Zenon Nowak

Zenon Nowak
Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1905 ; Pabianice, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	21 sierpnia 1980 ; Warszawa, Polska
	Wiceprezes Rady Ministrów
Okres	od 21 listopada 1952; do 22 grudnia 1968
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
	Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Okres	od 28 czerwca 1969; do 22 czerwca 1971
Poprzednik	Konstanty Dąbrowski
Następca	Mieczysław Moczar
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zenon Nowak (ur. 27 stycznia 1905 w Pabianicach, zm. 21 sierpnia 1980 w Warszawie) – polski polityk komunistyczny, poseł na Sejm PRL I, III, IV i V kadencji, członek Biura Politycznego KC PZPR (1954–1956), wiceprezes Rady Ministrów (1952–1968, od 1954 do 1956 jako I zastępca Prezesa Rady Ministrów), w latach 1969–1971 prezes Najwyższej Izby Kontroli. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Urodził się w rodzinie robotniczej. W latach 1917–1920 był górnikiem w kopalni w Westfalii, po powrocie do kraju pracował jako robotnik rolny, tkacz w Pabianicach i górnik na Śląsku. Uzyskał wykształcenie wyższe w Międzynarodowej Szkole Leninowskiej w Moskwie. Podczas okupacji sowieckiej komendant oddziału Gwardii Robotniczej w Brześciu w okresie 1939–1940. W latach 1942–1945 pracował w niemieckim obozie pracy w Sudetach, następnie do 1947 służył w Armii Radzieckiej i powrócił do kraju.

W 1924 wstąpił do Komunistycznej Partii Polski, od 1932 do 1938 członek jej Komitetu Centralnego, od 1925 w Komunistycznym Związku Młodzieży Polski. W 1947 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej, a w 1948 przystąpił z nią do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1948 II sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PPR w Poznaniu i I sekretarz KW w Katowicach oraz kierownik wydziału personalnego i członek biura organizacyjnego Komitetu Centralnego PPR. W Komitecie Centralnym PZPR kierownik wydziału kadr (1948–1950), członek (1948–1954) biura organizacyjnego i członek jego sekretariatu (od 1950 do 1954). W latach 1948–1980 członek KC PZPR, w okresie 1950–1954 jego sekretarz i zastępca członka Biura Politycznego KC. Członek BP KC PZPR od 1954 do 1956, w latach 1968–1971 przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej.

Od 1952 do 1968 wiceprezes Rady Ministrów (od 1952 do 1954 jako I zastępca Prezesa Rady Ministrów). W latach 1969–1971 prezes Najwyższej Izby Kontroli. Od 1971 do 1978 ambasador PRL w ZSRR. Pełnił mandat poselski na Sejm PRL I, III, IV i V kadencji, w latach 1978–1980 członek prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Zenon Nowak na VII Plenum KC PZPR w 1956 wystąpił z zarzutem, że we władzach krajowych za dużo jest osób pochodzenia żydowskiego. Uważany za wpływową postać wśród „natolińczyków”^[2].

Od jego nazwiska wzięło się popularne powiedzenie: „Tak czy owak – Zenon Nowak”^[3], nawiązujące do wyjątkowo skutecznego opierania się roszadom personalnym w kierownictwie partii i państwa. Kiedy na VIII Plenum w październiku 1956 frakcja „puławian” rozprawiała się z „natolińczykami”, Nowak został wprawdzie usunięty z Biura Politycznego i utracił stanowisko I wicepremiera, ale rangę wicepremiera zachował.

Został pochowany 27 sierpnia 1980 na Cmentarzu Wojskowym na Warszawskich Powązkach (kwatera A30-półkole-4)^[4]. W pogrzebie uczestniczyli m.in. członkowie władz PZPR: Władysław Kruczek, Emil Wojtaszek, Henryk Kisiel i Jerzy Muszyński. W imieniu Komitetu Centralnego PZPR Zenona Nowaka pożegnał członek Biura Politycznego KC PZPR, przewodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej Władysław Kruczek.

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Żonaty z Ireną z domu Kornijenko (1924–2011)^[4].

Odznaczenia

Order Budowniczych Polski Ludowej (1964)^[5]
Order Sztandaru Pracy I klasy
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1975)^[6]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)^[7]
Order Rewolucji Październikowej (ZSRR, 1975)^[8]
Order Przyjaźni Narodów (ZSRR)^[9]
Order Ludowej Republiki Bułgarii (Bułgaria, 1967)^[10]
Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)^[11]
Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1960)^[12]
Złota odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego” (1962)^[13]
Odznaka honorowa „Za zasługi w rozwoju województwa koszalińskiego” (1970)^[14]
Odznaka „Budowniczy Nowej Huty” (1959)^[15]

Przypisy

↑ Od 18 marca 1954 do 24 października 1956 I zastępca Prezesa Rady Ministrów.
↑ Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 62. ISBN 83-7066-208-0.
↑ StefanS. Janusiewicz StefanS., Tak czy owak Zenon Nowak [online], „Gazeta Wyborcza”, 3 stycznia 2003 .
↑ ^a ^b Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, Nr 170 z 20 lipca 1964.
↑ Odznaczenie Z. Nowaka Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. „Nowiny”, s. 2, Nr 30 z 5 lutego 1975.
↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
↑ Wręczenie Orderu Rewolucji Październikowej ambasadorowi PRL w ZSRR. „Nowiny”, s. 1, Nr 36 z 12 lutego 1975.
↑ „Dziennik Popularny”, s. 2, Nr 182 (9650), Łódź, 25 sierpnia 1980.
↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 79, 4 kwietnia 1967, s. 2.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 5.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 1.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie, nr 11, 15 sierpnia 1962, s. 1.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 4, 18 kwietnia 1966, s. 1.
↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej w m. Krakowie, nr 13, 5 września 1959, s. 5.

Bibliografia

Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1991
Leksykon Historii Polski, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1995
„Trybuna Ludu”, 28 sierpnia 1980
Profil na stronie Biblioteki Sejmowej
Informacje w BIP IPN

[1] Od 18 marca 1954 do 24 października 1956 I zastępca Prezesa Rady Ministrów.

[2] Październik i „Mała stabilizacja”. W: Jerzy Eisler: Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989. Warszawa: POW „BGW”, 1992, s. 62. ISBN 83-7066-208-0.

[3] StefanS. Janusiewicz StefanS., Tak czy owak Zenon Nowak [online], „Gazeta Wyborcza”, 3 stycznia 2003 .

[groby-4] Wyszukiwarka grobów w Warszawie.

[5] Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, Nr 170 z 20 lipca 1964.

[6] Odznaczenie Z. Nowaka Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. „Nowiny”, s. 2, Nr 30 z 5 lutego 1975.

[7] Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.

[8] Wręczenie Orderu Rewolucji Październikowej ambasadorowi PRL w ZSRR. „Nowiny”, s. 1, Nr 36 z 12 lutego 1975.

[9] „Dziennik Popularny”, s. 2, Nr 182 (9650), Łódź, 25 sierpnia 1980.

[10] „Trybuna Robotnicza”, nr 79, 4 kwietnia 1967, s. 2.

[11] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 5.

[12] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 1.

[13] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie, nr 11, 15 sierpnia 1962, s. 1.

[14] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 4, 18 kwietnia 1966, s. 1.

[15] Dziennik Urzędowy Rady Narodowej w m. Krakowie, nr 13, 5 września 1959, s. 5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

II Rzeczpospolita	Józef Higersberger Jan Żarnowski Stanisław Wróblewski Jakub Krzemieński Tadeusz Tomaszewski
RP na Uchodźstwie	Tadeusz Tomaszewski Stanisław Okoniewski Tadeusz Antoni Porębski Ludwik Ząbkowski Stanisław Kuniczak Władysław Zaleski Jan Berek Franciszek Szystowski Stanisław Borczyk
Polska Ludowa	Jan Michał Grubecki Henryk Kołodziejski Franciszek Jóźwiak Roman Zambrowski Konstanty Dąbrowski Zenon Nowak Mieczysław Moczar Tadeusz Hupałowski
III Rzeczpospolita	Walerian Pańko Piotr Kownacki Lech Kaczyński Janusz Wojciechowski Mirosław Sekuła Jacek Jezierski Krzysztof Kwiatkowski Marian Banaś