İran takvimi

Celâlî Takvimi, Güneş yılı esasına dayanan, İranlı matematikçi ve astronom olan Ömer Hayyam başkanlığındaki bir kurul tarafından düzenlenmiş bir takvimdir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı Sultan Melikşah'a sunulan bu takvim, 1079 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Yılbaşını 9 Ramazan 471 (M.S. 15 Mart 1079) yılına rastlayan Nevruz olarak almış, 1079 yılını başlangıç kabul etmiştir.[1] Selçuklu Devleti'nin yanı sıra Babür İmparatorluğu da bir dönem bu takvimi kullanmıştır. Celâlî Takvimi sadece tarım, hayvancılık gibi ekonomik işlerin düzenlenmesinde kullanılmış, normal hayatta ise Hicrî takvim kullanılmaya devam edilmiştir.

Celâlî Takvimi'nde 1 yıl, 365 gün 6 saat olarak kabul edilmiştir. Matematiksel kurallar yerine astronomik hesaplar kullanıldığı için bu takvim, ilkbahar ekinoksu başlangıcı tayininde Gregoryen takviminden daha doğrudur.[2]

Artık yıl

Celâlî Takvimi'nde 33 yılda bir artık yıl vardır.

Günümüzde İran ve Afganistan'da resmî takvim olarak kullanılan İran Takvimi'nde ise 128 yılda bir kez artık yıl vardır.

Celâlî Takvimi'nin Farsça adları

Zaman aralığı1 Ay adı Burç Gün Notlar
21 Mart - 20 Nisan Ferverdîn فروردین

Hamal حمل

Koç 31 Nevruz, yılbaşı ve baharın başlangıcı
21 Nisan - 21 Mayıs Ürdîbeheşt اردیبهشت

Sevir: ثور

Boğa 31  
22 Mayıs - 21 Haziran Hürdâd خرداد

Cevzâ جوزا

İkizler 31  
22 Haziran - 22 Temmuz Tîr تیر

Seratan سرطان

Yengeç 31 Yazın başlangıcı
23 Temmuz - 22 Ağustos Mürdâd مرداد

Asad اسد

Aslan 31  
23 Ağustos - 22 Eylül Şehrivar شهریور

Sünbüle سنبله

Başak 31  
23 Eylül - 22 Ekim Mihir مهر

Mizân میزان

Terazi 30 Sonbaharın başlangıcı
23 Ekim - 22 Kasım Âbân آبان

Akrep عقرب

Akrep 30  
22 Kasım - 21 Aralık Âzer آذر

Kavs قوس

Yay 30  
22 Aralık - 20 Ocak Dî دی

Ceddî جدی

Oğlak 30 Kışın başlangıcı
21 Ocak - 19 Şubat Bihmen بهمن

Delev دلو

Kova 30  
20 Şubat - 20 Mart İsfent اسفند

Hût حوت

Balık 29 ya da 30 Artık yıl düzenine göre
Yılın Gregoryen (Miladî) takvimine göre başlangıcı, ilkbahar ekinoksu eşitliğine göre birer gün değişebilir.

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ [1] 16 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ M. Heydari-Malayeri, A concise review of the Iranian calendar, Paris Observatory.