Albanci u Crnoj Gori

Crnogorski Albanci
Shqiptarët e Malit të Zi
Ukupna populacija

30.439 [1]

Regioni sa značajnim brojem pripadnika
opština Ulcinj 14.076
opština Podgorica 9.538
opština Bar 2.515
opština Plav 2.475
opština Rožaje 1.158
ostale opštine 677
Jezik/ci
albanski, crnogorski
Religija
muslimani i katolici

Albanci su najbrojnija neslavenska manjina u Crnoj Gori. Ukupni broj Albanaca u Crnoj Gori je 30.439, a što predstavlja oko 5% populacije. Albanska manjina živi uglavnom u jugoistočnim i istočnim djelovima Crne Gore, odnosno u opštinama Ulcinj (71%), Plav (19%), Bar (6%), Podgorica (5%) i Rožaje (5%).[2]

Najveći albanski grad u Crnoj Gori je Ulcinj, sjedište Nacionalnog Savjeta Albanaca, najveće samoupravne institucije Albanaca u toj državi.

Historija

Albanci na Cetinje, 1906. godine
Broj Albanaca u Crnoj Gori od 1900. godine do 2011. godine

Albanci u Crnoj Gori su autohtonsko stanovništvo. Nakon teritorijalne ekspanzije Crne Gore prema teritorijama nastanjene od strane Albanaca 1878. godine, Albanci su po prvi put postali građani te države. Albanci koji su uzeli crnogorsko državljanstvo su bili muslimani i katolici, a živjeli su u gradovima Bar i Ulcinj sa okuženjom, na obali rijeke Bojane i Skadarskoga jezera, kao i u Zatrijebači.[3]

Poslije Balkanskih ratova, u sastav Crne Gore su ušle nove teritorije nastanjene Albancima. Crna Gora je tada dobila deo Malesije, uključujući Hot i Grudu, odnosno grad Tuzi kao sjedište, Ana e Malit, Plav, Gusinje, Krajinu, Rugovu, Peć i Đakovicu. Na području Plava, Gusinja i Peći, lokalne crnogorske vlasti su u prvim mjesecima 1913. godine izvršile zločine nad muslimanima tih gradova.[3]

Sa stvaranjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenca, nakon Prvog svjetskog rata, Albanci u Crnoj Gori su bili diskriminirani i oduzeta su im njhova prava. Položaj Albanca će se poboljšati u vrijeme Titove Jugoslavije. Sredinom XX vijeak, u Crnoj Gori je živjelo oko 20.000 Albanaca i njihov broj će rasti sve do kraja tog vijeka. Od kraja XX vijek broj Albanaca je počeo da opada kao rezultat migracija.[3]

Kultura

Albanska narodna nošnja sa teritorije općne Rožaje.

Jezik

Albanci u Crnoj Gori govore gegijski dijalekat albanskog jezik, dok po Popisu stanovništva u Crnoj Gori 2011. godine 32.671 govornika se izjasnolo da im je albanski jezik maternji (5,27% populacije).[2]

Albanski jezik (zajedno sa srpskim, bosanskim i hrvatskim jezikom) je jezik u službenoj upotrebi, službeno priznat kao manjinski jezik.[4]

Vjera

Po vjerskoj pripadnosti, Albanci u Crnoj Gori su većina muslimani (73,13%), dok su ostali katolici (26,13%).[2]

opština Albanci
Ukupno Muslimani Katolici
Ulcinj 14,076 12,313 1,704
Podgorica 9,538 3,521 5,929
Bar 2,515 2,451 46
Plav 2,475 2,344 108
Rožaje 1,158 1,157 1

Obrazovanje

Vlada Crne Gore obezbjeđuje obrazovanje na albanskom jeziku na osnovnom i srednjom obrazaovanju, dok od 2004. godine postoji samostalni studijski program za obrazovanje učitelja na albanskom jeziku na Univerzitetu Crne Gore.[3]

Osnovo obrazovanje na albanskom jeziku se realizira u 12 osnovnih škola. Srednje obrazovanje na albanskom jeziku se realizira u gimnazij u Tuzima, srednju mješovitu školu "Beqo Bašić" u Plavu i srednju mješovitu školu "Bratstvo-jedinstvo" u Ulcinju, kao i u privatnu gimnaziju "Drita" u Ulcinju.[5]

Poznati crnogorski Albanci

  • Mujo Ulqinaku
  • Rexhep Qosja
  • Adnan Čirgić, lingvista
  • Senad Dresheviq, kompozitor
  • Baca Kurti Gjokaj, nacionalista
  • Enver Gjokaj, glumac
  • Sherif Kajosheviq, partizan
  • Qazim Lekiq, partizan
  • Mahmut Lekiq, partizan
  • Ded Gjo Luli, pobunjenik
  • Nikollë Nikprelaj, pjevač
  • Ardian Gjokaj, nogometaš
  • Hajro Ulqinaku, pisac
  • Roko Gojčaj (Poslanik SFRJ)

Veze

Reference

  1. ↑ Stanovništvo Crne Gore prema polu, tipu naselja, nacionalnoj, odnosno etničkoj pripadnosti, vjeroispovijesti i maternjem jeziku po opštinama u Crnoj Gori
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Stanovništvo Crne Gore prema polu, tipu naselja, nacionalnoj, odnosno etničkoj pripadnosti, vjeroispovijesti i maternjem jeziku po opštinama u Crnoj Gori – monstat.org
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Istorijski Leksikon Crne Gore, Grup autorësh, Daily press: Podgoricë, 2006 ISBN 86-7706-169-X
  4. ↑ KUSHETUTA E MALIT TË ZI Arhivirano 2016-03-05 na Wayback Machine-u – minmanj.gov.me
  5. ↑ DRUGI  IZVJEŠTAJ CRNE GORE O SPROVOĐENJU EVROPSKE POVELJE O REGIONALNIM I MANJINSKIM JEZICIMA Arhivirano 2017-01-31 na Wayback Machine-u – mmp.gov.me