Kabashi

Fiset shqiptare
Albanian highland tribesmen
Fise dhe krahina
Malësia e Madhe
Dukagjini
Gjakova highlands
Puka-Mirdita
Upper Drin
Historical
  • Malonšići
  • Mataguzi
  • Mataruga
  • Prekali
  • Malakasioi
Doke dhe zakone
Historia
  • Bajraku
  • Albanian National Awakening
  • Albanian revolt of 1911
  • Lëvizja Kaçake
  • Reconciliation Movement in 1990
Kultura


Kabashi janë një fis shqiptar nga rajoni i Pukës.[1] Konsiderohet si pjesë e "shtatë bajrakëve të Pukës" që banojnë në rajon.[2] Durham tha për ta: "Grupi Puka ... herë llogaritej një fis i madh prej shtatë bajrakësh. Ndonjëherë si një grup fisesh".

Gjeografia

Territori fisnor i Kabashit ndodhet në anën e majtë (jugore) të lumit Drin. Territori i Kabashit kufizohet në perëndim me fisin Qerreti dhe Puka, në veri me fisin Berisha, në jug me fisin Spaç të Mirditës, në lindje me fisin e Thaçit dhe në veriperëndim me fisin e Dushmanit, përtej lumit Drin. Territori fisnor i Kabashit është i përqendruar në pellgun e lumit Gomina, i cili derdhet në Drin dhe vendbanimet e Kabashëve përbëhen nga Qelëza, Kabash, Bushat, Dedaj, Micoj, Ukth, Kryezi dhe Meçja.[3]

Origjina dhe historia

Gjurmët e termit 'Kabashi' mund të gjenden në dokumentet e Stratioti si Cabassi ose Cambassi përkatësisht në vitin 1530 dhe 1541. Një Antonio Cabazi jetoi në Lezhë në vitin 1582 dhe një Luca Kabashi shërbeu si famullitar i Gashit në vitin 1671. Ai shfaqet në formën Cabassi në një raport kishtar të 1621 nga Giezzi Bianco dhe më pas Gabasu në 1688, i cili ishte një dru. kështjella malore e përbërë nga 200 shtëpi dhe është etiketuar në një hartë nga hartografi venecian Francesco Maria Coronelli. Në vitin 1669, u stilua si Kabasci nga hartografi italian Giacomo Cantelli da Vignola, dhe në një hartë tjetër nga Coronelli në 1691 si Kabasi. Kryepeshkopi katolik i Tivarit në 1703 i quajti ata si Cabasci.[4][5]

Thuhet se kabashi emigroi drejt veriut qysh në vitin 1500 nga territori i tyre fillestar i Kalojës, diku në territoret jugore të banuara nga shqiptarët - thuhej se Kaloja ishte në Janinë të Greqisë së sotme, por mund të ishte edhe Kolonja e Shqipërisë së Jugut për shkak të ekzistenca e një toponimi kabashi atje. Një rrugë e mundshme imigrimi nga jugu mund të gjurmohet nëpërmjet ekzistencës së një vëllazëri kabashi në Gramsh të Elbasanit dhe një tjetër në Krumë. Baroni Nopsca e daton ardhjen e tyre në rajonin e Pukës diku para vitit 1600, pasi fiset Dushmani dhe Qerreti u ndeshën pas mbërritjes së tyre. Tradicionalisht i përbërë nga katër familje udhëheqëse të formuara nga katër vëllezër - Kokaj nga Koka Leka, Qafaliaj nga Qafa Leka, Hadroj nga Hadro Leka dhe Lushajt nga Lusha Leka - të cilat u vendosën në pjesë të ndryshme të territorit të sotëm të Kabashit.[6][7]

Rreth Qelëzës ishte i pranishëm një grup me të njëjtin emër, i përbërë nga familja Pervoci - që banonte rreth kishës së Shën Palit në fshat - dhe familjet e katër barinjve të ardhur nga Kçira rreth vitit 1450.[8]

Nga fundi i shekullit të 15-të e tutje, fisi Kabashi ishte konvertuar në Islam dhe ishte në konflikt me fisin katolik Berisha.[9] Sipas legjendës, Koka - më i madhi nga katër vëllezërit stërgjyshër të fisit Kabashi të përmendur më parë - u tërbua nga vendimi i Hadros (vëllai më i vogël) për t'u konvertuar në Islam. Hadro dhe familja e tij tentuan të largoheshin për në Kosovë nga frika e Kokës, i cili përfundimisht do ta qëllonte për vdekje Hadron në Urën e Vezirit mbi Drin. Fisi reagoi negativisht ndaj kësaj ngjarjeje dhe ia kaloi udhëheqjen e fisit Qafa Lekës, familja e të cilit gjithsesi më vonë do të konvertohej në Islam.[10][11]

Fisi Kabashi tradicionalisht ka pasur dy bajrakë - Kabashi origjinal (me Manusi, shtëpi e familjeve autoktone shqiptare anas) dhe Tërthorja. Fisi Qerreti, të cilët janë gjithashtu nga Puka, janë të lidhur ngushtë me fisin Kabashi.[12]

Fisi i Kabashit - Pukë ne Shqiperin Veriore pikerisht ne veri te qytetit te Pukes. Fisi i Kabashit eshte fis i pare ne shtat bajraket (2) e Pukes dhe fisi i treti ne dymbedhjet fiset e veriut Hot, Orosh, i treti Kabashi, per te vijuar me fiset: Gash, Shal e Shosh, Kelmend, Krasniq, Thaç, Grud, Berishë, Shkrel dhe Bytyç. Kete renditje e paska pleqy dhe veziri i Shkodres dhe Bushatlite. Kjo renditje u be rregull duke qendruar keshtu nder breza.

Fisi i Kabashit Puke kufizohet me: Puke, Qerret, Dushman, Berish, Iballe, Thaç dhe Spaç. Perveç fshatit Kabash, vendbanimet kryesore te Kabashasve brenda krahines jane: Puke, Qelez, Qerret, Meçe, Ukth, Bushat, Dedaj, Micoj, Kryezi, Dardhë etj.

Historia dhe kujtesa popullore tregon se: Përveç familjeve vendase: Dukagjini , Manushi (Sulejmani), Ziu dhe Gjeraj , Kabashi u popullua nga katër djemt e Lek Kolonjës të cilët quheshin:

1. Koka vella i madh ku bejne pjese; Bicaj, Buhoti, Rrapja, Dardha dhe Mziu.

2. Qafa (Qaf Alia) vella i dyte ku bejne pjese; Kabash, Meçe, Rrape etj.

3. Lusha (Lushaj) vella i trete ku bejne pjese; Kabash, Bicaj, Puke, Kashnjet, Zadrime, Lezhe, Kosove, Rraguze (Dubrovnik)

4. Hadri (Hadroj) vella i vogel ne te cilet bejne pjese: Kabash (breg), Buhot, Rrape, Rrypë, Has, Ulqin , Kosove.

Per me shume lexoni blogun e Gezim Kopanit

Feja

Fisi Kabashi ka një histori arkeologjike si për krishterimin ashtu edhe për islamin - kishat e tyre kryesore ishin ato kushtuar Shën Gjon Pagëzorit, Shën Pjetrit, Shën Nikollës, Shën Elias, Shën Venerandës dhe Shën Jeremias. Shën Pali shërbeu si shenjt mbrojtës i rajonit dhe në Grykë-Kabash kishte një abaci benediktine të Shën Palit, e cila ndoshta daton në mesin e shekullit të 14-të. Thuhet se fisi Kabashi është fisi i parë shqiptar verior që është konvertuar në Islam dhe ky islamizim ka ndodhur në shekullin e 17-të. Xhamia kryesore e Kabashit daton në mesin e shekullit të 19-të. Në vitin 1930, Kabashi u përmend si dy të tretat myslimanë dhe një e treta katolikë.[13] Të paktën që nga viti 1889, fisi Kabashi ka mbajtur tradicionalisht një festë për Shën Palin.[14]

Historiku i Xhamisë së fshatit “Kabash”, Pukë

Sipas të dhënave te grumbulluara nga kujtesa popullore e besimtareve musliman , te imamëve të xhamisë së Kabashit, të historianeve etj thuhet se xhamia e fshatit Kabash është ndërtuar në kohen e Perandorisë Osmane.  Në fillim rreth vitit 1500-1523 u ndërtua për herë të parë në Lam Lushaj Mesxhdi (sall lutjesh për myslimanët) e cila më vonë si pasoj e pakujdesisë së udhëtarë që kalonin naten në të u dogj për shkoak të mos shuarjes së zjarit siç duhet. Ngjarja ka ndodhur rreth vitit 1600, vit kur filloi edhe ndërtimi prej guri të xhamisë së fshatit Kabash , Pukë.

Para ardhjes se besimit musliman ne fshatin Kabash populli besonte ne bestytni te ndryshme pagane si: Ora e Maleve, Ora e Shtepise, Zanat, Dragoj etj. Pas besimit pagan ne fshat vjen besimi kristian. Besimi i krishter ndertoi ne Kabash Abaci dhe Kishen e Shen Palit. Fshati Kabash eshte Fis i pare ne shtat Bajraket e Pukes si dhe fis i trete ne 12 fiset e veritut te Shqiperise si dhe  i pari fis ne veriun e Shqiperise qe perqafoj besimin islam. Ka disa mendime rreth kohes se kur islami është hapur në familjet Kabashas. Disa historian thonë se i pari që është bërë mysliman ishte djali i vogel i Lek Kolonjës pra Hader Leka. Ndërsa të dhënat e tjera thonë se: Islami në fshatin Kabash të Pukës ka hyrë para ardhjes së katër djemve të Lek Kolonjës, pasi i pari i familjes autoktone të Kabashit pra familja Manushi paska pranu besimin islam dhe paska marr emrin Sulejman. Per shkurt njerzit ku pysnin; "Ku je tuj shku? Thoshin: po shkoj tek Mani!" që nënkuptonte Sylejmanin. Nga këtu ngeli emri Man = Manush. Dhe dhëneë tjetë është se në vitin 1571 brenda famijes se Gjin Kabashit me 20 shtepi i cili në fillim ishte vëndos në Rrape ka pas një vëlla i cili kishte pranu besimin islam.

Pështypje len historia e shkruar nga historianët mbi pranimin e fesë islame të Hadër Lekës. Historianët kan shkruar se: Tradita tregon se i pari që perqafoj besimin islam ishte Hader Leka, vellau i kater vellezerve te fisit te Kabashit, Puke. Vellai i Hadrit ( Koka i cili ishte i pari i fisit dhe me i madhi vella)  u revoltua ndaj vellaut te vogel i cili ishte bere musliman. Koka ishte betua se do ta vriste Hadrin nese ai behej vertet mysliman. Sipas tradites besimi musliman erdh gjate kohes osmane (pas vitit 1458) e vecanarisht nga tregtaret musliman qe pershkruanin Rrugen e Karvanave qe kalonte permes fshatit Kabash. Sipas kujteses popullore te besimit musliman rreth vitit 1500-1523 tek vendi i quajtur Lam Lushaj u ndertua Mesxhidi i Kabashit i cili ka qene me derrasa. Me vone rreth vitit 1600 ka filluar ndertimi i xhamis se fshatit Kabash por kesaj here me gur. Ndertimi i xhamis filloi fal kontributit te besimtareve (sidomos ata qe pershkruanin rrugen) dhe besimtaret musliman te fshatit Kabash. Brenda xhamis u ndertua Mihrabi dhe Mimberi ndersa jasht minarja. Si hajati , dyshemaja , tavani kan qene prej derrase (te zbukuruara me vepra arti) ndersa mimberi prej guri.

Sa i takon regjistrimit te popullsin flitet se Kabashi ka qene nje nder qendrat me te banuara ne veriun e Shqiperise. Sipas regjistrimeve te vitit 1591 ne Nahijen e Pukes ka pasur 23 fshatra te cilat kishin 355 zjarre (shtepi), 11 familje i perkisnin besimit musliman. Prej ketyre 3 ishin ne Qerretin e Eper, 2 ne Qerretin e Poshtem dhe 1 ne Koman dhe 2 ne Shenkolle (Delmacve) , 1 ne Shinpal (Kabash), 2 ne Rrape dhe dy familje me nga nje beqar.

Ne Kabasht me 1637 kishte tre familje agallaresh, gjithsesj nga 24 familje. Nga keto 12 i perkisnin besimit musliman. Ka nga ato qe tre familjet e agallareve i perkisnin besimit musliman dhe se ato kishin organizuar besimin islam ne piken me kryesore te fshatit, pikerisht ne Lam te Lushajve. Ne kete vend ata ndertuan Xhamin, Mejtepin si dhe nuk mungojne te dhenat e kujteses popullore te cilat thone qe kan qene ndertuar deri ne kater hane ku njeri prej tyre ka qene Hani i Hoxhes dhe tjetri Hani i Bajrakut. Sipas te dhenave osmane por dhe te relatoreve te shek. XVII paraqitet fakti se familjet qe hynin ne besimin e ri musliman nuk ishin te detyruar. Nuk del gjekundi perdorimi i dhunes. Kjo duket sidomos ne ato familje ku bashkejetonin te krishtere e musliman pa asnje problem. Ne lidhje me kete Frang Bardhi shkruan: "Agai (Dizdari i keshtjelles se Dukagjinit) ka tre vllazen te krishter te martuem me nje turk, qe asht bame ma vone. Gruja e ages asht nje e krishten e urte, dhe e mire."  Pervec kesaj ai shkruan se muslimanet na ndihmuan per te bere disa restaurime ne Kishen e Kabashit. Per vjetersin e perhapjes se besimit musliman ne Puke por dhe ne fshatin Kabash etj e faktojne dhe varrezat muslimane te cilat jane mbi 300 vjecare. Keshtu kemi varrezat muslimane te; Kabashit, Gryke Hadroj, Rrypë, Kryezi, Flet etj.

Kabashi ndahet ne dy bajraqe Puke dhe Kabash. Bajraku i Pukes ne vitin  1900 ka pasur 700 musliman dhe 910 te besimit katolik. Kabashi ne vitin 1900 kishte 940 banore te ndara  50 % musliman po aq te besimit katolik.

Ne regjistrimet e bere nga Austro Hungaria ne vitin 1918 del se Kabashi ka pasur 223 shtepi dhe gjithsej 1494 banore duke perfshir vendet si: Kabash, Qelez, Bicaj, Hadroj, Rrape, Rrypë dhe Micoj.

Sipas kujteses popullore Kabashasit jante te hershem shume. Kater vellaznit e Kabashit-Puke thuhet se jane te ardhur nga Kolonja e jugut te Shqiperise. Kur kater vellezerit erdhe ne Kabash kan gjetur shtepin e Manushi (shtepi qe me von del fare si pasoj e nje semundeje (koleres).

Shpërndarja

Pjesëtarë të fisit Kabashi gjenden në Shqipëri dhe Kosovë. Në vitin 1940, në 8 fshatra të trevës së Hasit kishte 66 familje. Një grup Kabashi emigruan në Prizren më 1736; konsulli rus i asaj kohe raportoi se paraardhësit e tyre kishin ardhur nga rajoni i Janinës 400 vjet para ekzistencës së tij.[15] Siç u përmend më parë, vëllazëri Kabashi ka në Gramsh, Elbasan dhe Krumë. Vëllazëri të tjera që rrjedhin nga fisi i Kabashit përfshijnë Leshajt e Hajmelit dhe ato të Kotrit e Skarramanës në Zadrimë dhe Laçajt e Pukës. Në Pult jetojnë edhe disa familje Kabashi.[16] Ka shumë toponime dhe emra që e kanë prejardhjen në fis. Toponimet përfshijnë vargun e Maleve të Kabashit në Kosovë dhe Kabashin në komunën e Vitisë në Kosovën juglindore.

MIGRIMI I KABASHASVE

Dinamika e jetes ne fshatin Kabash te Pukes dita dites intesifikohej, por toka ishte ajo qe ishte. E paket dhe nuk mjaftonte. Per shkak te mungeses se tokes shume familje Kabashasish filluan te shperngulen ne vendet e tjera, por si fillim brenda fisit te Kabashit, pershembull i pari i Kopajve (Kopani) u vendosen tek stanet e vjetra te fshatit Kabash, sot ky vend quhet fshati Meçe. Ndersa disa te tjere u larguan totalisht nga zona e fisit te Kabashit duke migruar kryesisht ne: Kosove ne vendet e si: Prizren (Korish, Kabashi i Hasit te Prizrenit), Pejë (Gurrakoc, Ragib Kabashi per Kabashasit e Gurrakocit thote; "Ne jemi prej Kabashit te Pukes. I pari jone Muja ka ardh ne Gurrakoc me tre vellezer sebashkue me agjen Kadri." I pari i Mujës ose vetë Mujë Kabashi teksa po banonte ne fshatin Kabash te Pukes qellon te njoh nje çifçi nga Kosova (i cili bente rrugen per tregti ne Shkoder). Ky çifçi banonte ne nje fushe afer Istogut , vend qe sot quhet Gurrakoc. Ai e merr si punetor Mujen. Nuk kalon shume kohe dhe Muja fillon te terheq familjen sebashku me tre vellezerit dhe axhen e tij Kadrin dhe u vendosen me banim ne fshatin Gurrakoc. Ashtu si une (Gezim Kopani), Ragibi kishte njohje edhe me Kabashasit e tjere qe banojne ne Kosove. Ai me tha: "Kemi njohje me kusherinjee e tjere qe banojne ne Kosove. Ne fshatin Polac te Skenderajt mbajme lidhje dhe takohemi per gezime dhe raste vdekje. Po ashtu mes Gurrakocit dhe Istogut ka Kabashas ne Tomoc (nje pjese e tyre jane te dalur nga fshati Micoj i Shqiperise dhe se mbaj mbiemrin Kabashi). Po ashtu Kabashas ka ne Prigod. Po ashtu Ragibi permendi edhe shtepin e Haxhi Rrust Kabashit ne Korisht - Prinzen. Perveç lidhjes me Puken Ragib Kabashi tha; "Kemi kusheri te aferm gjaku qe jetojne ne Fieri te Shqiperise me te cilet ruajm lidhjet ") Mes fshatit Gurrakoc dhe Istogut ndodhet nje fshat i quajtur Tomoc ne te cilin ka shume Kabashas. Po ashtu shume Kabashas  ka ne: Kllokot, Viti (fshati me i madh ne Viti quhet Kabash dhe ka mbi 400 shtepi), Anamoravë (te dalur nga Kabashi i Prizrenit), Skenderaj (fshati Polac), Gjakovë, Kaçanik, Prigod  etj. Ndersa ne Shqiperi u vendosen ne: Shkoder (Zadrim, Hajmel, Dajç), Kukes (Bicaj, Kume, Novosej), Has (Krum), Diber, Mat, Elbasan, Gramsh, Durres (te ardhur nga Kosova), sigrusisht edhe ne Ersek (Kolonje) nga ky mendohet eshte edhe origjina e vjeter e Kabashasve. Kabash ka edhe ne Saraj te Shkupit.

Duke pasur parasysh lidhjet e Kabashasve qe banojne ne vende te ndryshme te Kosoves me Kabashin e Prizrenit mund te themi se shumica e Kabashasve te Kosoves jane me origjin nga Kabashi i Pukes.

Per ta pasur te qart i pari qe u largua nga fshati Kabash i Pukes per ne Kosoves ishte nje pjese e familjes se Hadër Lekes i cili thuhet se kishte dy djem Ahmeti dhe Zeneli. Disa thone se nga Kabashi i Pukes kan emigruan ne Prizren kater vllazni: Hyseni (Cenajt), Bala (Balajve), Muça (Muçajt) dhe Veseli. Gjithsesi Kabashasit e Prizrenit dhe jo vetem jan prej Kabashit te Pukes te cilet thuhet se u vendosen ne Prizren rreth vitit 1730 pikerisht ne verilindje te Prizrenit. Ne verilindje te Prizrenit teksa po kerkon toke per te ble tokohen me Iljaz Agen prej te cilit i kerkojne per te bler toke. Pas bisedimeve Iljazi pranoj tju jap toke aq sa te mbjellnin nje kale grure (theken), por burrat e Kabashit u treguan te zgjuar duke mbjell grurin aq rralle saqe zun gjithe podinat ne dy anet e lumit. Kur gruri i rrit vjen Iljaz Aga i cili e kuptoj veprimin e zgjuar me veten e tij tha: qenkan te zgjuar. Iljazi u paska thene: Ju paskeni zan gjith vendin! Burrat e Kabashit i thone: Ne çfare te duash te bajme be se ne kemi mbjell vetem nje kal grure.Te lumi afer tokave te Kabashasit ndertuan tre mullinje, keshtu ata u ben te njoftur si mullixhinje te zot. Pasuria e tyre u shtua aq sa blen troje dhe toka edhe ne qytetin e Prizrenit.

Ashtu sikure ne te gjithe Shqiperin pas vitit 1992 shqiptaret filluan te levizin ne shume qytete te Shqiperise si dhe jasht Shqiperise, nder ta edhe banoret e fshatit Kabash. Ashtu sikurse ka ndodhur me pare pothuajse te gjithe banoret e fshatit kabash, mysliman dhe katolik u larguan nga Kabashi ku si fillim u vendosen ne qytetin e Pukes, per te vijuar me largimet masive qofte nga Kabashi, Meçja, Rrapje, Dedaj natyrish dhe nga Puka drejt qytetit te Tiranes krysisht , Durresit, Shkoder, Lezhes etj.

Aktulisht ne rrethitn e Pukes me shume Kabashas ka ne qytetin e Pukes se sa ne fshatin Kabash, kjo pasi fshati Kabash me qellim apo paqellim u la mbas dore nga shteti. Ne nje kohe kur te gjitha fshatrat e Pukes kishin rruge automobilistike fshati Kabash nuk e kishte. Kjo gjendje vijoj per nje kohe te gjat gje e cila veshtirsoj jetesen ne kete fshat. Aktualisht ne fshatin Kabash te Pukes ka rreth 170 fryme ku shumica e banoreve te mbetur jane te besimit mysliman. Nderkohe, aktualisht Kabashasit i gjen ne cdo vend te botes. I gjen ne: Turqi, Europe, Amerik etj.

Referime

  1. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 181–18. ISBN 9780857739322.
  2. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 175–196. ISBN 9780857739322.
  3. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 181. ISBN 9780857739322.
  4. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 181. ISBN 9780857739322.
  5. ^ Valentini, Giuseppe (1956). Il Diritto delle Comunità - Nella Tradizione Giuridica Albanese (në italisht). Florence: Vallecchi Editore. fq. 278.
  6. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 182. ISBN 9780857739322.
  7. ^ Valentini, Giuseppe (1956). Il Diritto delle Comunità - Nella Tradizione Giuridica Albanese (në italisht). Florence: Vallecchi Editore. fq. 278-279.
  8. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 183. ISBN 9780857739322.
  9. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 185. ISBN 9780857739322.
  10. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 181–183. ISBN 9780857739322.
  11. ^ Valentini, Giuseppe (1956). Il Diritto delle Comunità - Nella Tradizione Giuridica Albanese (në italisht). Florence: Vallecchi Editore. fq. 279.
  12. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 176, 181. ISBN 9780857739322.
  13. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 182. ISBN 9780857739322.
  14. ^ Valentini, Giuseppe (1956). Il Diritto delle Comunità - Nella Tradizione Giuridica Albanese (në italisht). Florence: Vallecchi Editore. fq. 278.
  15. ^ Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture (në anglisht). I.B.Tauris. fq. 183, 276. ISBN 9780857739322.
  16. ^ Valentini, Giuseppe (1956). Il Diritto delle Comunità - Nella Tradizione Giuridica Albanese (në italisht). Florence: Vallecchi Editore. fq. 278-279.