Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1824 roku

Wybory prezydenckie w USA w 1824 roku – dziesiąte wybory prezydenckie w historii Stanów Zjednoczonych. Na urząd prezydenta wybrano Johna Quincy’ego Adamsa, a wiceprezydentem został Daniel Tompkins.

Kampania wyborcza

Do wyborów w 1824 roku przystąpiła tylko jedna formacja polityczna – Partia Demokratyczno-Republikańska^[1]. Była ona jednak mocno podzielona i nie mogła ustalić jednego kandydata na urząd prezydenta^[2]. Na pierwszej konwencji 1/3 kongresmanów nominowała Williama Crawforda, protegowanego odchodzącego prezydenta Jamesa Monroego^[2]. Kontrkandydatury zgłosiły legislatury stanowe: konwencja Nowej Anglii, odbywająca się w Bostonie wybrała swoim kandydatem dotychczasowego sekretarza stanu, Johna Quincy’ego Adamsa^[1]. Legislatura Kentucky wyznaczyła spikera Izby Reprezentantów Henry’ego Claya, natomiast Tennessee – generała Andrew Jacksona^[1]. Początkowo legislatura Karoliny Południowej wystawiła także kandydaturę Johna Calhouna, jednakże ten postanowił ubiegać się o urząd wiceprezydenta, widząc że stracił swój elektorat na rzecz Jacksona^[1].

Kandydaci

• 
  John Quincy Adams
• 
  Henry Clay
• 
  Andrew Jackson
• 
  William Crawford
• 
  Daniel Tompkins
• 
  Nathaniel Macon
• 
  Nathan Sanford

Wyniki głosowania

Głosowanie powszechne odbyło się pomiędzy 29 października a 11 listopada 1824 i wzięło w nim udział 365 tys. osób^[3]. Frekwencja wyniosła 26,9%^[4]. Najwięcej głosów uzyskał Andrew Jackson – 150 tys. (41,3%), drugie miejsce zajął John Quincy Adams, który uzyskał 116 tys. (32%) głosów^[3]. Dalsze miejsca zajęli Henry Clay 47,5 tys. (13%) i William Crafword 41 tys. (11%)^[3]. Ponadto oddano ok. 9000 głosów na innych kandydatów^[3]. Stało się jasne, że przy takim podziale i rozkładzie głosów, żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości^[1]. W głosowaniu Kolegium Elektorów Jackson uzyskał 99 głosów, przy wymaganej większości 131^[5]. Drugie miejsce zajął John Quincy Adams z 84 głosami^[5]. William Crawford otrzymał 41, a Henry Clay 31 głosów^[5]. Ponieważ żaden z kandydatów nie otrzymał wymaganej większości głosów, zgodnie z 12. poprawką do Konstytucji, decyzja wyboru przeszła na Izbę Reprezentantów, która 9 lutego 1825^[6] wybierała spośród trzech kandydatur z najwyższym wynikiem (głosując stanami)^[2]. Crawford doznał udaru, co spowodowało, że stracił szanse na prezydenturę, dlatego też dwaj główni pretendenci zaczęli zabiegać o głosy Henry’ego Claya^[2]. Clay postanowił „oddać” swoje głosy na rzecz Adamsa, który po wygranych wyborach mianował go sekretarzem stanu (było to podstawą to wielu oskarżeń o korupcję polityczną pod adresem Adamsa)^[2]. Adams otrzymał głosy 13 stanów, natomiast Jackson 7^[7]. Cztery stany zagłosowały na Crawforda^[7]. Zwycięzcą wyborów wiceprezydenckich został John Calhoun, który w Kolegium Elektorskim uzyskał 182 głosy^[5]. Dalsze miejsca zajęli Nathan Sanford (30 głosów), Nathaniel Macon (24 głosy), Andrew Jackson (13 głosów), Martin Van Buren (9 głosów) i Henry Clay (2 głosy)^[5].

Konsekwencją takich wyborów był rozpad Partii Demokratyczno-Republikańskiej na stronnictwo Adamsa-Claya (Narodowa Partia Republikańska) i stronnictwo Jacksona-Calhouna-Van Burena (Demokratyczna Partia Republikańska)^[8]. Ukształtowało to stały element dwupartyjności amerykańskiej polityki^[8].

Przypisy

Bibliografia

• Maldwyn Jones: Historia USA. Gdynia: Latarnia, 2016. ISBN 978-83-65387-02-8. (pol.).
• Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6. (pol.).
• Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Warszawa: Iskry, 1999. ISBN 83-207-1558-X. (pol.).