Halk Komiserleri Konseyi
 |
| Şu madde dizisinin bir parçasıdır: Sovyetler Birliği devlet yapısı |
|
Halk Komiserleri Konseyi (Rusça: Совет народных коммиссаров, Soviet narodnykh kommissarov) veya Rusça isminden kısaltmayla Sovnarkom, 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği'nde en yüksek hükûmet organı. İlk Sovnarkom başkanı Lenin'dir. Lenin'in ölümünden sonra Stalin'in Komünist Parti Genel Sekreteri olarak iktidara gelmesiyle birlikte ülke yönetiminde en etkili makam genel sekreterlik olmuştur.
Temeli
Eylül 1917'de İşçi, Köylü ve Asker Sovyetleri askeri ve politik güce ihtiyaç duyuyordu. Kızıl Muhafızların 7 Kasım 1917'de Kışlık Sarayı ele geçirmesiyle Petrograd Sovyet'i Rusya Geçici Hükûmetini devirmiş bulunmaktaydı. Bir gün sonra II.Sovyetler Kongresi bu olayı başarılı kabul etti ve Bolşeviklerden oluşan yeni hükûmet kuruldu.
Yeni hükûmetin resmi adı Halk Komiserleri Kurulu idi. Bu ismin seçilme nedeni bakan ve kabine kelimelerinin daha çok "burjuvaziye" ait olduğunun düşünülmesidir.
Halk Komiseri (Rusça: Народный комиссар,Narodny komissar, veya Narkom) bakan görevi görüyor ve bir Halk Komiserliği'nin(Rusça: Народный комиссариат, Narodny komissariat, veya narkomat) başı oluyordu.
Oluşumu
Geleneksel olarak hükûmet, bakanlar kurulu ve buna başkanlık eden bir yöneticiden oluşur. Fakat Bolşevikler bunu burjuvazi kurumu olarak görüyor ve yeni bir işçi ve köylü hükûmeti oluşturmak istiyorlardı.
Sovnarkom'un yetkileri ve yapısı Rusya SFSC 1918 Anayasası ile belirlenmişti. Rusya SFSC Sovnarkom'u "devletin genel yönetim işleri" ile ilgili olarak Sovyetler Kongresi'ne sorumluydu. Anayasaya göre Sovnarkom, Sovyetler Kongresi toplantı halinde değil iken onun yerine kararname çıkarabilirdi. Bunlar bir sonraki toplantıda genellikle kongre tarafından onaylanırdı.
Her bir Halk Komiseri, bulunduğu Halk Komiserliği'nin başıydı ve birkaç tane yardımcısı vardı. Ayrıca kendisine tavsiye veren bir kurul vardı.
Halk Komiserleri Kurulu Başkanı Kongre tarafından seçilirdi ve görevi başbakana eşdeğerdi. İlk Sovnarkom Başkanı Vladimir Lenin'di.
İlk Halk Komiserleri
2. Tüm Rus Kongresi tarafından seçilen ilk kurul aşağıdaki gibidir.
| Halk Komiserliği | Komiser | Ölümü |
|---|---|---|
| Başkan | Vladimir Lenin | 1924 Doğal yollardan |
| Sekreter | Nikolai Gorbunov | 1938 İdam edildi |
| Tarım Halk Komiserliği | Vladimir Milyutin | 1937 Hapiste öldü. |
| Savaş ve Donanma İşleri Halk Komiserleri Konseyi | Vladimir Antonov-Ovseyenko | 1939 İdam edildi
1938 İdam edildi |
| Deniz İşleri Halk Komiserliği | Pavel Dibenko | 1938 İdam edildi |
| Ticaret ve Sanayi Halk Komiserliği | Viktor Nogin | 1924 |
| Eğitim Halk Komiserliği | Anatoli Lunaçarski | 1933 |
| Gıda Halk Komiserliği | İvan Teodoroviç | 1937 İdam edildi |
| Dışişleri Halk Komiserliği | Lev Troçki | 1940 Suikast |
| İçişleri Halk Komiserliği | Aleksey Rıkov | 1938 İdam edildi |
| Adalet Halk Komiserliği | Georgi Oppokov | 1937 İdam edildi |
| Çalışma Halk Komiserliği | Aleksandr Şlyapnikov | 1937 İdam edildi |
| Milletler Halk Komiserliği | Josef Stalin | 1953 Doğal yollardan |
| Telgraf ve Posta Halk Komiserliği | Nikolay Glebov-Avilov | 1937 İdam edildi |
| Demiryolları Halk Komiserliği | Mark Yelizarov | 1919 |
| Maliye Halk Komiserliği | İvan Skvortsov-Stepanov | 1928 |
| Sosyal Refah Halk Komiserliği | Aleksandra Kollontay | 1952 |
Tüm Birlik Sovnarkom
1922'de SSCB'nin kurulmasından sonra Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti hükûmeti kuruldu. Ayrıca her Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde de ayrı birer hükûmet oluşturuldu.
Sovmin
1946'da Sovnarkom Bakanlar Kurulu ismini aldı.[1]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Kaynakçanın önizlemesi
- ^ "О преобразовании Совета Народных Комиссаров СССР в Совет Министров СССР и Советов Народных Комиссаров Союзных и Автономных республик в Советы Министров Союзных и Автономных республик" 15 марта 1946 года [On Reforming the Council of People's Commissars into the Council of Ministers, and the Councils of People's Commissars of Union and Autonomous Republics into the Councils of Ministers of Union and Autonomous Republics, 15 March 1946]. Legislation of the USSR 1946–1952 (Rusça). World and Market Economy – Collection of Articles on Economy, Igor Averin. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.