آذربائيجاني ٻولي

آذربائيجاني
Azerbaijani Azeri
Azərbaycan dili, آذربائيجان ڊيلي، Азәрбајҹан дили[lower-alpha 1]
اچار	[ɑzوrbɑjˈd͡ʒɑn diˈli]
ٻولي جو وطن	آذربائيجان ايران روس ترڪي عراق جارجيا
خطو	آذربائيجان (تاريخي آذربائيجان)، قفقاز
نسل	آذري
ٻولي ڳالهائيندڙ	26 ملين (2007)[1]
ٻولي جو خاندان	ترڪ ٻوليون عام ترڪي اوغوز Western Oghuz آذربائيجاني
لپي	* آذربائيجان ۾: لاطيني رسم الخط (آذربائيجاني هجي حرف) روس ۾: سيريليڪ رسم خط ايران ۾: فارسي-عربي رسم الخط جارجيا ۾: جارجي لپي (سفا گهٽ, رُڳو استعمال جي آذري نظمن ۾ سيات-نوا, هڪ آرمينيائي شاعر)
سرڪاري حيثيت
سرڪاري ٻولي وغيره	آذربائيجان  روس  داغستان
ريگيوليٽر	آذربائيجان نيشنل اڪيڊمي آف سائنسز
ٻولي جا ڪوڊ
ISO 639-1	az
ISO 639-2	aze
ISO 639-3	aze – inclusive code Individual codes: azj – اُتر آذربائيجاني azb – ڏکڻ آذربائيجان slq – Salchuq qxq – Qashqai
گلوٽولوگ	azer1255  اُتر آذري–سلجوق[2] sout2696  ڏکڻ آذري–قشقائي[3]
لنگاسفيئر	44-AAB-a جو حصو
Location of Azerbaijani speakers in ڏکڻ قفقاز   regions where Azerbaijani is the language of the majority   regions where Azerbaijani is the language of a significant minority
This article contains IPA phonetic symbols. Without proper rendering support, you may see question marks, boxes, or other symbols instead of Unicode characters. For a guide to IPA symbols, see Help:IPA.

آذربائيجاني (Azerbaijani) جنهن کي "آذري ترڪي" (Azeri Turkic/Azeri Turkish)^[4][5][6] پڻ سڏيندا آهن، هڪ ترڪ ٻولي آهي، جنهن کي بنيادي طور آذري جيڪي ڏکڻ قفقاز ۽ ايراني آذربائيجان ۾ آباد آهن. هي آذربائيجان، داغستان (روس جي جمهوريا) جي دفتري ٻولي آهي، تنهن هوندي ايرانی آذربائيجان ۾ انکي ڪا رسمي حيثيت حاصل ناهي جتي آذرين ماڻهن جي اڪثريت رهندي آهي. آذربائيجاني ٻولي جمهوريا آذربائيجان جا 80 لک ماڻهو ڳالهائين ٿا، انهيءَ سان گڏوگڏ ايران، عراق ۽ ترڪي ۾ پڻ تقريبن 25 لڪ کان وڌيڪ ماڻهو آذربائيجاني ٻولي ڳالهائين ٿا. آذربائيجاني الهندي واري (اوغز) ترڪش ٻولين منجهان آهي. آذربائيجاني ٻولي جا سڀ کان ويجها مائٽ ترڪي ۽ ترڪماني آهن.^[7]

تاريخي لحاظ کان هن ٻولي کي مقامي طور تي ترڪڪ سڏيو ويو آهي، جنهن جي معنيٰ آهي "ترڪ" يا آذربائيجاني ترڪي. جمهوريت آذربائيجان ۾ جديد ادب بنيادي طور شيرواني لهجي تي ٻڌل آهي، جڏهن تہ ايراني آذربائيجان جي علائقي (تاريخي آذربائيجان) ۾ تبريزي بنياد تي آهي.

آذربائيجاني ٻولي اوغز ترڪش ("الهندي ترڪڪ") جي اوڀرئين شاخ منجهان ٺهي هئي، جيڪا وچئون دور جي ترڪ هجرت مهل، اوڀر يورپ ۾، ۽ اُتر ايران، الهندي ايشيا ۾، قفقاز تائين پکڙيل هئي.^[8]

1200ع جي انت تائين منگول فتح کانپوءِ آذربائيجاني ساهتيا (ادب) جي تاريخ جو پهريون مثال عربي لپي (اسڪرپٽ، رسم الخط) ۾ لکيو ويو هو.

ترڪش ٻولي ڪُٽنب ۾ آذربائيجاني ٻولي اوغز ٻولين منجهان آهي

اتر آذربائيجاني، يا اترئين آذربائيجاني، جمهوريا آذربائيجان جي سرڪاري ٻولي آهي. اهن جو جديد دور جي استنبول ترڪش، ترڪي جي سرڪاري ٻولي سان ويجهو تعلق آهي.

ڏکڻ آذربائيجاني، ايراني آذربائيجان (تاريخي آذربائيجان) ۾ گهڻي ڳالهائي ٿي وڃي، جڏهن ته ترڪي ۽ عراق جي پاڙيسرين علائقن سميت شام جي ننڍين برادرين (ڪميونٽيز) ۾ گهٽ ۾ گهٽ حد تائين ڳالهائي ويندي آهي.

وڪيپيڊيا، آزاد ڄاڻ چيڪلو Azerbaijani ۾

وڪيپيڊيا، آزاد ڄاڻ چيڪلو South Azerbaijani ۾

Azerbaijani سفري راهنما منجانب وڪي سفر Wikivoyage

آذربائيجاني ٻولي جو آزمائشي Wikinews لاءِ وڪيميڊيا نگھداشتگاھ تي ھڪ منصوبو آھي.

وڪيميڊيا العام ۾ آذربائيجاني ٻولي سان لاڳاپيل ابلاغي مواد ڏسو.

• [آذربائيجان بابت دنيا جو سڀ کان وڏو ويب سائيٽ http://azer.com/]
• آذري ٻولي ۽ ادب
• آرٽ چترشالا

• A blog on Azerbaijani language resources and translations
• (روسي)[[Category:Articles with روسي-language external links]] A blog about the Azerbaijani language and lessons
• azeri.org, Azerbaijani literature and English translations.
• Online bidirectional Azerbaijani-English Dictionary آرڪائيو ڪيا ويا 2011-08-27 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
• Learn Azerbaijani at learn101.org.
• Pre-Islamic roots
• Azerbaijan-Turkish language in Iran by Ahmad Kasravi.
• including sound file.
• Azerbaijani<>Turkish dictionary آرڪائيو ڪيا ويا 2015-01-14 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. (Pamukkale University)
• Azerbaijan Language with Audio آرڪائيو ڪيا ويا 2021-02-25 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
• Azerbaijani thematic vocabulary
• AzConvert, an اوپن سورس آذربائيجاني نقل حرفي پروگرام.
• Azerbaijani Alphabet and Language in Transition, the entire issue of Azerbaijan International, Spring 2000 (8.1) at azer.com.
• * Editorial
• * Chart: Four Alphabet Changes in Azerbaijan in the 20th century
• * Chart: Changes in the Four Azerbaijan Alphabet Sequence in the 20th century
• * Baku’s Institute of Manuscripts: Early Alphabets in Azerbaijan