Xian (Han)

Xian
Han Hanedanı İmparatoru
Hüküm süresi	28 Eylül MS 189-11 Aralık MS 220
Önce gelen	Liu Bian
Sonra gelen	Liu Bei Cao Pi Sun Quan
Doğum	2 Nisan MS 181 Luoyang, Han Hanedanı
Ölüm	21 Nisan MS 234 Henei, Wei Hanedanı
Hanedan	Han Hanedanı

Xian (Çince: 漢獻帝; pinyin: Hàn Xiàndì; 2 Nisan MS 181-21 Nisan MS 234), Çin'in Doğu Han Hanedanı'nın 13. ve son imparatorudur. Saltanatı MS 189'dan MS 220 yılına kadar sürmüştür.

İmparator Xian, İmparator Ling'in oğlu ve selefi Liu Bian'ın küçük bir üvey kardeşiydi. MS 189'da, sekiz yaşındayken, Han merkezi hükûmetinin kontrolünü ele geçiren savaş ağası Dong Zhuo'nun İmparator Shao'yu devirip yerine Liu Xie'yi getirmesinden sonra imparator oldu. Tarihsel olarak İmparator Xian olarak bilinen yeni tahta geçen Liu Xie, aslında Dong Zhuo'nun kontrolü altındaki bir kukla hükümdardı. MS 190 yılında, bölgesel savaş ağalarından oluşan bir koalisyon, İmparator Xian'ı serbest bırakmak adına Dong Zhuo'ya karşı cezai bir kampanya başlattığında, Dong Zhuo imparatorluk başkenti Luoyang'ın yıkılmasını emretti ve imparatorluk başkentini sakinleriyle birlikte zorla Chang'an'a taşıdı. Dong Zhuo'nun MS 192'deki suikastından sonra, İmparator Xian, Dong Zhuo'nun iki eski astı olan Li Jue ve Guo Si'nin kontrolü altına girdi. Çeşitli bölgesel savaş ağaları, İmparator Xian'ın meşruiyetini resmen kabul ettiler, ancak onu rehin tutulmaktan kurtarmak için hiçbir zaman harekete geçmediler.

195'te İmparator Xian, Chang'an'dan kaçmayı ve Li Jue ile Guo Si arasındaki bir kan davası sırasında Luoyang'ın harabelerine dönmeyi başardı ve kısa süre sonra mahsur kaldı. Bir yıl sonra, savaş ağası Cao Cao güçlerini Luoyang'a götürdü, İmparator Xian'ı koruması altına aldı ve yeni imparatorluk başkentinin kurulduğu Xu'ya kadar ona eşlik etti. Cao Cao, İmparator Xian'a nominal bağlılık gösterse de, aslında merkezi hükûmetin fiili hükümdarıydı. Merkezi hükûmetin yönetimi altında Han Hanedanı'nı yeniden birleştirme arayışında rakip savaş ağalarına saldırdığında ve onları ortadan kaldırdığında meşruiyetini güçlendirmek için İmparator Xian'ı ustaca bir "koz" olarak kullandı. Cao Cao'nun başarısı, güneyli savaş ağaları Sun Quan ve Liu Bei'ye karşı belirleyici Kızıl Kayalar Muharebesi'ni kaybettiği MS 208-209 kışına kadar kaçınılmaz görünüyordu. Savaş, Wei, Shu ve Wu'dan oluşan Üç İmparatorluk'un daha sonra ortaya çıkmasının yolunu açtı.

MS 220'nin sonlarında, Cao Cao'nun ölümünden birkaç ay sonra, Cao Cao'nun halefi Cao Pi, İmparator Xian'ı tahtı kendisine bırakmaya zorladı. Daha sonra kendisi yeni imparator olarak Cao Wei devletini kurarak Han Hanedanı'nın resmi sonunu ve Çin'de Üç İmparatorluk döneminin başlangıcını işaret eden olayı gerçekleştirdi. Tahttan indirilen İmparator Xian, Cao Pi'den asil Shanyang Dükü unvanını aldı ve hayatının geri kalanını rahat bir şekilde geçirdi ve ayrıcalıklı muamele gördü. Han Hanedanı'nın düşüşünden yaklaşık 14 yıl sonra 21 Nisan MS 234'te öldü.

Kaynakça

• Chen, Shou (3rd century). Üç Krallığın Kayıtları (Sanguozhi).
• de Crespigny, Rafe (2007). A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms 23-220 AD. Leiden: Brill. ISBN 9789004156050. 
• Fan, Ye (5th century). Hou Hanshu.
• Pei, Songzhi (5th century). Sanguozhi Zhu .
• Sima, Guang (1084). Zizhi Tongjian.