شریف حسین بن علي

Hussein bin Ali

ونعم (عربي )

اړوند

زېږونځای	استانبول[۱]
ښاروندتوب	عثماني سترواکي — Kingdom of Hejaz (en) — Emirate of Transjordan (en)
زېږون نېټه	۱۸۵۳[۲][۳][۴]
مړينې نېټه	۴ جون ۱۹۳۱[۵][۶]
مړينې ځای	آمان[۱]
ښخولو ځای	لوی الاقصی جومات[۷][۸]
ژبې	عربي ژبه — عثماني تورکي ژبه
دنده	Caliph (en) [۹] — sovereign (en) — سياستوال

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	انسان
قومي ډلې	عربان[۱۰]
دین	اسلام

اړين مالومات

جګړه	عربو پاڅون

جوړښت

جایزې	لړۍ...  Knight Grand Cross of the Order of the Bath (en) (۱۱ مارچ ۱۹۲۰)  Order of Osmanieh (en)  Grand Cordon of the order of Nichan Iftikhar (en) [۱۱]  Order of Muhammad Ali (en)  Supreme Order of the Renaissance (en)  Grand Cross of the Legion of Honour (en) [۱۱]

سمول - سرچینه سمول - ويکي‌ډېټا سمول

شریف حسین بن علي بن محمد الهاشمي (۱۸۵۳ – ۱۹۳۱) د حجاز د عربي سلطنت بنسټ ایښودونکی، د شلمي پیړۍ په پیل کي د لوی عرب پاڅون مشر او لومړی کس وو چي د عثماني امپراتورۍ د واکمنو په وړاندي یې د عربو د خپلواکۍ بیرغ پورته کړ. نوموړي د قریشو د بنو هاشم له توکم سره تړاو درلود او د "عربو پاچا" لقب یې لاره.

شریف حسین په ۱۸۵۳ کال کي په استانبول کي پیدا او لومړنۍ زده کړې یې هم هلته وکړې. ورپسې مکې ته راستون سو او د خپل تره تر څارني لاندي یې ژوند ته دوام ورکړ چي په دې ترڅ د هغه له لوري ځیني دندي هم وروسپارل سوې. د شریف سیاسي هیلي هله راڅرګندي سولې، کله چي یې د بهرنۍ واکمنۍ څخه د خلاصون او د عربو د خپلواکۍ د ترلاسه کولو غوښتنه مطرح کړه. ده د خپلي غوښتني لپاره د عثماني امپراتورۍ په وړاندي د عربي خپلواکۍ اړوند وسله والو پاڅونونو مشري په غاړه واخیسته. شریف د خپل تره عون الرفیق سره تر شخړي وروسته په 1893 کي استانبول ته وشړل سو، او هلته تر یو څه مودې تېرولو وروسته په 1908 کي د مکې د امیر په توګه بیرته راستون سو ترڅو د هیواد چاري اداره کړي.

شریف حسین درې ځله واده وکړ، چي په دې کي یې لومړی هغه د خپل تره لور "عبدیه" سره وو، او له یادي مېرمني څخه یې درې نارینه اولادونه وزېږېدل لکه علي ، عبدالله او فیصل. دویم واده یې له یوې چرکسۍ نجلۍ سره وو چي یوه لور یې ترې وزېږېدل، خو دې واده یې ډېر دوام ونه کړ، او درېیم ځل یې د راشد پاشا له لمسۍ “عادلة خانم” سره واده وکړ چي له هغه یې بیا دوې لوڼي او یو زوی وزېږېدل.

شریف حسین د حجاز امارت د حالت سمولو او د خپل تره د فساد ختمولو لپاره په سیمه کي له عثمانيانو سره په سخت اختلاف کي ښکېل سو، چي همدغه چاره یې وروسته د هغوی سره په جګړه باندي تمامه سول. نوموړي د مکې د شریف د یو مهم مسؤل په توګه د حج او حاجیانو د خوندیتوب او د عثماني امپراتورۍ له لوري د یووالي او پرمختګ ګوند د پالیسۍ سرسخت مخالف وو، او د همدغه اختلاف پر بنسټ یې د عثماني ترکیې په وړاندي د لوی عرب پاڅون پیل اعلان کړ.

د پاڅون د پیلېدو لپاره شریف په مکه کي د خپلې ماڼۍ له بالکوني څخه لومړۍ مرمۍ وتوغوله، او د خپلو زامنو شهزاده علي او عبدالله په مشرۍ یې د نظامي عملیاتو د پیل اعلان وکړ. دا چي برتانیا له ده سره پراخه مرسته کول، سمدستي یې په حجاز او شام کي د عثمانیانو شتون ډېر ژر پای ته ورساوه، او په سوریه، عراق او اردن کي یې د عربو دولت تاسیس رامنځ ته کړ.

د لومړۍ نړیوالې جګړې له پای ته رسیدو او د متحدینو له بریا او د عثماني امپراتورۍ له ړنګیدو وروسته شریف حسین د ورسیلز د سولې په کنفرانس کي خپل دویم زوی فیصل د استازي په توګه ولېږه، خو برتانیا له ده سره دوه مخي وکړه او د سوریې، فلسطین او عراق واک د فرانسې او برتانیې لخوا پخپلو کي ووېشل سو.

شریف حسین ددې ترڅنګ په لومړۍ نړیواله جګړه کي د عثماني امپراتورۍ ګډون هم رد کړی وو، چي د دې پریکړي له امله د اتحاد او پرمختګ ګوند د هغه د لیري کولو غوښتنه وکړه، او هڅه یې وکړه چي دی او زامن یې ټول ووژني.

شریف حسین فکر کاوه چي برتانیا دده وفاداره ملګرې ده او د فلسطین او بیت المقدس په اړه په خپلو دریځونو کلک او ټینګ ولاړ وو. نوموړي ددې نیت ثابتولو لپاره د مسجدالاقصی د دیوالونو او چتونو له خرابیدو وروسته د بیت المقدس د بیارغوني لپاره د فلسطین د خلکو او د بیت المقدس د ستري اسلامی شورا د مرستي ستاینه هم وکړه او ویې ویل چي د اقصی جومات د تاسیساتو د بیارغوني بهیر به دوام ولري.

د عربو د ستر پاڅون له پای ته رسیدو وروسته شریف حسین خپل ځان د مسلمانانو خلیفه اعلان کړ، چې د ډېرو اسلامي ډلو او بنسټونو له خوا رد او نوموړی یې د عثماني واکمنۍ پر ضد په بغاوت او پاڅون تورن کړ. د عثماني خلافت میشتو مسلمانانو په مکه او مدینه کي دده کړني د اسلام خلاف وګڼلې او په وړاندي یې جګړو ته لاس واچاوه. شریف حسین چي نور ناهیلۍ سوی وو، د واک ټغر یې له حجاز څخه پر ټولېدو سو، او په دې توګه په سیمه کي یوې نوي انګلیس پلوه واکمني د نجد سلطنت د عبدالعزیز السعود په مشرۍ باندي سر راپورته کړ.

حسین اړ سو ترڅو د حجاز واکمني خپل مشر زوی علي ته وسپاري، او د جګړې د پای ته رسولو او د وینې تویولو څخه د مخنیوي لپاره عقبه ته ولاړی.

علي په حجاز کي د خپل سلطنت په دفاع کې پاتي راغی، او ابن سعود اړ ایستی چي له پاچاهۍ سر په سر او بغداد ته ولاړ سي. د نوموړي تر تګ وروسته پاچا عبدالعزیز السعود په رسمي توګه د لویو ښارونو د اوسیدونکو په اتفاق سره د حجاز پاچا اعلان سو.

شریف حسین په ۱۹۲۶ کي بیا قبرس ته جلاوطنه سو، او هلته یې روغتیا دومره خرابه سوه چي بیرته عمان ته راغی، او د خپلو اولادونو په منځ کي یې تر هغه وخته ژوند ته ادامه ورکړه څو چي د عمان په رغادان ماڼۍ کې مړ او د الاقصی جومات په انګړ کي ښخ سو.