ගාල්ල පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කය

ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය
ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය
පරිපාලන දිස්ත්‍රික්කය
	; ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය ඉස්මතු කොට දැක්වුනු ශ්‍රී ලංකාවේ සිතියමක්
රට	ශ්‍රී ලංකාව
පළාත	දකුණු පළාත
විශාලතම නගරය	ගාල්ල
ප්‍රාදේශික	List ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශ:19; ග්‍රාම නිලධාරි: 896;
ආණ්ඩුව / පරිපාලනය
• පළාත් පාලන	List මහනගර සභා : 3 ; නගර සභා : 1 ; ප්‍රාදේශීය සභා : 17 ;
සරිය
• මුළු	1,652 කිමී2 (638 සතරැස් සැත)
• භූමිය	1,617 කිමී2 (624 සතරැස් සැත)
• ජලය	35 කිමී2 (14 සතරැස් සැත)
ජනගහණය(2019)
• මුළු	1,130,000
• ඝණත්වය	680/කිමී2 (1,800/වර්ග සැත)
වේලා කලාප	ශ්‍රී ලංකාව (UTC+05:30)
ISO 3166 කේතය	LK-31

ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය (ඉංග්‍රීසි: Galle District; දෙමළ: காலி மாவட்டம் කාලි මාවට්ටම්) ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු පළාතේ පිහිටා ඇති දිස්ත්‍රික්කයකි. දිස්ත්‍රික්කයේ සම්පූර්ණ භූමි වර්ගප්‍රමාණය වර්ග කිලෝමීටර් 1,652 ක් වන අතර සම්පූර්ණ ජනගහණය ( 2019දි ) 1,130,000 ක් විය.

භූ විද්‍යාත්මක පසුබිම

මුළු භූමි ප්‍රමාණය වර්ග කිලෝමීටර 1652 වන අතර ඉන් වර්ග කිලෝමීටර 35 ජලයද, වර්ග කිලෝමීටර 1617 ගොඩබිම ද වේ.ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය උතුරින් බෙන්තර ගඟෙන් ද, දකුණින් සහ බටහිරින් ඉන්දියානු සාගරයෙන් සහ නැගෙනහිරින් මාතර සහ රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කවලින් මායිම් වේ. ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ භූ විෂමතාව බෙහෙවින් වෙනස් ය. හිනිදුම පත්තුවේ දේශගුණික තත්ත්වය ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම කඳුකරයට බෙහෙවින් සමාන ය. මෙම ප්‍රදේශය වැසි වනාන්තර වලින් සමන්විත වන අතර එය ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය හරහා ගලා යන ගංගා සහ වැව් බොහොමයක ජල පෝෂක ප්‍රදේශය වේ. සිංහරාජ වන රක්ෂිතය ඉන් එකකි. ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කය සෞම්‍ය දේශගුණික කලාපයක පිහිටා ඇත.

වාර්ෂික වර්ෂාපතනය 2000-2500mm අතර වේ. ගිං ගඟ ("ගිං ගඟ") හිනිදුම පත්තුවේ ගොංගල කන්දෙන් ආරම්භ වන අතර එහි දිග කිලෝමීටර 113ක් වේ. එය නෙළුව, තවලම, නාගොඩ, බද්දේගම සහ තෙලිකඩ ප්‍රදේශ පසුකරයි. මෙම ගංගාව වර්ග කිලෝමීටර 922 ප්‍රමාණයෙන් භූමිය පෝෂණය කරයි. එය ගාලු දිස්ත්‍රික්කයේ ගිංතොට ප්‍රදේශයෙන් ඉන්දියන් සාගරයට ගලා යයි. මාදු ගඟ පොළතු කන්දෙන් ආරම්භ වී බලපිටියෙන් මුහුදට ගලා යන අතර ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ පාරිසරික සමතුලිතතාවය පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.

ඓතිහාසික පසුබිම

පුරාණ ශ්‍රී ලංකාවේ, දකුණු පළාතේ අගනුවර ලෙස සතුරන්ට එරෙහි සටන්වලදී ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයට වැදගත් ස්ථානයක් හිමි විය. 1072 දී පළමුවන විජයබාහු රජු "සොලි" ට එරෙහිව හිනිදුම් පත්තුවේ තඹලගමුවේදී තම සටන ආරම්භ කළ බව පුරාණ ජනප්‍රවාද වලින් හෙළි වේ. ජනප්‍රවාදවලට අනුව දඹදෙණිය පරාක්‍රමබාහු රජුගේ පාලන සමයේදී ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ සුගලා රැජින ඔහුගේ සටන් නියෝජිතයන් ලෙස කටයුතු කළේය. මහා පරාක්‍රමබාහු රජ සමයේ ගාල්ල ඉතා වැදගත් ප්‍රදේශයක් වූ අතර එය ලන්දේසි, පෘතුගීසි සහ ඉංග්‍රීසි ජාතිකයන්ට තම රාජ්‍ය පිහිටුවීමට බෙහෙවින් ඉවහල් විය.

ගාල්ල "ගිම්හතිත්ත" නම් විය. "ගාල්ල" යන සිංහල උච්චාරණය ව්‍යුත්පන්න වී ඇත්තේ "ගල" (ගල්) යන වචනයෙනි. ගාලා යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ගොන් කරත්ත රැස්වන ස්ථානයයි. පසුව දිස්ත්‍රික්කයේ විශාල ගල් හා කඳු තිබූ බැවින් එය "ගල" ලෙස උච්චාරණය විය.

සංස්කෘතික පසුබිම

ගාලු දිස්ත්‍රික්කයේ පුද්ගලයන් ගණනාවක් සිංහල සාහිත්‍යය සඳහා සැලකිය යුතු දායකත්වයක් ලබා දී ඇත. කෝට්ටේ යුගයේ ප්‍රසිද්ධ අධ්‍යාපන ආයතනයක් වූ තොටගමුව විජයබා පිරිවෙන,ශ්‍රී ලංකාවේ පාලකයින් කැපී පෙනෙන විද්වතුන් ගණනාවක් බිහි කළේය. හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමංගල හිමි, මිගෙට්ටුවත්තේ ගුණානන්ද හිමි, මාටින් වික්‍රමසිංහ, නන්දදාස කෝදාගොඩ, එඩ්වින් ආරියදාස, එම්.බී. ආරියපාල, ගුණදාස අමරසේකර, ඩී.ජේ විමලසුරේන්ද්‍ර, සෙනරත් පරණවිතාන, ඒ. ටී.ආරියරත්න, සිරිමල් රණවැල්ල සහ ආරියපාල ගුරුන්නාන්සේ ගාල්ලේ ප්‍රකට පදිංචිකරුවන් කිහිපදෙනෙකි.ගාලු සාහිත්‍ය උළෙල සෑම ජනවාරි මසකම පවත්වනු ලැබේ.