Specie mnassà
Le specie mnassà a son cole popolassion ëd vegetaj o animaj ch'a arzigo ëd dësparì dal mond për via ëd diverse menasse com la pèrdita d'ambient, ël cambiament climàtich, la cassa esagerà e l'inquinament. Coste specie a son classificà da organisassion antërnassionaj com l'UICN (Union Antërnassional për la Conservassion ëd la Natura) ant soa "Lista Rossa".
Cause ëd la mnassa
Le prinsipaj rason ch'a menasso le specie a peulo esse:
- Pèrdita d'ambient: La deforestassion, l'urbanisassion e l'agricoltura intensiva a dëstruvo ij leu naturaj.
- Cambiament climàtich: Le temperadure àute e ij fenòmen estrem a cambio j'ecosistema.
- Cassa e pësca sensa control: La cassa esagerà, com ël braconage d'animaj com ij rinoceront për ij sò còrn.
- Inquinament: Sostanse tòssiche ch'a danegio l'eva, la tèra e l'aria.
Esempi dë specie mnassà
- Tigre (Panthera tigris): Menassà për la cassa e la ridussion dij bòsch asiàtich.
- Ors polar (Ursus maritimus): Sò ambient a fond për ël riscaudament global.
- Balen-a bleu (Balaenoptera musculus): Pësca massissa e colision con nav.
- Gorila ëd montagna (Gorilla beringei beringei): Restà mach an pòche zòne dël Còngo e Uganda
Sfòrs ëd conservassion
Për protege le specie mnassà, a esisto:
- Àire protegiùe: Parch naturaj e riserve com ël Parchëd Yellowstone.
- Acòrd antërnassionaj: La Convension ëd Washington (CITES) a controla ël comersi d'esemplar mnassà.
- Programa d'anevament: Zòo e sènter ch'a riprodùo specie për arpijele an natura, com ël Panda gigant.
- Sensibilisassion: Campagne d'organisassion com ël WWF për eduché ël pùblich.
Conclusio
Conservé la biodiversità a l'é essensial për l'ecosistema e la salute dël pianeta. Tùit ij pais a deuvo colaboré për garantì un futur a ste specie.