Foenika
| Qyteti Antik Foinike | |
|---|---|
| Emri amëtar shqip: Finiqi | |
 | |
| Lloji | Arkeologji |
| Vendndodhja | Finiq, Delvinë, Vlorë, Shqipëri |
| Koordinatat | 39°54′47″N 20°03′31″E / 39.913056°N 20.058611°E |
| Ndërtuar | Shek. V-IV p. Kr. |
| Organi drejtues | DRKK VLORË |
| Emri zyrtar: Monument i trashëgimisë kulturore | |
| Lloji | Nën mbrojtje |
| Kriteret | I |
| Përcaktuar | 586, 17/031948 4874, 23/09/1971 396,31/03/2005 |
| Nr. i referencës | DL021 |
| Tipologjia | Qytet Antik |
 Foenika (Earth) | |
Foinika është një qytet i lashtë ilir dhe kryeqyteti i kaonëve.[1][2] Është gjithashtu vendi ku u hartua Marrëveshja e Finiqit, me të cilën u përfundua Lufta e Parë Maqedone.[3] Gjendet 10 km në jugerëndim të Delvinës, mbi një kodër bri fshatit Finiq.
Historia
Finiqi njihet si monument i trashëgimisë kulturore, i llojit "Arkeologji" me emrin zyrtar Qyteti Antik Finiqit , i miratuar me numër "NR. 586, DT, 17. 03. 1948 , NR. 4874, DT, 23. 09. 1971 VKM Nr. 396, dt. 31. 03.2005".[4] Phoinike ka qene një qytet antik në rajonin Chaonia të Epirit. Rrënojat e qytetit ndodhen në afërsi të qytetit të Delvinës në Shqipërinë e Jugut, pranë fshatit të sotëm Finiq, mbi një kodër 272 metra të lartë. Në jug shtrihet një fushë deri në Lagunën e Butrintit.
Phoinike ekzistonte në shekullin e 5-të para Krishtit. dhe dëshmohet edhe në antikitetin e vonë. Sulmi ilir ndaj qytetit në vitin 230 p.e.s. kontribuoi në ndërhyrjen dhe kështu edhe në zgjerimin e romakëve në bregun lindor të Adriatikut.
Gjatë Luftës së Parë Maqedonase (215–205 p.e.s.), Lidhja Epirote simpatizoi Filipin V, por u bënë përpjekje për të ndërmjetësuar midis grupeve ndërluftuese. Kështu ndodhi në vitin 205 para Krishtit. në konferencën e paqes të Fenikisë, gjatë së cilës romakët, maqedonasit, epirotët dhe etolët u përpoqën të pajtoheshin. Të paktën epirotët dhe kështu edhe Chaonia dhe Phoinike u kursyen nga lufta në vitet në vijim.
Peshkopi i qytetit mori pjesë në Këshillin e Efesit në 431.
Luigi Maria Ugolini ndërmori gërmimet e para në vitet 1920. Tani Phoinike po gërmohet dhe ekzaminohet bashkërisht nga arkeologë shqiptarë dhe italianë. Në vitin 2006 u zbulua një teatër.
Shih edhe
Literatura
- Allen, R. E. (1983). The Attalid Kingdom: A Constitutional History (në anglisht). Oxford, United Kingdom: Clarendon Press. ISBN 0-19-814845-3.
- Archaeological Institute of America (2000). "The Discovery of Butrint" (në anglisht). Archaeology. Arkivuar nga origjinali më 25 shtator 2010. Marrë më 10 janar 2011.
- Astin, A. E. (1998). The Cambridge Ancient History: Rome and the Mediterranean to 133 B.C., Volume 8 (në anglisht). Cambridge, United Kingdom: University of California Press. ISBN 0-521-23448-4.
- Gilkes, Oliver J. (2002). "How the Goddess lost her head: the myth and reality of the looting of Butrint" (në anglisht). Norwich, United Kingdom: Institute of World Archaeology, University of East Anglia. Arkivuar nga origjinali më 25 shkurt 2011. Marrë më 10 janar 2011.
- Gruen, Erich S. (1986). The Hellenistic World and the Coming of Rome, Volume 1 (në anglisht). Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 0-520-05737-6.
- Hammond, Nicholas Geoffrey Lemprière (1967). Epirus: The Geography, the Ancient Remains, the History and Topography of Epirus and Adjacent Areas (në anglisht). London, United Kingdom: Clarendon Press.
- Hansen, Mogens Herman; Nielsen, Thomas Heine (2004). An Inventory of Archaic and Classical Poleis (në anglisht). Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 0-19-814099-1.
- Hansen, Inge Lyse; Gilkes, Oliver J.; Crowson, Andrew (2005). "Kalivo and Çuka e Aitoit, Albania: Interim Report on Survey and Excavations 1928-2004" (PDF) (në anglisht). Butrint Project. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 11 shtator 2011. Marrë më 6 janar 2011.
- Lewis, David Malcolm; Boardman, John (1994). The Cambridge Ancient History: The Fourth Century B.C. (në anglisht). Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0-521-23348-8.
- Ormerod, Henry Arderne (1997). Piracy in the Ancient World: An Essay in Mediterranean History (në anglisht). Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5505-5.
- Sakellariou, M. V. (1997). Epirus, 4000 Years of Greek History and Civilization (në anglisht). Athens, Greece: Ekdotikē Athēnōn. ISBN 960-213-371-6.
- Scholten, Joseph B. (2000). The Politics of Plunder: Aitolians and their Koinon in the Early Hellenistic Era, 279-217 B.C. (në anglisht). Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 0-520-20187-6.
- Wilkes, John (1995). The Illyrians (në anglisht). Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishers Limited. ISBN 0-631-19807-5.
Referime
- ^ Lewis & Boardman 1994, p. 443: "To the north the Chaonians had expelled the Corcyraeans from their holdings on the mainland and built fortifications at Butrinti, Kalivo and Kalaja-Ali-Bey; and they had a citadel at their political centre, Phoenice."
- ^ Hansen & Nielsen 2004, p. 348.
- ^ Allen 1983, p. 49.
- ^ LISTA E MONUMENTEVE: RRETHI DELVINËS. Instituti i Monumenteve të Kulturës - Ministria e Kulturës. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 28 tetor 2019. Marrë më 11 tetor 2016.
