Wikang Masbatenyo

Masbatenyo
Minasbate, Masbateño
Katutubo sa	Pilipinas
Rehiyon	Masbate (buong kapuluan ng Ticao; halos buong bahagi ng Masbate at sa mga pulo ng Burias)
Pangkat-etniko	Mga Masbatenyo
Mga natibong tagapagsalita	350,000 (2002) 250,000 bilang pangalawang wika Kabuuan: 600,000 mga mananalita
Pamilya	Austronesyo Malayopolinesyo Pilipino Malawakang Gitnang Pilipino Gitnang Pilipino Gitnang Kabisayaan/Bisakol Masbatenyo
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3	msb
Glottolog	masb1238
Mga lugar kung saan sinasalita ang Masbatenyo
Naglalaman ang artikulong ito ng mga simbolong ponetiko ng IPA Posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo imbes ng mga karakter ng Unicode dahil sa kakulangan ng suporta sa pag-render sa mga ito. Para sa isang panimulang gabay sa mga simbolong IPA, tingnan ang en:Help:IPA.

Ang Masbatenyo o Minasbate ay isang wikang Bikol-Bisaya o Bisakol ay pangunahing sinasalita ng mahigit 600,000 tao sa lalawigan ng Masbate sa Pilipinas. Ito ay may pagkakahawig sa Capiznon, Hiligaynon at Waray, na lahat ay ginagamit sa Visayas. Kinilala itong isang wikang Bisakol, nangangahulugang isang wikang nakapagitan sa mga wikang Bisaya at mga wikang Bikol.

Tunog at Pagbigkas

Ang Masbatenyo ay may labing-anim na katinig: p, t, k, b, d, g, m, n, ng, s, h, w, l, r at y. Meron namang tatlong patinig: i, a, at u/o. Ang mga patinig na u at o ay mga allophone, ang u ay laging ginagamit kapag nasa simula at minsa'y nasa huli ng pantig, at ang o ay laging ginagamit kapag nagtatapos sa pantig. Ito ay isa sa mga wika sa Pilipinas kung saan ay hindi sinama mula sa [ɾ]-[d] allophone.

Mga Halimbawa

Mga Katanungan

• Ano? - Nanu?
• Sino? - Sin-o?
• Saan? - Diin?
• Kailan? - San-o?
• Bakit? - Kay? Nanu kay?
• Paano? - Pan-o? Papan-o?
• Sino ka? - Sin-o Ka?
• Anong pangalan mo? - Nano/Ano an pangaran mo?
• Kailan ang kaarawan mo? - San-o ka nabuhay?
• Saan ka nakatira? - Diin ka naga-estar? Taga-diin ka?

Mga Hayop

• Pusa - Miya/Misay
• Aso - Ido / Ayam (sa kapuluan ng Ticao)
• Baka - Baka
• Kalabaw - Karabaw
• Tinday - maaring tumutukoy sa anumang batang hayop tulad ng kabayo, baka, kambing at kalabaw
• Baboy - Orig (batang baboy) Anay (inang baboy) Butakal/Takal (Male brooding pig)
• Daga - Iraga
• Langgam - Sirum/Kutitob (Masbate Ticao Island)
• Langgam - Subay (Masbate Main Land)
• Langgam - Amimitas (Masbate Main Land)
• Langgam - Hornigas (Masbate Main Land)
• Langgam - Hamorigas (Palanas, Masbate Main Land)
• Manok - Umagak (hen); Siyo/piso (chic)
• Butiki - Tiki
• Tuko - Tuko
• Ahas/Sawa - Sawa
• Ibon - Sapat (sa Masbate); Pispis (sa Mandaon) ; Langgam (sa Ticao Island)
• Kambing - Kanding
• Salagubang - Bangag (sa Masbate); Bakukang (sa Ticao Island)
• Alupihan - Ulahipan

Mga Kadalasang Parilala

• Galit ako sa iyo! - Urit ako sa imo! / Habo ko sa imo!
• Mahal kita. - Namomo-ot ako sa imo. Namumot-an ta ikaw. (impluwensiyang Bikolano)
• Mahal kita. - Palangga ta ikaw. (Masbate Mainland)
• Mag-usap tayo. - Mag-istoryahan kita.
• Maari ba akong sumali? - Pwede ako kaintra?
• Ikinagagalak kitang makilala. - Malipay ako na nagbagat kita.
• Kamusta ka? - Matiano ka dida?
• Ipaalam mo sa akin. - Ipaaram la sa akon.
• Tulungan mo ako. - Buligi man ako.
• Maari mo ba akong turuan? -Pwede mo ba ako matukduan? Pwede magpatukdo?
• Nais kong matutunan ang Masbatenyo. - Gusto ko makaaram mag-istorya san Masbatenyo.
• Magandang umaga! - Maayo na aga!
• Magandang hapon! - Maayo na hapon!
• Magandang gabi! - Maayo na gab-i! / Turog maayo.
• Kumain na tayo. - Karaon na kita.
• Maganda ka (talaga). - Kaganda mo (gayud).
• Tawagin mo ako. - Tawagi tabi ako.
• Maari ba akong humingi ng pabor? - Pwede mangayo pabor (o bulig)?
• Impatso - Implatso

Mga Bilang

• Isa - Isad/Usad
• Dalawa - Duwa/Duha
• Tatlo - Tulo
• Apat - Upat
• Lima - Lima
• Anim - Unom
• Pito - Pito
• Walo - Walo
• Siyam - Siyam
• Sampu - Napulo
• Labing-isa - Onse
• Dalawampu - Baynte
• Dalawampu't isa - Baynte uno
• Isang daan - Usad kagatos/Syen
• Isang daan at tatlumpu't lima - Syento traynta i singko
• Isang libo - Usad karibo

Mga Pang-uri

• Maganda - Maganda
• Pangit - Maraot / Pangit
• Init - Mainit / Maalingahot
• Lamig - Mayamig / Matugnaw
• Mabuti - Maayo / Matahom
• Masama - Maraot / Malain
• Magaling - Matibay
• Sakit/Maysakit - Maysakit / May ginabatyag
• Mabilis - Matulin / Madasig
• Mabagal - Mahinay / Maluya
• Mataas - Hataas / Hitaas
• Mababa - Hamubo
• Malalim - Hadarom
• Malawak/Malapad - Halapad
• Maluwag - Mahaluga
• Makitid - Masiot
• Mahaba - Halaba
• Maliit - Halip-ot
• Malinaw/Magaan - Lasaw (kulay) / Magaan (timbang)
• Mabigat - Mabug-at
• Madilim/Maitim - Makutom / Madulom / Maitom

Panitikan sa Masbatenyo

Sani na Dalan^[1]

Ni Sherwin Balbuena

Kun mag-ági ka

Saní na dálan

Warâ na'n balíkan

Saní na dálan

May púnò san mángga

Na punô sin búnga

An úna nag-agi

An puno ginyugyog

Takdag pati putot

Panduha nag-agi

Kay wara na'n bunga

Dahon an ginpa-pa

Pantulo nag-agi

Kay wara na'n dahon

Panit an ginkaon

Pang-upat nag-agi

Kay wara na'n panit

Gamot an ginkitkit

An ulhi nag-agi

Kay wara na'n gamot

Nagsupa sin lapok

An Punò

Ako usad na punò

Sa tungâ san kadlagan

Mga sapát na pino

Ako man an istáran

Maw-ot ko’n maghitaas

Makit-an an Sirangan

Pero habo maglampas

Na an iba duluman

Kahirayo san langit

Mas apiki an dampog

Kun abuton kasakit

Lalo pa kun mahulog

Maw-ot ko man mamunga

San matam-is na hinog

Na matilawan san dila

Kag magtubo an pisog

Ugaling kun matumba

Sa kakusog san hangin

Kaupod ko, batuna

Sa Luyo masaringsing

Ugaling kun magluyos

Sa handong san iba

Kaupod ko, pagbalos

Mamudo sa inda