Leva

La Leva a l'é un-a dle màchine sempie pì amportante ant l'engignerìa, dovrà për amplifiché la fòrsa o cangé la diression ëd në sforz. A l'é n'element mecànich costituì da na stanga rèida ch'a peul giré dantorn a un pont fiss (fulcr o pont ëd sostegn). Soa aplicassion a l'é fondamental ant ël proget ëd machinari, utiss, e struture.

L'usage dle leve a l'é documentà già ant l'antichità. J'Egissi a l'han dovrala për movimenté dle pere gròsse durant la costrussion dle piràmid. Archimede (287-212 a.C.) a l'ha studià ij prinsipi dla leva e a l'ha afirmà: "Dame un pont ëd sostegn e i farai bogé la Tèra". Con la Rivolussion Industrial, le leve a son ëstàite integrà ant le machine complesse, com pressa e motor.

Fulcr: Ël pont fiss andova la stanga a gira.

Sforz (F): La fòrsa aplicà për fé giré la leva.

Càrich (R): La resistensa da vince (pèis o fòrsa opòsta).

Brass ëd sforz (Bf): Distansa dal fulcr a lë sforz.

Brass ëd càrich (Bs): Distansa dal fulcr al càrich.

A esist-o tre classe ëd leve, basà sla posission dël fulcr, dlë sforz, e dël càrich:

Leva ëd prima classe: Fulcr antra lë sforz e ël càrich.

• Esempi: Altalen-a.

Leva ëd segunda classe: Càrich antra ël fulcr e lë sforz.

• Esempi: Carëtta a man, s-ciapabòsch.

Leva ëd tersa classe: Sforz antra ël fulcr e ël càrich.

• Esempi: Pinse, cana da pësca.

L'avantagi mecànich (MA) d'una leva as calcola con la formula:

${\displaystyle MA={\frac {Bs}{Bf}$

Pi gròss che a l'é ël brass ëd càrich rispet a col dë sforz, pi la leva a riduv lë sforz necessari.

Utiss quotidian: tisòire, martel, tnaje.

Machinari: Pressa idràulica, gru, fren ëd biciclëtta.

Biomecànica: J'òss e ij mùscoj dël còrp uman a agisso com ëd leve.

Le leve a son essensiaj për:

• Artigianà: Semplicità e eficiensa ant ël moviment ëd càrich pesant.
• Industria: Component ëd màchine për la trasformassion ëd fòrsa.
• Disegn ergonòmich: Creassion d'utiss che riduvo la fatiga.