حيوانات

حيوانات
Temporal range: ڪريوجينيئن – ھاڻوڪي دؤر تائين، سانچو:پنڊپھڻ جو ڊگھو دؤر
مٿان کان، ساڄي کان کاٻي

پهرين رو: سيفالوپاڊ، اسپنج، اسٽار فش
ٻي رو: اناليڊا، آرٿروپاڊ، نائڊريا
ٽي رو: ٽيوني ڪيٽ، مماليا، بوالو
چوٿين رو: مڇي، بريوزوئا، ٽارڊي گريڊ
پنجين رو: پکي، ايڪنٿوسيفالا، ميلاڪوسٽراڪا
ڇهين رو: فورونيڊا، فليٽ ورم، اراڪنڊ.

سائنسي درجا بندي e fossil_range: If the specified fossil range is a period supported -- by templates {period_start} and {next_period}, then it incorporates -- the specified range into template {Fossil range}, but checking to -- display properly. Otherwise, just passes parameter. --></noinclude>
Unrecognized taxon (fix): [[حيوانات]]
Unrecognized taxon (fix): Animalia
Animalia: اينيميليا
ڪارل لينئي ڏھون ڇاپو، ڪتاب: فطرت جو نظام، 1758ع
بڻياد
  • پوريفيرا
  • يوميٽازوئا
    • ٽينوفورا (Ctenophora)
    • پليڪوزوئا
    • نائديريا (Cnidaria)
    • ٽرائلوبوزوئا (نابود ٿيل)
    • بائليٽريا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
      • زيناڪوئلومارفا
      • †پروئارٽيڪيلاٽا
      • نيفروزوئا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل )
        • ڊيوٽروسٽوميا (سپر فائلم)
        • پروٽوسٽوميا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
          • ايڪڊسزوئا (سپر فائلم)
            • نيماٽوڊا
            • نيماٽومارفا
            • ڪائنورنڪا (Kinorhyncha)
            • لوريسيفرا
            • پرائيپوليڊا
            • اوني ڪافورا
            • آرٿروپاڊا
            • ٽارڊيگراڊا
          • اسپائرليا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
            • ناٿيفرا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل )
              • نيٿوسٽاميولڊا
              • ڪئٽوگناٿا
              • روٽيفيرا
            • ميسوزوئا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
              • ڊائسي مائڊا
              • مونوبلاسٽوزوئا
              • آرٿونيڪٽيڊا
            • روفازوئا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
              • گئسٽرو ٽرائڪا
              • پلاٽي ھيلمنٿيز
            • لوفوٽروڪوزوئا (سپر فائلم)
              • انئليڊا
              • برايوزوئا
              • برئڪيوپوڊا
              • سائيڪليوفورا
              • اينٽوپروڪٽا
              • مولسڪا
              • نيمرٽئا
              • فورونيڊا
هم معنيٰ

ميٽازوئا

حيوانات (Animals) حياتياتي سلطنت، انيماليا (Animalia) ۾ گھڻ-گھرڙيائي يوڪريوٽڪ جاندار آهن.[1] ڪجھ استثنا سان، سڀني جانور نامياتي مواد استعمال ڪن ٿا، آڪسيجن سان سانس وٺن ٿا، مايو سائيٽس آھن ۽ ھلڻ جي قابل آھن، جنسي طور تي نسل وڌائي سگھن ٿا ۽ جنين جي ترقي دوران گھرڙن جي هڪ خالي دائري، بلاسٽولا، مان وڌندا آھن. اينيمل لاطيني ٻوليءَ جو لفظ آهي جنھن جي معني ساھوارو آهي.

حيوانات هڪ ڪليڊ ٺاهيندا آهن، مطلب هڪ واحد مشترڪه ابي ڏاڏي مان پيدا ٿيا. 15 لک کان وڌيڪ موجود جانورن جي معلوم نوعون (species) کي بيان ڪيو ويو آهي، جن مان تقريبا 10 لک ۽ 50 هزار جيت آهن، 85,000 کان وڌيڪ مولوسڪس آهن ۽ تقريبا 65,000 ڪرنگھيدار آهن. اهو اندازو لڳايو ويو آهي ته ڌرتيءَ تي لڳ ڀڳ 77 لک ۽ 70 هزار جانورن جون نوعون آهن. جانورن جي جسم جي ڊيگهه 8.5 مائڪروميٽر (0.00033 انچ) کان 33.6 ميٽر (110 فوٽ) تائين هوندي آهي. اها هڪ ٻئي ۽ سندن ماحول سان پيچيده ماحوليات رکن ٿا ۽ تعامل ڪرڻ ٿا ۽ پيچيده کاڌي جا ڄار (web) ٺاهڻ ٿا. جانورن جي سائنسي مطالعي کي حيوانيات (Zoology) سڏيو ويندو آهي ۽ جانورن جي رويي جي مطالعي کي اخلاقيات (Ethology) سڏيو ويندو آهي.

جانورن جي حياتياتي سلطنت پنجن انفراڪنگڊم/سپرفائلم؛ پوريفيرا (Porifera)، ٽينوڦورا (Ctenophora)، پليڪوزوئا (Placozoa)، نيدئريا (Cnidaria) ۽ بلئٽيريا (Bilateria)، ۾ ورهايل آهي. اڪثر موجود جانورن جو تعلق انفراڪنگڊم، بلئٽيريا، هڪ انتهائي پکڙيل ڪليڊ جنهن جا ميمبر ٻه طرفي طور تي سميٽرڪ ۽ خاص طور تي سيفالائزد (cephalised) جسماني پلان وارا هوندا آهن، سان هوندو آهي ۽ بلئٽيريا جي وڏي اڪثريت جو تعلق ٻن وڏن سپر فائلا؛ پروٽوسٽومز، جنهن ۾ جاندار، جهڙوڪ آرٿروپاڊز، مولسڪس، فليٽ ورم، اينيلڊز ۽ نيماٽوڊز شامل آهن ۽ ڊيوٽيروسٽومز، جن ۾ ڪئنوڊرمز، هيمي ڪورڊيٽس ۽ ڪورڊيٽس شامل آهن، سان هوندو آهي، جن ۾ ڪورڊيٽس ۾ سڀ ڪرنگھيدار جانور شامل آهن. جڏهن ته تمام ننڍو بسال فائلم، زيناڪوئلومارفا، سپر فائلم بلئٽيريا ۾ هڪ غير يقيني پوزيشن رکي ٿو.

جانور پهريون ڀيرو پوئين رڪارڊ ۾ ڪرايوجينئن دور جي آخر ۾ ظاهر ٿيا ۽ بعد ۾ ايڊياڪرن دور ۾ متنوع (diversified) ٿيا جنهن کي "ايوالون ڌماڪي" طور سڃاتو وڃي ٿو. جانورن جي ابتدا جي تاريخ جا ثبوت اڃا به تڪراري آهن. مثال طور اسپنج جهڙو جاندار، "اوتاويا" کي نيوپروٽوزوئڪ دور جي شروعات ۾ ٽونين دور جي تاريخ ڏني وئي آهي، پر ان جي سڃاڻپ هڪ جانور جي طور تي تمام گهڻي تڪراري آهي. [2] "ڪيمبرين ڌماڪي دوران تقريباً تمام جديد جانورن جا فائلا فوسل رڪارڊ ۾ واضح طور تي، سامونڊي نسلن جي طور تي قائم ٿي ويا هئا، جيڪو اٽڪل 539 ملين سال اڳ (Mya) شروع ٿيو ۽ انهن جا اڪثر درجا (Class) آرڊويشين تابڪاري، 485.4 ملين سال اڳ (Mya) تائين قائم ٿي ويا. جين (Genes) جا 6,331 گروپ، جيڪا سڀني موجوده جانورن ۾ مشترڪ آھن، شناخت ٿي ويا؛ اها شايد هڪ واحد مشترڪ ابا ڏاڏن مان پيدا ٿيا آهن جيڪا ڪرايوجينئن دور، لڳ ڀڳ 650 ملين سال اڳ (Mya)، ۾ رهندا هئا.

ارسطو جانورن کي رت وارن ۽ بغير رت وارن ۾ ورهايو. ڪارل لينئي 1758ع ۾ پنهنجي مقالي، "سسٽما نيچورائي" (Systema Naturae) جي مدد سان جانورن لاءِ پھرين ترتيب وار حياتياتي درجي بندي ٺاھي، جنھن کي جين- بپٽسٽ لئمارڪ (Jean-Baptiste Lamarck) سال 1809ع ۾ 14 فائلا ۾ وڌايو. سال 1874ع ۾، ارنسٽ هائڪل (Ernst Haeckel) جانورن جي بادشاھت کي، گھڻ-گھرڙيائي، ميٽازوئا (جيڪا هاڻي انيماليا جي مترادف سمجهيو ويندو آهي) ۽ پروٽوزوئا، هڪ گھرڙي وارا جاندار، جنهن کي هاڻي جانور نه سمجهيو وڃي ٿو، ۾ ورهايو. جديد دور ۾، جانورن جي حياتياتي درجي بندي ترقي يافته ٽيڪنالاجي تي ڀاڙي ٿي، جهڙوڪ ماليڪيولر فائيلوجنيٽڪس، جيڪي ٽيڪسا جي وچ ۾ ارتقائي لاڳاپن کي ظاهر ڪرڻ ۾ اثرائتي آهي.

انسان ڪيترن ئي ٻين جانورن جي نسلن کي کاڌ خوراڪ (جنهن ۾ گوشت، انڊا ۽ کير جون شيون شامل آهن)، مواد (جهڙوڪ چمڙي، فر ۽ اون)، پالتو جانور ۽ ڪم ڪندڙ جانورن جي طور تي ٽرانسپورٽ ۽ خدمتن لاءِ استعمال ڪندا آهن. ڪتا، پهريون پالتو جانور، شڪار، حفاظت ۽ جنگ ۾ استعمال ڪيو ويو، جيئن گھوڙا، ڪبوتر ۽ شڪاري پکي؛ جڏهن ته ٻين زميني ۽ آبي جانورن جو شڪار راندين، ٽرافين يا منافعي لاءِ ڪيو ويندو آهي. غير انساني جانور پڻ انساني ارتقا جو هڪ اهم ثقافتي عنصر آهن، جيڪي قديم زماني کان غارن جي نقاشي ۽ ٽوٽيم ۾ ظاهر ٿيا ۽ اڪثر ڪري ڏندڪٿائن، مذهب، فن، ادب، هيرالڊري، سياست ۽ راندين ۾ نمايان آهن.

اصطلاح

خاصيتون

ماحوليات

تنوع

جانور زندگيءَ جي دائري يوڪيريئوٽا جو ھڪ ڪنگڊم اهي، جنھن جي ورھاست ھيٺين فائلا ۾ ٿيل آهي.

فائلم مثال جنسن
جو تعداد 		زميني جاندار سامونڊي جاندار تازي پاڻيء
وارو جاندار 		آزاد
رھائشوارو 		پيراسائيٽ
اناليڊا 17,000[3] ھا (مٽي ۾ )[4] ھا[4] 1,750[5] ھا 400[6]
آرٿروپاڊا wasp 1,257,000[3] 1,000,000
(جيت)[7] 		>40,000
(Malac-

ostraca)[8]

94,000[5] ھا[4] >45,000[lower-alpha 1][6]
برايوزوئا 6,000[3] ھا[4] 60-80[5] ھا
ڪورڊيٽا green spotted frog facing right 65,000[3]
45,000[9]
23,000[9]
13,000[9] 		18,000[5]
9,000[9] 		ھا 40
(ڪيٽ فش)[10][6]
نائديريا Table coral 16,000[3] ھا[4] ھا (ٿورا)[4] ھا[4] >1,350
(Myxozoa)[6]
اڪينوڊرميٽا 7,500[3] 7,500[3] ھا[4]
موليوسڪا snail 85,000[3]
107,000[11]
35,000[11]
60,000[11] 		5,000[5]
12,000[11] 		ھا[4] >5,600[6]
نيماٽوڊا 25,000[3] ھا (مٽي ۾ )[4] 4,000[12] 2,000[5] 11,000[12] 14,000[12]
پلاٽي ھيلمنٿيز 29,500[3] ھا[13] ھا[4] 1,300[5] ھا[4] >40,000[6]
روٽيفيرا 2,000[3] >400[14] 2,000[5] ھا
اسپنج 10,800[3] ھا[4] 200-300[5] ھا ھا[15]
Total number of described species as of 2013: 1,525,728[3]

ارتقائي اصل

لسانيات

درجه بندي جي تاريخ

ڪنگڊم انيماليا جا فائلا

جانورن جي حياتياتي سلطنت جا پنج انفراڪنگڊم/سپرفائلا آهن.

  1. پوريفيرا (Porifera)
  2. ٽينوڦورا (Ctenophora)
  3. پليڪوزوئا (Placozoa)
  4. نڊئريا (Cnidaria)
  5. بلئٽيريا (Bilateria)

جانورن جي بادشاهت جا ڪل 31 فائلا اهن، جنهن ۾ مٿيون جا پنج به شامل آهن.

  1. اينئلڊا: ورهايل ڪيڙا
  2. آرٿروپوڊا: ٽڪنڊي ٿيل جسم وارا
  3. اگاماتا: ٿلها مخروطي خول
  4. برچيپوڊا: لوفوفورا ۽ پيڊل
  5. برايوزوئا: موس جانور، ايڪٽوپروڪٽ
  6. پوريفيرا: اسپنج
  7. ٽارڊيگريڊا: پاڻي جو رڇ
  8. لوفوفورا: مقعد ٻاهران سيليا جي انگوزي وارا
  9. چيٽوگناٿا: مٿي جي ٻنهي پاسن تي اسپائن
  10. ڪورڊيٽا: ڪورڊيٽس، ڪرنگھيدار وارا، جنهن ۾ مئمل، مڇيون، پکي ۽ ٻيا ٿلها جانور شامل آهن.
  11. نڊئريا: نائڊئرين (Cnidarian)
  12. سينوفورا: ڪنگھي جيلي
  13. سائڪلوفورا: گول ڦيٽي جهڙي وات وارا
  14. ڊيڪيميڊيا: لوڻ وارو جانور
  15. ڪئنوڊرماٽا: چمڪندڙ جلد وارا
  16. اينٽوپروڪٽا: اندر مقعد وارا گوبلٽ ڪيڙا
  17. گيسٽروٽريچا: وارن جو پيٽ تي وار وارا
  18. گناٿوسٽوموليدا: جبل جي ڇت وارا جيوڙا
  19. هيمي ڪورڊيٽا: هيمي ڪورڊيٽ، اڌ ڪنڊ وارا
  20. ڪنورهينچا: حرڪت وارا مٽيءَ جا ڪيڙا
  21. لورسيفيرا: هٿيار برش سر وارا
  22. مائڪروگناٿوزوئا: ننڍڙا جاندار
  23. مولسڪا: مولسڪس
  1. ٽرائلوبوزوئا (نابود ٿيل)
  2. بائليٽريا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
  3. زيناڪوئلومارفا
  4. نيفروزوئا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
  5. ڊيوٽروسٽوميا (سپر فائلم)
  6. اڪينوڊرميٽا
  7. ھيمي ڪورڊيٽا
  8. ڪورڊيٽا
  9. پروٽوسٽوميا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
  10. ايڪڊسزوئا (سپر فائلم)
  11. نيماٽوڊا
  12. نيماٽومارفا
  13. ڪنورئنڪا (Kinorhyncha)
  14. لوريسيفرا
  15. پرائيپوليڊا
  16. اونيڪافورا
  17. آرٿروپاڊا
  18. ٽارڊيگراڊا
  19. اسپائريليا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
  20. ناٿيفرا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل )
  21. نيٿوسٽاميولڊا
  22. ڪئٽوگناٿا
  23. روٽيفيرا
  24. ميسوزوئا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
  25. ڊائسيمئڊا
  26. مونوبلاسٽوزوئا
  27. آرٿونڪٽئڊا
  28. روفازوئا (اڃان درجابندي ۾ ناھي آيل)
  29. گئسٽرو ٽرئڪا
  30. لوفوٽروڪوزوئا (سپر فائلم)
  31. انئليڊا
  32. برايوزوئا
  33. برئڪيوپوڊا
  34. سائيڪلوفورا
  35. اينٽوپروڪٽا
  36. مولسڪا
  37. نئمرئٽا
  38. فورونيڊا
  39. پروئارٽيڪيلاٽا
  40. پلاٽي ھيلمنٿيز
  41. آرٽيڪئلاٽا

انساني ثقافت ۾

پڻ ڏسو

باب:حيوانات

ٻاهريان ڳنڍڻا

حوالا

  1. ↑ سانچو:Cite Merriam-Webster
  2. ↑ Antcliffe, Jonathan B.; Callow, Richard H. T.; Brasier, Martin D. (November 2014). "Giving the early fossil record of sponges a squeeze". Biological Reviews 89 (4): 972–1004. doi:10.1111/brv.12090. PMID 24779547. 
  3. ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 3.11 3.12 Cite warning: <ref> tag with name Zhang2013 cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  4. ↑ 4.00 4.01 4.02 4.03 4.04 4.05 4.06 4.07 4.08 4.09 4.10 4.11 4.12 Cite warning: <ref> tag with name Hogenboom2016 cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 Cite warning: <ref> tag with name Balian2008 cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 Cite warning: <ref> tag with name Poulin2007 cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  7. ↑ Stork, Nigel E. (January 2018). "How Many Species of Insects and Other Terrestrial Arthropods Are There on Earth?". Annual Review of Entomology 63 (1): 31–45. doi:10.1146/annurev-ento-020117-043348. PMID 28938083.  Stork notes that 1m insects have been named, making much larger predicted estimates.
  8. ↑ Poore, Hugh F. (2002). "Introduction". Crustacea: Malacostraca. Zoological catalogue of Australia. 19.2A. CSIRO Publishing. pp. 1–7. ISBN 978-0-643-06901-5. https://books.google.com/books?id=ww6RzBz42-4C&pg=PA1. 
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Reaka-Kudla, Marjorie L.; Wilson, Don E.; Wilson, Edward O. (1996). Biodiversity II: Understanding and Protecting Our Biological Resources. Joseph Henry Press. p. 90. ISBN 978-0-309-52075-1. https://books.google.com/books?id=-X5OAgAAQBAJ&pg=PA90. 
  10. ↑ Burton, Derek; Burton, Margaret (2017). Essential Fish Biology: Diversity, Structure and Function. Oxford University Press. pp. 281–282. ISBN 978-0-19-878555-2. https://books.google.com/books?id=U0o4DwAAQBAJ&pg=PA281. "Trichomycteridae ... includes obligate parasitic fish. Thus 17 genera from 2 subfamilies, Vandelliinae; 4 genera, 9spp. and Stegophilinae; 13 genera, 31 spp. are parasites on gills (Vandelliinae) or skin (stegophilines) of fish." 
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 Nicol, David (June 1969). "The Number of Living Species of Molluscs". Systematic Zoology 18 (2): 251–254. doi:10.2307/2412618. 
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Cite warning: <ref> tag with name Felder2009 cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  13. ↑ Sluys, R. (1999). "Global diversity of land planarians (Platyhelminthes, Tricladida, Terricola): a new indicator-taxon in biodiversity and conservation studies". Biodiversity and Conservation 8 (12): 1663–1681. doi:10.1023/A:1008994925673. 
  14. ↑ Fontaneto, Diego. "Marine Rotifers | An Unexplored World of Richness" (PDF). JMBA Global Marine Environment. صفحا. 4–5. حاصل ڪيل 2 March 2018. 
  15. ↑ Morand, Serge; Krasnov, Boris R.; Littlewood, D. Timothy J. (2015). Parasite Diversity and Diversification. Cambridge University Press. p. 44. ISBN 978-1-107-03765-6. https://books.google.com/books?id=o2t2BgAAQBAJ&pg=PA44. 

حوالن جي پيش-نگاھ

  1. ↑ Not including parasitoids.[6]