Xhorxhia

Xhorxhia
Georgia
Shteti
Shteti i Xhorxhias
Flamuri i Xhorxhia
Flamuri
Stema zyrtare e Xhorxhia
Stema
Nofka(t): 
Peach State, Empire State of the South
Parimet: 
"Wisdom, Justice, Moderation"
Himni: "Georgia on My Mind"
Harta e Shteteve të Bashkuara me Xhorxhia të theksuar
Harta e Shteteve të Bashkuara me Xhorxhia të theksuar
VendiShtetet e Bashkuara
Para shtetësisëProvinca e Xhorxhias
U pranua në Bashkim2 janar 1788 (4-të)
Kryeqyteti
(dhe qyteti mě i madh)		Atlanta
Metroja më e madhe dhe zonat urbaneAtlanta
Qeveria
 • GuvernatoriBrian Kemp (R)
 • Guvernatori togerGeoff Duncan (R)
LegjislaturaAsambleja e Përgjitshme e Xhorxhias
 • Dhoma e sipërmeSenati
 • Dhoma e ulëtDhoma e Përfaqësuesve
GjyqësoriGjykata e Lartë e Xhorxhias
Senatorët amerikan
  • Jon Ossoff (D)
  • Raphael Warnock (D)
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA8 Republikanë
6 Demokratë (lista)
Sipërfaqja
 • Gjithsej59.425 sq mi (153.909 km2)
 • Sipërfaqe tokësore57.906 sq mi (149.976 km2)
 • Sipërfaqe ujore1.519 sq mi (3.933 km2)  2.6%
Sipërfaqja vendi24th
Dimensionet
 • Gjatësia298 mi (480 km)
 • Gjerësia230 mi (370 km)
Lartësia mbidetare
600 ft (180 m)
Lartësia më e lartë
(Brasstown Bald[1])
4.784 ft (1.458 m)
Lartësia më e ulët
(Oqeani Atlantik[1])
0 ft (0 m)
Popullsia
 (2020)
 • Gjithsej10.711.908[2]
 • Vendi8-të
 • Dendësia185,2/sq mi (71,5/km2)
 • Dendësia vendi18-të
 • Të ardhurat mesatare shtëpiake
$61,200[3]
 • Të ardhurat vendi
29-të
Emri i banorëveXhorxhian
Gjuha
 • Gjuha zyrtareAnglisht
 • Gjuhët e foluraAnglisht
Spanjisht (7.42%)
Të tjerë (2.82%)
Zona kohoreUTC−05:00 (Lindore)
 • Verës (DST)UTC−04:00 (EDT)
Shkurtesa USPS
GA
Kodi ISO 3166US-GA
Shkurtesa tradicionaleGa.
Gjerësia gjeografike30.356–34.985° N
Gjatësia gjeografike80.840–85.605° W
Faqja zyrtarewww.georgia.gov

Georgia (lexo: Xhorxhia) është një shtet në rajonin Juglindor të Shteteve të Bashkuara, kufizohet në veri nga Tenesi dhe Karolina e Veriut; në verilindje nga Karolina e Jugut; në juglindje nga Oqeani Atlantik; në jug nga Florida; dhe në perëndim nga Alabama. Xhorxhia është shteti i 24-të më i madh në zonë dhe e 8-ta më e populluar nga 50 shtetet e SHBA-së. Popullsia e saj në vitin 2020 ishte 10,711,908.[4] Atlanta, një qytet global "beta(+)", është njëkohësisht kryeqyteti dhe qyteti më i madh i shtetit. Zona metropolitane e Atlantës, me një popullsi prej më shumë se 6 milion njerëz në 2020, është zona e 9-të metropolitane më e populluar në Shtetet e Bashkuara dhe përmban rreth 57% të të gjithë popullsisë së Xhorxhias.[5]

E themeluar në vitin 1732 si Provinca e Xhorxhias dhe duke u bërë një koloni mbretërore më 1752, Xhorxhia ishte e fundit dhe më jugore nga Trembëdhjetë Kolonitë e hershëm që u krijuan.[6] E quajtur pas Mbretit George II të Britanisë së Madhe, Kolonia e Xhorxhias mbulonte zonën nga Karolina e Jugut në jug deri në Floridën spanjolle dhe në perëndim deri në Luizianën franceze në lumin Misisipi. Më 2 janar 1788, Xhorxhia u bë shteti i katërt që ratifikoi Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara.[7] Nga viti 1802 deri në 1804, Xhorxhia perëndimore u nda për të formuar Territorin e Misisipit, i cili më vonë u pranua si shtetet amerikane të Alabama dhe Mississippi. Xhorxhia shpalli shkëputjen e saj nga Bashkimi më 19 janar 1861 dhe ishte një nga shtatë shtetet origjinale të Konfederatës.[7] Pas Luftës Civile, ishte shteti i fundit që u rivendos në Bashkim, më 15 korrik 1870.[7] Në epokën e pas-rindërtimit të fundit të shekullit të 19-të, ekonomia e Xhorxhias u transformua pasi një grup politikanësh, biznesmenësh dhe gazetarësh të shquar, të udhëhequr nga Henry W. Grady, përkrahën filozofinë "New South" të pajtimit seksional, industrializimit dhe epërsive e të bardhëve.[8] Gjatë mesit të shekullit të 20-të, disa xhorxhian, më së shumti Martin Luther King Jr., ishin udhëheqës të shquar gjatë lëvizjes për të drejtat civile.[7] Atlanta u zgjodh si mikpritëse e Lojërave Olimpike Verore të vitit 1996, e cila shënoi 100 vjetorin e Lojërave Olimpike moderne. Që nga viti 1945, Xhorxhia ka parë rritje të konsiderueshme të popullsisë dhe ekonomike si pjesë e fenomenit më të gjerë të Sun Belt. Nga viti 2007 deri në 2008, 14 nga qarqet e Xhorxhias u renditën në mesin e 100 qarqeve me rritjen më të shpejtë të vendit.[9]

Xhorxhia përcaktohet nga një shumëllojshmëri peizazhesh, flore dhe faune. Rajonet më veriore të shtetit përfshijnë Blue Ridge Mountains, pjesë e sistemit më të madh të maleve Appalachian. Pika më e lartë e Xhorxhias është Brasstown Bald në 4,784 ft (1,458 m) mbi nivelin e detit; më i ulëti është Oqeani Atlantik. Me përjashtim të disa zonave me lartësi të madhe në Blue Ridge, i gjithë shteti ka një klimë të lagësht subtropikale. Nga shtetet tërësisht në lindje të lumit Misisipi, Xhorxhia është më e madhja në sipërfaqe.[10]

Historia

Gjeografia

Demografia

Ekonomia

Prodhimi bruto shtetëror (PPB) i Xhorxhias në vitin 2018 ishte 602 miliardë dollarë.[11] Për vite me radhë, Xhorxhia si shtet ka pasur vlerësimin më të lartë të kreditit nga Standard & Poor's (AAA) dhe është një nga vetëm 15 shtetet me një vlerësim AAA. Nëse Xhorxhia do të ishte një vend i pavarur, do të ishte ekonomia e 28-të më e madhe në botë, bazuar në të dhënat e vitit 2005.[12]

Janë 17 nga 500 kompanitë më të mëdha dhe 26 nga 1000 kompanitë më të mëdha që e kanë selinë qendrore në Xhorxhia, duke përfshirë edhe emra të tillë si Home Depot, UPS, Coca-Cola, TSYS, Delta Air Lines, Aflac, Southern Company, Anthem Inc., dhe SunTrust Banks.

Atlanta krenohet me aeroportin më të ngarkuar në botë, i matur si nga trafiku i pasagjerëve ashtu edhe nga trafiku i avionëve.[13][14] Gjithashtu, Porti i Savannah është porti i katërt më i madh detar dhe porti detar i kontejnerëve me rritjen më të shpejtë në Amerikën e Veriut, duke importuar dhe eksportuar gjithsej prej 2.3 milion TEU në vit.[15]

Kultura

Referime

  1. ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2012. Marrë më 21 tetor 2011.
  2. ^ Bureau, US Census (26 prill 2021). "2020 Census Apportionment Results". Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara (në anglisht). Marrë më 27 prill 2021.
  3. ^ "US Census Bureau QuickFacts". Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara (në anglisht). Marrë më 30 prill 2022.
  4. ^ "U.S. Census Bureau Quick Facts—Georgia" (PDF) (në anglisht). U.S. Census Bureau. Marrë më 26 prill 2021.
  5. ^ "Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places of 50,000 or More, Ranked by July 1, 2019 Population: April 1, 2010 to July 1, 2019" (në anglisht). U.S. Census Bureau, Population Division. Marrë më 21 maj 2020.
  6. ^ "Georgia History Overview—The History Channel" (në anglisht). The History Channel. Marrë më 20 shkurt 2012.
  7. ^ a b c d "New Georgia Encyclopaedia". The New Georgia Encyclopedia (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 13 maj 2013. Marrë më 20 shkurt 2012.
  8. ^ Grem, Darren (20 janar 2004). "Henry W. Grady (1850–1889)". New Georgia Encyclopedia (në anglisht). Marrë më 27 shtator 2019.
  9. ^ "Coweta is the 41st fastest growing county in United States" (në anglisht). The Times-Herald. Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2009. Marrë më 22 maj 2010.
  10. ^ "United States Summary: 2010, Population and Housing Unit Counts, 2010 Census of Population and Housing" (PDF) (në anglisht). Zyra e Regjistrimit të Shteteve të Bashkuara. shtator 2012. fq. V–2, 1 & 41 (Tables 1 & 18). Marrë më 7 shkurt 2014.
  11. ^ Analysis, US Department of Commerce, BEA, Bureau of Economic. "Bureau of Economic Analysis" (PDF). www.bea.gov (në anglisht).{cite web}: Mirëmbajtja CS1: Emra të shumëfishtë: lista e autorëve (lidhja)
  12. ^ "BEA statistics for 2005 GSP—October 26, 2006" (në anglisht). Bea.gov. 23 maj 2011. Arkivuar nga origjinali më 30 tetor 2008. Marrë më 27 korrik 2014.
  13. ^ Tharpe, Jim (4 janar 2007). "Atlanta Airport Still the "Busiest"". The Atlanta Journal-Constitution (në anglisht). Marrë më 4 qershor 2021.
  14. ^ "Hartsfield–Jackson Atlanta International Airport" (në anglisht). Delta Air Lines, Inc. Marrë më 23 qershor 2013.
  15. ^ "Port of Savannah fourth-busiest, fastest-growing in the U.S." Atlanta Business Chronicle (në anglisht). American City Business Journals. Marrë më 26 gusht 2013.
Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.