1716
- Ovo je članak o godini 1716.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1680-e 1690-e 1700-e – 1710-e – 1720-e 1730-e 1740-e |
| Godine: | 1713 1714 1715 – 1716 – 1717 1718 1719 |
| Gregorijanski | 1716. (MDCCXVI) |
| Ab urbe condita | 2469. |
| Islamski | 1128–1129. |
| Iranski | 1094–1095. |
| Hebrejski | 5476–5477. |
| Bizantski | 7224–7225. |
| Koptski | 1432–1433. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1771–1772. |
| • Shaka Samvat | 1638–1639. |
| • Kali Yuga | 4817–4818. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4352–4353. |
| • 60 godina | Yang Vatra Majmun (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11716. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1716 (MDCCXVI) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru.
Događaji
Januar/Siječanj – Mart/Ožujak
- januar - Jakobitski ustanak u Škotskoj: na povratku iz bitke kod Sheriffmuira, jakobiti zapalili grad Crieff.
- januar - U Toploj kod Herceg Novog umro Savatije Ljubibratić, vladika zahumski i dalmatinski; naslediće ga sinovac arhimandrit Stefan Ljubibratić (generalni providur ga priznao 1. avgusta[1]).
- 16. 1. - Počinje primjena posljednjeg od Dekreta Nueva Planta kojim španski kralj Filip V dotada autonomnu Kataloniju stavlja pod neposredni nadzor Krune Kastilje čime je dovršen proces transformacije Španije u unitarnu državu.
- 21. 1. - Osmanlije zbacile i zatočile vlaškog kneza Ştefana Cantacuzina, postavljen Nicolae Mavrocordat (vl. 1716. i 1719-30.), prvi grčki fanariotski gospodar u toj zemlji (Cantacuzino će u junu biti pogubljen u Carigradu sa ocem i stricem).
- 27. 1. - Rat Yamasee: Cherokeeji ubili 11-12 članova delegacije Creekova u mestu Tugaloo.
- februar, početkom - Veliki vezir Damat Ali-paša prigovara habsburškom poslaniku na Porti zbog vojnih priprema[2].
- 3. i 26. 2. - Grad Alžir pogođen razornim zemljotresima.
- 8. 2. - David III postaje car Etiopije (do 1721), nakon pobune protiv njegovog obolelog predhodnika Jostosa.
- 8. 2. - U Rusiji donet dekret po kome staroverci mogu živeti u zemlji, ali moraju plaćati dupli porez.
- 10. 2. - Princ James od Walesa, pretendent na englesko i škotsko prijestolje iz dinastije Stuart zajedno sa nekolicinom pristaša napušta Škotsku čime de facto prestaje Jakobitski ustanak 1715. godine.
- 1. 3. - Umro đakovački biskup Đuro Patačić, nasljediće ga Petar Bakić.
- 3. 3. - U Etiopiji kamenovana trojica franjevaca: Liberat Weiß, Samuele Marzorati i Michele Pio Fasoli (beatifikovani 1988).
- 8. 3. - Veliki severni rat: švedski kralj Karl XII ulazi u Norvešku - zauzima Kristijaniju (Oslo), opseda tvrđavu Akershus, ali mora se povući krajem aprila.
- 18. 3. - Jezuita Ippolito Desideri stigao u Lhasu na Tibetu.
- 28. 3. - Crnogorski vladika Danilo se vratio iz Rusije. Na skupštini pokazao carsku gramotu i razdelio poklone, što navodi Turke da napadnu Crnu Goru[3].
- "Zatim, 1716. godine, dvije bosanske i hercegovačke paše, Čengići, s begom Ljubovićem, s drugim okolnim pašama i silnom vojskom, napadoše Crnogorce. Uz božiju pak pomoć crnogorskim oružjem bijahu pobijeđeni i pobijeni, a paše s begom Ljubovićem i drugim starešinama, ljudi, zarobljeni, te im svima glave posjekoše"[4] (zarobljeno je sedamdeset i pet aga i begova[5]).
April/Travanj – Jun/Lipanj
- 2. 4. - Princ Eugen Savojski, predsednik Dvorskog ratnog veća, upozorava Turke da se moraju pridržavati Karlovačkog sporazuma i da moraju vratiti Veneciji oduzete teritorije - rok je 15. maj[2].
- 13. 4. - Mletačko-osmanski rat (1714–1718): Karlo VI, sveti rimski car sklapa ofanzivno-defanzivni savez sa Mletačkom Republikom, nakon čega dolazi do rata sa Osmanskim Carstvom (→ Austrijsko-turski rat (1716–1718)). Prije ovoga, papa Klement XI. je osigurao financijsku potporu i garancije da neće biti napadane careve zemlje u Italiji[2].
- 19. 4. - Posle deset meseci opsade Šveđani gube Wismar, poslednje uporište u Nemačkoj.
- maj - Škotski ekonomist John Law u Parizu osniva Banque générale, privatnu banku koja će, s obzirom da je u njoj 75 % svih sredstava deponirala francuska država, postati prvom de facto centralnom bankom u historiji (→ Banque de France).
- jun - Veliki vezir otpisuje princu Eugenu da će Visoka porta pobediti u ratu "koji nije želela ni izazvala" - objava rata[6].
- 9. 6. - Princ Eugen stiže u Futog sedam dana nakon polaska iz Beča[7].
- 9. 6. - Nakon mučenja pogubljen Banda Singh Bahadur, zapovednik Sika u pobuni protiv Mogula.
- 19. 6. - Tokugawa Yoshimune je novi šogun Japana (do 1745).
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
- 4. 7. - Šveđani napadaju norveški grad Fredrikshald (Halden), moraju se povući kada su ga Norvežani zapalili.
- 8. 7. - Turci na čelu sa kapudan-pašom Džanim Hodža Mehmedom se iskrcavaju na Krf[8], mletačka mornarica ih pokušala sprečiti (Akcija 8. jula 1716.). Počinje neuspešna turska opsada grada Krfa, kojeg je u mletačkoj službi branio Johann Matthias von der Schulenburg.
- 8. 7. - Veliki severni rat: pomorska Bitka kod Dynekilena je dansko-norveška pobeda nad švedskom flotom.
- 26 - 27. 7. - Turska vojska prelazi Savu i kreće se desnom obalom Dunava prema Petrovaradinu[7].
- 2. 8. - Kod Sremskih Karlovaca došlo do prvog manjeg okršaja sultanske i carske vojske, nadjačali Turci, carevci izgubili 700 ljudi[7].
- 5. 8. - Austrijsko-turski rat - Bitka kod Petrovaradina: austrijski feldmaršal Eugen Savojski sa armijom od 40.000 pešaka i 20.000 konjanika nanosi odlučujući poraz vojsci osmanskog velikog vezira Damad Ali-paše i njegovih 150.000 vojnika. Damat Ali-paša je poginuo, njegova vojska je u neredu pobegla ka Beogradu[9].
- U čast bitke podignuta Crkva snežne Gospe na Tekijama.
- Damat Ali-paša će biti sahranjen u turbetu na Beogradskoj tvrđavi.
- avgust? - Turci zapalili manastir Krušedol i Veliku Remetu[10] i uništili mošti sremskih Brankovića (slepi Stefan Branković, despoti Jovan i Maksim, mati Angelina[11]); zapaljeni i Sremski Karlovci. Kasnije će mitropolit Vićentije preneti sedište iz Krušedola u Sr. Karlovce[12].
- avg., prvih dana - Puk. Ernst Anton von Petrasch pokušava osvojiti Bos. Gradišku, nešto kasnije kap. Patačić pokušava Novi[10].
- avg., druga pol. - Srpska milicija osvojila turski šanac Lešnica[10].
- 21/22. 8. - Turci napustili Krf, ostavljajući za sobom topove i mužare[13].
- avgust, krajem - Carska vojska stiže pred Temišvar.
- 30. 8. - Kapetani Treger i Monastirlija napali Šabac, Turci se povukli u tvrđavu, srpska milicija ušla u varoš, ali se morala povući[10].
- septembar - Carska vojska zauzela Bijeljinu, graničari odbijeni od Bihaća[10].
- U ovo vreme: Austrijanci pokušavaju zauzeti Novi, u severnoj Bosni osvajaju Dobor i Brčko[14], spalili Doboj[15]. Vojska podmaršala Ivana Draškovića osvojila Jasenovac, Dubicu i Kostajnicu[14]. Banijski i varaždinski graničari zapalili Novi, osvojili Dubicu, Krupu, Bijelu Stenu i Stari Majdan, uz velike borbe; primorski i lički graničari operisali oko Ostrošca i Perkovice[16].
- septembar? - Mlečani pod Schulenburgom povratili Butrinto na jugu Albanije i ostrvo Lefkada.
- 26. 9. - Ruski carević Aleksej Petrovič beži iz Sankt Petersburga sa ljubavnicom Jefrosinjom Fjodorovom, u novembru stiže kod svog rođaka cara Karla VI u Beč.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
- 12. 10. - Temišvar se nakon opsade predao Eugenu Savojskom (bio pod turskom vlašću od 1552).
- oktobar? - Turci u povlačenju zapalili manastir Zlatica i izgleda manastir Bazjaš[17].
- oktobar - Kapucin Francesco della Penna se vratio u Lhasu sa dvojicom kolega, dolazi do konflikta interesa sa jezuitom Desiderijem.
- jesen - Ratni savet u Gracu ukorio preko generala Rabate biskupa Markovića zbog nasilnog unijaćenja Srba i nezakonitog uzimanja dažbina[18] (marčanski biskup Rafael Marković).
- 3. 11. - Tarnogródska konfederacija plemića sklopila primirje sa poljsko-litvanskim kraljem Augustom II.
- 4. 11. - Umro Leopold Johann, sedmomesečni sin cara Karla VI - više neće imati sinova, naslediće ga Marija Terezija (rođena sledeće godine).
- 7. 11. - Papinom zlatnom bulom nastaje Lisabonska patrijarhija.
- novembar - Eugen Savojski osvojio Pančevo i Novu Palanku - dovršeno osvajanje Banata[10], i poslednjeg dela nekadašnje ugarske kraljevine. Prvi guverner Temišvarskog Banata je grof Mercy.
- novembar - Neočekivano sklopljena Anglo-francuska alijansa (1716–31).
- 2. 12. - Ioan Mavrocordat je novi knez Vlaške (do 1719), nakon što je njegovog brata Nikolu zarobila habsburška vojska.
- 10. 12. - U Lajpcigu osnovana "Sorabija", studentsko društvo Lužičkih Srba.
- decembar? - Sastanak u Kotoru predstavnika Crne Gore, Kuča, Pipera i katoličkih Albanaca (Klimenta i Kastrata) - za savez sa Venecijom (vladika Danilo je za Rusiju i Austriju)[19].
- decembar? - Mlečani odlučili otrovati vladiku Danila, zbog njegovih veza sa Austrijancima i protivljenju savezu Crne Gore sa Venecijom[20] (neće se ostvariti).
- 25. 12. - Pomorski boj kod Drača: tripolitanski gusari i Dračani napali peraštanski brod, kapetan Đuro Bane poginuo, ali brodski pisar Krsto Krile Mazarović sa preživelima zarobio gusarsku tartanu (opevano u pesmama).
- 1716/17 - Mletačko-osmanski rat (1714–1718): Mlečani osvojili nekoliko mesta u Hercegovini - Carinu kod Trebinja, Hutovo, deo Popova, u dolini Neretve dopiru do Mostara[21].
Kroz godinu
- Razbojnici upadali u predgrađe Osijeka (veliki problem ovih godina)[22].
- U Kini objavljen Rječnik Kangxi, koji će služiti kao standardni rječnik kineskog jezika u 18. i 19. vijeku.
- U Karibima počinje dvogodišnja karijera gusara Kapetana Crnobradog.
- Nakon što su porazili Natcheze, Francuzi osnovali pored Velikog Sela Natcheza utvrđenje Fort Rosalie, današnji Natchez, Mississippi.
- U Sibiru osnovan Omsk.
- Petar Veliki u Holandiji, uzima časove od lekara Hermana Boerhaavea.
- Pruski kralj Friedrich Wilhelm I. poklonio ruskom caru Petru Jantarnu sobu, Petar zauzvrat šalje nekoliko visokih vojnika za kraljeve "Potsdamske džinove".
- Veliki vojvoda Toskane Cosimo III de' Medici definira područje zvanično priznate proizvodnje Chiantija.
- U Škotskoj osnovan prvi curling klub, za igru se zna od 16. stoleća.
Rođenja
- 15. 1. - Pierre-Marie-Jérôme Trésaguet, inženjer, graditelj puteva († 1796)
- 20. 1. - Karlos III, kralj Španije († 1788)
- 20. 1. - Jean-Jacques Barthélemy, pisac, numizmatičar († 1795)
- 4. 3. - Josip Kazimir Drašković, austrijski general († 1765)
- 29. 5. - Louis Jean-Marie Daubenton, prirodnjak, lekar († 1800)
- 18. 6. - Joseph-Marie Vien, slikar († 1809)
- 10. 8. - Evgenios Vulgaris, monah, teolog, edukator, episkop hersonski († 1806)
- 4. 10. - James Lind, lekar, pionir mornaričke higijene († 1794)
- 5. 10. - Aleksej Senjavin, ruski admiral († 1797)
- 1. 12. - Étienne Maurice Falconet, skulptor († 1791)
Smrti
- januar - Savatije Ljubibratić, vladika zahumski i dalmatinski
- 8. 2. - Jostos, car Etiopije
- 1. 3. - Đuro Patačić, đakovački biskup (* 1670)
- 5. 6. - Roger Cotes, matematičar, filozof (* 1682)
- 9. 6. - Banda Singh Bahadur, zapovednika Sika (* 1670)
- 19. 6. - Tokugawa Ietsugu, šogun Japana (* 1709)
- 5. 8. - Damat Ali-paša, osmanski veliki vezir (* 1667)
- 28. 10. - Marko Martinović, bokeljski pomorac (* 1663)
- 2. 11. - Engelbert Kaempfer, putopisac, lekar (* 1651)
- 14. 11. - Gottfried Wilhelm Leibniz, filozof, matematičar (* 1646)
- 25. 12. - Đuro Ban, mletački vojni zapovjednik
- Mustafa Naima, osmanski istoričar (* 1655)
Reference
- ↑ СТЕФАН (Љубибратић) епископ костајничко-зринопољски (1728 - 1737). eparhija-dalmatinska.hr
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Setton, 434
- ↑ Sveti Petar Cetinjski - Kratka istorija Crne Gore. rastko.rs
- ↑ Vladika Vasilije Petrović Njegoš - Istorija o Crnoj Gori. rastko.rs
- ↑ Zemljopis Knjaževine Crne Gore (1899). rastko.rs
- ↑ Setton, 434-5
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Setton, 435
- ↑ Setton, 441
- ↑ Setton, 436
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Istorija s. n. IV-1, 108
- ↑ Fajfrić, Dr Željko (1999). Sveta loza Brankovića. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 54
- ↑ Setton, 443
- ↑ 14,0 14,1 Historija n. J., 832
- ↑ Historija n. J. II, 1336
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 176
- ↑ Manastir Bazjaš u preseku vremena. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 184-5
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 35-6
- ↑ Historija n. J. II, 1257
- ↑ Ćorović, Vladimir Novi saveznički rat protiv Turaka. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 60
- Literatura
- Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)
