, które odbyły się na przełomie dwóch lat[4].

W głosowaniu powszechnym wzięło udział 38 818 osób, czyli mniej, niż 1,3% ludności ówczesnych Stanów Zjednoczonych[12], co przy około 6% ludności uprawnionej do głosowania oznacza frekwencję na poziomie ~22%[8].

Elektorzy federalistyczni popierali George’a Washingtona[13][14]. Opozycja wobec Washingtona pochodziła głównie z Maryland (2 280 głosów) i Pensylwanii (672 głosów)[14][10].

Suma głosów oddanych na elektorów[13][14]
Frakcja Głosy %
Elektorzy federalistyczni 35 866 92,20
Elektorzy antyfederalistyczni 2 952 7,60
Razem 38 818 100

Kolegium Elektorów

Choć łącznie wybierano 73 elektorów, na głosowanie Kolegium zjawiło się 69[4]. Dwóch elektorów z Marylandu i jeden z Wirginii nie dotarło na spotkanie w wyznaczonym czasie, a w jednym z okręgów wyborczych w Wirginii nie podano w wyznaczonym czasie wyników wyborów[4].

4 lutego 1789 odbyło się głosowanie Kolegium[15].

George Washington był jedynym prezydentem w historii Stanów Zjednoczonych, który został wybrany jednogłośnie przez Kolegium Elektorów[2]. Aby wygrać potrzebował 35 głosów, a otrzymał wszystkie 69[16]. Drugie miejsce zajął federalista John Adams, otrzymując 34 głosy[16]. Kolejne miejsca zajęli: John Jay (9 głosów), Robert H. Harrison i John Rutledge (po 6 głosów) oraz John Hancock (4 głosy)[17]. Senat ratyfikował wybory 4 kwietnia 1789[10].

W wyniku głosowania George Washington został pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych i został zaprzysiężony 30 kwietnia 1789 w ówczesnej stolicy kraju – Nowym Jorku[18].

Wyniki głosowania w kolegium elektorów według stanu pochodzenia elektorów[4]
Stan \ Kandydat George Washington John Adams John Jay Robert H. Harrison John Rutledge John Hancock George Clinton Samuel Huntington John Milton James Armstrong Benjamin Lincoln Edward Telfair Razem
Connecticut 7 5 – – – – – 2 – – – – 14
Delaware 3 – 3 – – – – – – – – – 6
Georgia 5 – – – – – – – 2 1 1 1 10
Karolina Południowa 7 – – – 6 1 – – – – – – 14
Maryland 6 – – 6 – – – – – – – – 12
Massachusetts 10 10 – – – – – – – – – – 20
New Hampshire 5 5 – – – – – – – – – – 10
New Jersey 6 1 5 – – – – – – – – – 12
Pensylwania 10 8 – – – 2 – – – – – – 20
Wirginia 10 5 1 – – 1 3 – – – – – 20
Łącznie 69 34 9 6 6 4 3 2 2 1 1 1 69

Przypisy

  1. ↑ a b Jones 2016 ↓, s. 86.
  2. ↑ a b c d 10 Facts about Washington's Election [online], George Washington's Mount Vernon [dostęp 2019-10-20] (ang.).
  3. ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 56.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m Papers of George Washington [online], George Washington Papers – Uniwersytet Wirginii, 14 września 2013 [dostęp 2019-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2013-09-14] (ang.).
  5. ↑ Jones 2016 ↓, s. 100.
  6. ↑ a b c d e f g h i Presidential Elections [online], History [dostęp 2019-10-21] (ang.).
  7. ↑ Jon Greenberg, Can the president and the vice president be from the same state? [online], PolitiFact, 16 kwietnia 2015 [dostęp 2019-10-24] (ang.).
  8. ↑ a b c d Grace Panetta, Olivia Reaney, Today is National Voter Registration Day. The evolution of American voting rights in 242 years shows how far we've come — and how far we still have to go [online], Business Insider, 24 września 2019 [dostęp 2019-10-21] (ang.).
  9. ↑ a b Bartnicki 1995 ↓, s. 65.
  10. ↑ a b c 1792, [w:] Gil Troy, Arthur Meier Schlesinger (Jr.), Fred L. Israel, History of American Presidential Elections, 1789-2008, Facts On File, 2012, s. 10-14, ISBN 978-0-8160-8220-9 [dostęp 2019-11-04] (ang.).
  11. ↑ The Debate for the United States Constitution [online], Constitution Facts [dostęp 2019-10-20] (ang.).
  12. ↑ Knowing the Presidents: George Washington [online], America's Presidents: National Portrait Gallery [dostęp 2019-10-20] (ang.).
  13. ↑ a b US President – National Vote Race – Dec 08, 1788 [online], Our Campaigns [dostęp 2019-10-20] (ang.).
  14. ↑ a b c Donald Richard Deskins, Hanes Walton, Sherman C. Puckett, Presidential Elections, 1789-2008: County, State, and National Mapping of Election Data, University of Michigan Press, 2010, s. 19, ISBN 978-0-472-11697-3 [dostęp 2019-10-20] (ang.).
  15. ↑ Pastusiak 1999 ↓, s. 34.
  16. ↑ a b Electoral College Box – 1789. NARA. [dostęp 2017-04-29]. (ang.).
  17. ↑ 1788 election. NARA. [dostęp 2017-04-29]. (ang.).
  18. ↑ Jones 2016 ↓, s. 92.

Bibliografia

Wybory na urząd Prezydenta Stanów Zjednoczonych
Wybory według lat
Kandydaci
Zasady
Prawybory

Pieczęć prezydentów USA