Sillamäe

Sillamäe
Centar grada
Centar grada
Centar grada
Koordinate: 59°23′N 27°46′E / 59.383°N 27.767°E / 59.383; 27.767
Država  Estonija
Okrug Ida-Viru
Gradska prava 1957.[1]
Vlast
 - gradonačelnik Jelena Koršunova
Površina
 - Ukupna 11.7 km²[2]
Stanovništvo (2021.)
 - Grad 12,230[2]
 - Gustoća 1,045stan. / km²[2]
Vremenska zona UTC+2 (UTC+3)
Poštanski broj 40231[2]
Karta
Sillamäe na mapi Estonije
Sillamäe
Sillamäe
Pozicija Sillamäeje u Estoniji

Sillamäe (njemački: Sillamäggi) je grad od 12,230 stanovnika[2] na sjeveroistoku Estonije.[1]

Geografske karakteristike

Sillamäe se nalazi u Okrugu Ida-Viru, na ušću rijeke Sõtke u Finski zaljev, udaljena 180 km od Tallinna i isto toliko od Sankt Peterburga i samo 24 km od svog administrativnog centra Jõhvija.[1]

Grad se nalazi na trasi autoputa Tallinn-Narva-Sankt Peterburg, a najbliža željeznička stanica je u Vaivari (3 km od Sillamäe).

Historija

Trgovački centar
Nova luka

Mjesto je prvi put dokumentirano 1502. pod imenom Tor Bruggen, a 1520. kao Turrisel.[1] Tokom 17. vijeka spominje se kao ribarsko naselje, a 1700. kao mjesto sa mlinom i mostom.[1] Krajem 19. vijeka postao je odmaralište intelektualaca iz Sankt Peterburga, između ostalih tu se odmarao Petar Iljič Čajkovski i nobelovac Ivan Pavlov.[3] Estonski naftni konzorcij je između 1928-29. uz pomoć švedskog kapitala izgradio Destileriju uljnih škriljavaca. Istovremeno je podignuta termoelektrana i lučki gat.[1] Za Velike ekonomske krize obustavljena je destilacija uljnih škriljavaca, ali je posao nastavljen 1935., kad se Treći Reich zainteresirao za dobivanje nafte iz škriljavaca.[1]

To je trajalo do Drugog svjetskog rata kad je ta tvornica razorena.[1]

Nakon rata za Estonske Sovjetske Socijalističke Republike - 1947. u Sillamäeu je započela izgradnja Kombinata Ministarstva unutarnjih poslova SSSR-a, takozvanog postrojenja br. 7, tajne tvornice za obogaćivanje urana.[1] Tvornicu i radničko naselje izgradili su vojnici inžinjerskog bataljona, koji su u većini bili ratni zarobljenici pripadnici Wehrmachta iz baltičkih zemalja. Visokvalificirani radnici te tvornice pristigli su iz raznih gradova Sovjetskog saveza.[1]

Sillamäe je 1949. postao općina, administrativno podređena gradu Narvi, a status grada dobio je 1957.[1]

Za sovjetskih vremena Sillamäe je zbog svoje specijalne tvornice bio zatvoreni grad, pa je i doseljavanje bilo strogo kontrolirano, tako da su većina stanovnika bili Rusi (85,8% 2000.). Čak i nakon stjecanja estonske nezavisnosti taj se omjer nije bitno popravio - 1989. bilo je 2,5% Estonaca, 2000. - 4,2%. U drugoj polovici 1990-ih broj stanovnika počeo je opadati što zbog iseljavanja što zbog nezaposlenosti, 1989. - 60% gradskog stanovništva bilo je zaposleno, a 2000. samo 36%.[1]

Privreda

Sillamäe je dugo bio grad jedne tvornice (prvo uljnih škriljavaca, kasnije obogaćenog urana i tvornice za proizvodnju rijetkih metala podignute 1970-ih.[1] Trenutni pravni nasljednik te tvornice AS Silmet je i najveći poslodavac sa oko 550 zaposlenih.[1] AS Silmet je poznat po proizvodnji tantalijuma i niobijuma, za koje se 99% sirovina uvozi, a 99% proizvodnje izvozi.[3]

Brojni ljudi iz Sillamäea rade u firmama u vlasništvu Eesti Energia Kaevandused AS i kamenolomu Narva, koji snabdjeva škriljavcima termoelektranu.[1]

Od rata pa sve do kraja 20. vijeka Sillamäe nije imao luku, danas je ponovno ima, a uz nju i naftni terminal. U nju je dosad uloženo oko 60 miliona eura. Planirano je da se izgradi u tri faze i u nu se polažu velike nade kao i u Slobodnu ekonomsku zonu.[3]

Pobratimski gradovi

Sillamäe ima ugovore o prijateljstvu sa sljedećim gradovima;[4]

Izvori

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 „Sillamäe” (estonski). Eesti Entsüklopeedia. Pristupljeno 26.09. 2021. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Estonia: Counties, Cities and Towns (engleski). City population. Pristupljeno 26.09. 2021. 
  3. 3,0 3,1 3,2 „History” (engleski). Sillamäe Linn. Pristupljeno 26.09. 2021. 
  4. „Sister cities of Sillamäe” (engleski). Sister city. Pristupljeno 26.09. 2021. 

Vanjske veze