Yapım eki
Yapım eki, isim ya da fiil kök veya gövdelerine eklenerek onlardan yeni isimler ya da fiiller türeten ektir. Ayrıca yapım ekleri tema dışına çıkmadan yeni bir kelime oluşturur. Onu çekim ekinden ayıran özelliği budur. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını ya da türünü de değiştirir ve -bazı istisnalar dışında- her zaman çekim eklerinden önce gelir. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük denir. Yalın hâldeki türemiş sözcükler gövde olarak da bilinir.
| Örnekler |
|---|
|
İsimden fiil yapım ekleri
İsim soylu sözcüklerden yeni bir fiil soylu sözcük yapan eklerdir. Yeni oluşturulan sözcük genellikle eskisi ile uzak anlam ilişkisine sahiptir.
İsimden isim yapım ekleri
İsim soylu sözcüklerden isim yapan eklerdir.[3] Aysima nur özbek
Fiilden isim yapım ekleri
Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim, sıfat gibi isim soylu sözcükler veya fiilimsiler oluşturan eklerdir:
Fiilden fiil yapım ekleri
Bir fiilden yeni bir fiil yapan eklerdir.
Bu şekilde üretilen yeni fiiller genellikle ilk fiille anlam bakımındanp yakından ilişkilidir:
- görmek > görünmek, kovmak > kovalamak
Ancak bazı durumlarda orijinal fiilden oldukça farklı anlamlarda olabilirler:
- sevmek > sevinmek
Kaynakça
- ^ Türkçedeki Eklerin Kökeni 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Prof. Dr. Vecihe Hatiboğlu. Çukurova Üniversitesi
- ^ Yapım Eki Gibi Kullanılan Bulunma Durumu Eki[ölü/kırık bağlantı] Prof. Dr. Hamza Zülfikar
- ^ Günay Karaağaç, Türkçenin Dil Bilgisi
- ^ Yapım ekleri 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçeciler.com.