Waraqu yura rikch'aq ayllu

Waraqu yura rikch'aq ayllu
Mit'an kamay
Regnum: Plantae
Divisio: Magnoliophyta
Classis: Magnoliopsida
Ordo: Caryophyllales
Familia: Cactaceae

Waraqu yura rikch'aq ayllu (familia Cactaceae) nisqaqa huk yurakunap rikch'aq ayllunmi, waraqu[1] chaylla icha añapanku[2] nisqapas ch'aki pachakunapi wiñaq yurakunam, mana p'allta raphiyuqchu, kichkasapa, rakhulla kaq, ukhunpi kaq yakuta waqaychanapaq, ancha ch'aki ancha ruphaq inti kaq.

Rikch'aqkuna

Kaymi huk waraqu hina yurakuna:

  • sikullu (Browningia candelais)
  • ulala (Cactus flagelliformis, Eriocereus tephracanthus)
  • phasakana (Cactus flagelliformis, Trichocereus sp.)
  • pitahaya (Cereus atrigonodendron)
  • puskayllu, ayrampu, waraqu (Cumulopuntia boliviana)
  • waripiskay, hala-hala, puskayu, sankay (Cumulopuntia ignescens)
  • yuraq uma-uma (Echinopsis obrepanda)
  • pitaya (Epiphyllum phyllanthus)
  • china hawaq'ullay (Erdisia aquarrosa)
  • p'ata kichka (Haageocereus sp.)
  • kichka-kichka (Lobivia sp.)
    • yunka kichka (Lobivia laterifolia)
  • millmaq waraqu (Matucana blancii)
  • qasa waraqu (Melocactus peruvianus)
  • sintuq, kichkaluru, sank'ay waraqu (Opuntia sp.)
    • allqu tuna (Opuntia cochabambensis)
    • p'ata kichka (Opuntia exaltata)
    • tuna, tunal, tuna waraqu (Opuntia ficus-indica, Opuntia nopal)
    • ruq'a, ulluyma, inka waraqu (Opuntia floccosa)
    • waquru (Opuntia lagopus)
    • kimil (Opuntia quimilo)
    • ayrampu (Opuntia soherensis)
    • atuq waqachi (Opuntia tunicata)
  • hawaqullay (Trichocereus cuzcoensis)
  • wachuma, sankay, sakay, hawaqullay (Trichocerus peruvianus)
  • sanpidru wachuma, achuma, San Pidru (Trichocerus pachanoi)

Pukyukuna

  1. Teofilo Laime Ajacopa: Iskay simipi yuyayk'ancha. La Paz - Bolivia, 2007. p. 131. waraqu, ulala. s. Cacto.
  2. Serafín M. Coronel Molina: Lonely Planet Quechua Phrasebook. Lonely Planet Phrasebooks, 2002. ISBN 1-86450-381-5.

Hawa t'inkikuna