25. 5.
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartsb. |
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartpn. |
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartčt. |
25. maj/svibanj (25. 5.) je 145. dan godine po gregorijanskom kalendaru (146. u prijestupnoj godini). Do kraja godine ima još 220 dana.
Događaji
- 1787. — Pod predsedništvom Džordža Vašingtona, u Filadelfiji je počela s radom ustavna konvencija s ciljem donošenja Ustava SAD.
- 1810. — U Rio de la Plati u Argentini počela pobuna protiv španskog kolonijalnog režima, a vlast je preuzela privremena vlada. Taj dan se proslavlja kao Dan nezavisnosti Argentine, mada je nezavisnost formalno proglašena u julu 1816.
- 1840. — U Srbiji uveden javni poštanski saobraćaj otvaranjem prve pošte u Beogradu, u zgradi na Kalemegdanu.
- 1895. — Britanski pisac Oskar Vajld osuđen na dve godine robije zbog homoseksualizma.
- 1911. — Predsednik Meksika Porfirio Dijas podneo je ostavku posle pobede revolucionarnih snaga nad trupama vlade u građanskom ratu.
- 1915. — Prvi svetski rat: Završena bitka za grad Ipr u u kojoj je bilo 105.000 poginulih i ranjenih, a tokom koje su Nemci prvi put upotrebili otrovni gas koji je po tom gradu dobio naziv iperit.
- 1923. — Velika Britanija priznala nezavisnost Transjordanije pod emirom Abdulahom. Istog dana 1946. novim sporazumom je priznat suverenitet te bliskoistočne države nazvane Jordan sa Abdulahom kao kraljem.
- 1929. — U Narodnom pozorištu u Beogradu izvedena je premijera „Gospođe ministarke“ Branislava Nušića. Reditelj je bio Vitomir Bogić, a scenograf Ananije Verbicki. Naslovnu ulogu tumačila je Žanka Stokić, kojoj je Nušić unapred namenio ulogu.
- 1944. — Drugi svetski rat: Nemci su počeli vazdušni desant na Drvar gde je bio smešten Vrhovni štab NOVJ, gdje su se nalazili maršal Jugoslavije Josip Broz Tito i Randolf Čerčil, sin Vinstona Čerčila, premijera Velike Britanije.Plan nemaca je propao.Zbog toga se u Jugoslaviji taj dan slavio kao Dan Mladosti.
- 1956. — Održano prvo natjecanje za Pjesmu Eurovizije.
- 1960. — Tokom kinesko-nepalskih prepirki oko granice na Mont Everestu, Kinezi su stigli na severnu stranu vrha i postavili kinesku zastavu i bistu Mao Cedunga.
- 1961. — Britanski advokat Piter Benenson osnovao u Londonu organizaciju za ljudska prava Amnesti internešenel.
- 1963. — Samit afričkih država u Adis Abebi je okončan sporazumom o osnivanju Organizacije afričkog jedinstva.
- 1969. — U Sudanu je državnim udarom vlast preuzeo pukovnik Džafar Mohamed al-Nimeiri.
- 1973. — Mike Oldfield objavljuje svoj prvi album Tubular Bells kojim postavlja nove standarde u muzici.
- 1979. — Odmah nakon poletanja sa čikaškog aerodroma, srušio se američki avion "DC-10" pošto mu je prethodno otpao jedan motor. Poginulo je svih 273 puttnika i članova posade.
- 1983. — U požarima koji su zahvatili tri broda na reci Nil u južnom Egiptu poginulo je više od 300 ljudi.
- 1991. — Završena je dvodnevna akcija tokom koje su Izraelci „vazdušnim mostom“ prebacili 15.000 etiopskih Jevreja iz Adis Abebe u Izrael.
- 1992. — Oskar Luiđi Skalfaro postao predsednik Italije.
- 1993. — Savet bezbednosti UN usvojio je rezoluciju 827 o osnivanju Međunarodnog suda za ratne zločine počinjene na tlu bivše Jugoslavije sa sedištem u Hagu.
- 1994. — Ruski književnik Aleksandar Solženjicin vratio se u Rusiju nakon 20 godina izgnanstva.
- 1995. —.
- 1996. — Bivši bugarski car Simeon II vratio se u zemlju nakon 50-ogodišnjeg egzila.
- 1997. — Vojnim udarom zbačena je civilna vlada u Sijera Leoneu, a predsednik Ahmad Tedžan Kabah prinuđen je da napusti zemlju.
- 2001. —.
- Deset godina nakon raspada SFR Jugoslavije, predstavnici novonastalih država parafirali su u Beču Sporazum o podeli imovine bivše zajedničke zemlje.
- Amerikanac Erik Vajhenmajer prva je slepa osoba koja je osvojila Mont Everst, na koji se popeo zajedno sa Šermanom Bulom, 64-godišnjim lekarom, koji je tako postao najstarija osoba koja je osvojila ovaj vrh.
- 2002. — U padu aviona kineske avio kompanije „Čajna erlajns“ u more u tajvanskom zalivu, poginulo je 225 putnika i članova posade.
- 2004. — Šef UNMIK-a Hari Holkeri podneo je ostavku iz zdravstvenih razloga, tri meseca pre isteka mandata.
.
Rođenja
- 1803. — Ralf Voldo Emerson, američki pesnik, esejist i duhovni vođa transcendentalista († 1882.).
- 1856. — Franše Depere, francuski maršal.
- 1865. — Pieter Zeeman, holandski fizičar.
- 1879. — Vilijam Maksvel, lord Biverbruk, britanski političar i novinski magnat.
- 1889. — Igor Sikorski, ruski konstruktor aviona i helikoptera († 1972).
- 1914. — Slobodan Princip, partizanski komandant i narodni heroj Jugoslavije.
- 1918. — Rada Vranješević, partizanka i narodni heroj Jugoslavije.
- 1920. — Jasper Ridley, britanski književnik.
- 1921. — Jack Steinberger, američki fizičar.
- 1925. — Radmila Guteša, jugoslovenska i srpska filmska glumica († 2012.).
- 1932. — K. C. Jones, američki je profesionalni košarkaški trener i igrač
- 1939. — Ian McKellen, engleski glumac.
- 1941. — Vladimir Voronin, moldavski političar i državnik.
- 1951. — Krunoslav Hulak, proslavljeni hrvatski šahovski velemajstor i izbornik reprezentacije Hrvatske, bio je dugogodišnji reprezentativac Hrvatske i bivše Jugoslavije te je nastupao na šest olimpijada i šest europskih prvenstava (†2015).
- 1952. — Petar Stojanov, bugarski političar i državnik.
- 1953. — Gaetano Scirea, talijanski nogometaš (†1989).
- 1953. — Daniel Passarella, argentinski nogometaš i trener.
- 1959. — Tomislav Karamarko, hrvatski desničarski političar koji od 2012. vodi Hrvatsku demokratsku zajednicu.
- 1963. — Mike Myers, kanadski glumac, komičar, pisac scenarija i filmski producent.
- 1967. — Luc Nilis, belgijski nogometaš i trener.
- 1973. — Marco Meoni, talijanski odbojkaš.
- 1976. — Stefan Holm, švedski atletičar.
- 1976. — Cillian Murphy, irski kazališni i filmski glumac.
- 1985. — Pedro Morales, čileanski nogometaš.
- 1987. — Sanja Damnjanović, srpska rukometašica.
.
Smrti
- 1681. — Pedro Calderón de la Barca, španjolski književnik (* 1600.).
- 1862. — Johann Nestroy, austrijski komediograf i glumac.
- 1910. — Robert Koch, njemački bakteriolog (* 1843.).
- 1944. — Kosta Pećanac, četnički vojvoda iz vremena balkanskih ratova kraljevine Srbije, prvog svjetskog rata i drugog svjetskog rata u Jugoslaviji (* 1879.).
- 1972. — Asta Nielsen, danska filmska i kazališna glumica (* 1882.).
- 1974. — Gabrijel Jurkić, bosanski slikar - impresionist.
- 1995. — Krešimir Ćosić, hrvatski košarkaš i trener.
- 2000. — Fransis Lederer, češki pozorišni i filmski glumac.
- 2001. — Alberto Korda, kubanski fotograf (* 1928.).
.
Blagdani/Praznici
- Argentina: Dan nezavisnosti.
- SFRJ: Dan mladosti proslavljan kao rođendan Maršala Tita.
- Srpska pravoslavna crkva slavi:.
- Svetog Epifanija - episkopa kiparskog.
- Svetog Germana - patrijarha carigradskog.
- Sveti Nikodim Srpski.
- Svetog mučenika Pankratija
.
Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar
.