Gaznavidska Monarhija (perz. غزنویان) je naziv za iransku državu koja se od 10. do 12. vijeka prostirala na području Iranske visoravni, središnje Azije i Indijskog potkontinenta. Prijestolnica je bila smještena u Gazniju, gradu u današnjem Afganistanu. Osnivačem dinastije smatra se Alptigin koji je zajedno sa svojim nasljednicima proširio gaznavidske granice na uštrb Bujidske i Samanidske Monarhije. Gaznavidska Monarhija održala se približno 200 godina, nakon čega su njegove zapadne dijelove prvo pokorili Seldžuci, a zatim istočne dijelove Guridi. Gaznavidska i seldžučka dinastija specifične su po tome što su većinu stanovništva njihovih država činili iranski narodi odnosno što su bile nositeljice iranske kulture, no vladajuća klasa bila je uglavnom turkijskog podrijetla. Ipak, obje su dinastije jezično asimilirane pa je među stanovništvom i na vladarskom dvoru korišten isključivo perzijski jezik.
Kašafrudska kultura (o. 800.000. pne.) • Crvenokeramička kultura (o. 6000. pne.) • Sivokeramička kultura (o. 5200. pne.) • Zajanderudska kultura (o. 4000. pne.) • Kursko‑araksanska kultura (3400. – 2000. pne.) • Džiroftska kultura (3200. – 2100. pne.) • Moganska kultura (o. 1000. pne.)
Pra(indo)iranske arh. kulture
Poltavkanska kultura (2700. – 2100. pne.) • Abaševska kultura (2500. – 1900. pne.) • Srubna kultura (2000. – 1100. pne.) • Sintaštska kultura (2100. – 1800. pne.) • Andronovska kultura (2200. – 1000. pne.) • Baktrijsko‑margijanski arheološki kompleks (2300. – 1700. pne.) • Jaška kultura (1500. – 1100. pne.)
