Күн маассата
кг, оттон водород атомын маассата —
кг тэҥин справочнай литератураҕа булан көрүөххэ сөп.
диэн суруллуу отут хас биирдиитэ уоҥҥа тэҥнэһэр төгүллээччилээх үөскэми көрдөрөр.
чыыһыла
уо.д.а. көрдөрөөччүлээх степенин утумунан суруйуохха. Строка буллубут:
(1)
Бу строкаҕа хас биирдии чыыһыла кэлин чыыһылаттан 10 төгүл кыра. Хаҥас диэки итинник сокуонунан (1) строканы салҕаатахха,
иннинэ кэлэрин суруйабыт,
,
иннинэ
чыыһыланы,
иннинэ
чыыһыла уо.д.а. Ылабыт:
(2)
(2) строкаҕа
чыыһылаттан уҥа хас биирдии степень көрдөрөөччүтэ кэнниттэн кэлэр степень көрдөрөөччүтүттэн 1-нэн кыра. Ити сокуону чыыһылаларга тарҕата таарыйа,
чыыһыла иннигэр мэлдьэхтээх көрдөрөөччүлээх степеннэринэн суруйаллар.
оннугар
суруйаллар,
оннугар
суруйаллар,
оннугар
суруйаллар уо.д.а. Ылаллар:
Онон,
көрдөрөр
,
көрдөрөр
,
көрдөрөр
уо.д.а. Итинник сөпсөһүү нуултан ураты ханнык баҕарар степень олоҕор ылыллар.
Быһаарыы
уонна
- мэлдьэхтээх бүтүн чыыһыла буоллаҕына, оччоҕо
Ити быһаарыынан туһанан, булуоҕуҥ
этиллии бүтүн мэлдьэхтээх
-ҥа (оннук курдук
эмиэ) өйдөбүлэ суох. Өйдөөҥ,
натуральнай эрэ буоллаҕына, этиллии өйдөбүллэнэр уонна суолтата 0 тэҥнэһэр.
Пуун иннигэр көрүллүбүт холобурбутугар төннүөҕүҥ. Водород атомын көрдөрөр
кг суруллууну билигин биһиги билэбит:
кг
кг
кг
кг.
Свойстволара
Эһиэхэ биллэр натуральнай көрдөрөөччүлээх степеннар свойстволара ханнык баҕарар бүтүн көрдөрөөччүлээх степеҥҥэ сөптөөхтөр (степень олоҕо 0 тэҥэ суоҕун курдук көрдөххө). Чуолаан: ханнык баҕарар
, ханнык баҕарар
уонна
.
ханнык баҕарар
,
уонна ханнык баҕарар бүтүн
1 холобур
үөскэми уларытыаҕыҥ.
Тэҥ олохтоох степеннэри төгүллээһиҥҥэ олоҕун бэйэтинэн хааллараллар, оттон степеннэр көрдөрөөччүлэрин эбэллэр:
2 холобур
өлүүнү уларытыаҕыҥ.
Тэҥ олохтоох степеннэри төгүллээһиҥҥэ олоҕун бэйэтинэн хааллараллар, оттон түҥэтиллээччи степенин көрдөрөөччүтүттэн түҥэтээччи степенин көрдөрөөччүтүн көҕүрэтэллэр.
Онон:
3 холобур
этиллиини судургутуохха.
Үөскэми степеҥҥэ таһаарыыга хас биирдии төгуллэһээччини ол степеҥҥэ таһаараллар уонна түмүктэри төгүллүүллэр. Степени степеҥҥэ таһаарыыга олоҕун уруккутунан хааллараллар, оттон степень көрдөрөөччүлэрин төгүллүүллэр.
Онон:
Чыыһыла бигэргэммит көрүҥэ
Наукаҕа уонна техникаҕа наһаа улахан уонна наһаа кыра ууруктаах чыыһылалар көрсөллөр. Холобур, улахан Сир сабардама бэриллэр -
км3 , оттон кыранан
м тэҥнэһэр уу молекулатын диаметра.
уонна
чыыһылалар хас биирдиилэрин 1 уонна 10 икки ардыларынааҕы чыыһыла үөскэмин быһыытынан уонна 10 чыыһыла степенигэр сөп түбэһэр гына көрдөрүөҕүҥ:
Биһиги
уонна
чыыһылалары бигэргэммит көрүҥҥэ суруйдубут. Итинник көрүҥҥэ ханнык баҕарар ууруктаах чыыһыланы киллэриэххэ сөп.
чыыһыла бигэргэммит көрүҥүнэн
суруллуу
уонна
- бүтүн чыыһыла буоллахтарына ааттанар.
чыыһыла
чыыһыла бэрээдэгинэн ааттанар. Холобур
бэрээдэгэ 12 тэҥ, оттон
-10 тэҥ.
Чыыһыла бэрээдэгэ ол чыыһыла төһө улаханын эбэтэр кыратын көрдөрөр.
1 холобур
чыыһыланы бигэргэммит көрүҥүнэн көрдөрүөҕүҥ.
Бүтүн чааһыгар биир сыыппара хааларын курдук,
чыыһылаҕа запятойда туруоруоҕуҥ. Түмүгэр
ылабыт.
уҥа сыыппараны запятойунан арааран, биһиги
чыыһыланы
төгүл кыччатабыт. Ол иһин
чыыһылатааҕар
төгүл улахан. Онон:
2 холобур
чыыһыланы бигэргэммит көрүҥҥэ киллэриэҕиҥ.
Бүтүн чааһыгар нуултан ураты биир сыыппара баарын курдук,
чыыһылаҕа запятойу сыҕарытыаҕыҥ. Түмүгэр
буолуо. Запятойу 4 бэлиэнэн уҥа сыҕарытан, биһиги
чыыһыланы
төгүл улаатыннардыбыт. Онон:
3 холобур
түҥэтэбит
:
Түҥэтээччилээх түҥтиллээччини
төгүллээн баран
-ри
-ка түҥэттэхпинэ, тахсар:
Туттуллубут литература
Алгебра: Орто оск. 8 кыл. учебнига / Ю. Н. Макарычев, Н. Г. Миндюк, К. И. Нешков, С. Б. Суворова. — 1-кы тахсыыта. — Дьокуускай: "Бичик" нац. кинигэ кыһата, 1995. — 240 с. ил.
Оҥордо: Федоров Байытаан, ФИИТ-17