Ардханари

Ардханари сыны. Кһаджураһо, Мадхья-Прадеш, Һиндстан, Х гасыр.

Ардханари яки Ардханаришвара (Санскритча: अर्धनारीश्वर, IAST:Ardhanārīśvara) — андрогин Һинд дине Илаһы Шива Ходае һәм (шулай ук Деви, Шакти һәм Ума буларак мәгълүм) хатыны Парвати Алиһәсенең берләштерелгән формасы. Кагыйдә буларак Илаһның уң ягы Шива буларак, ә сул ягы Парвати буларак сурәтләнә. Ардханаришвара ярым ир кеше - ярым хатын-кыз буларак сурәтләнә. Ардханаришвараның мифологиясе Пураналарда сурәтләнә.

Ардханаришвара Илаһының чыганакларын Борынгы Һинд һәм Борынгы Юнан мәдәниятләренең гермафродит сыннарында эзләргә кирәк. Ардханаришвараның иң борынгы сурәтләре Кушан патшалыгы чоры белән даталана. Ардханаришвараның иконографиясе даими үскән һәм Гуптлар чорында чәчәк атуына җиткән. Гәрчә Ардханаришвара Шиваит дини сәнгатендә иң популяр иконографик формаларның берсе булып калса да, бу Илаһка багышланган гыйбадәтханәләр бик әз. Ардханаришвара Галәмнең ир һәм хатын энергияләре (Пуруши һәм Пракрити синтезы чагылышы булып тора) һәм Илаһның хатын-кыз формасы — Шакти ир кеше формасы — Шивадан аерылмый торган икәнен күрсәтә. Бу ике форманың берләшүе бөтен Галәмнең тамыры булып тора. Башка трактовка буенча Ардханаришвара Шиваның бөтен урынга үтеп керүнең символы булып тора.

Шулай ук карарга мөмкин

Әдәбият

  • Collins, Charles Dillard. The iconography and ritual of Śiva at Elephanta(ингл.). — State University of New York Press, 1988. — ISBN 0-88706-773-5.
  • Chakravarti, Mahadev. The concept of Rudra-Śiva through the ages(ингл.). — Motilal Banarsidass Publ, 1986. — ISBN 81-208-0053-2.
  • Daniélou, Alain. Gods of love and ecstasy: the traditions of Shiva and Dionysus(ингл.). — Inner Traditions International(ингл.)татар., 1992. — ISBN 0-89281-374-1.
  • Dehejia, Harsha V. Pārvatīdarpaṇa: an exposition of Kāśmir Śaivism through the images of Śiva and Parvati(ингл.). — Motilal Banarsidass Publ, 1997. — ISBN 81-208-1484-3.
  • Goldberg, Ellen. The Lord who is half woman: Ardhanārīśvara in Indian and feminist perspective(ингл.). — State University of New York Press, 2002. — ISBN 0-7914-5325-1.
  • Encyclopaedia of the Hindu worldКалып:Ref-und / Garg, Ganga Ram. — Concept Publishing Company., 1992. — Т. 3: Ar-Az. — ISBN 81-7022-376-8.
  • Kramrisch, Stella. The Presence of SivaКалып:Ref-und. — Princeton University Press, 1981. — ISBN 0-691-01930-4.
  • Rao, T.A. Gopinatha. Elements of Hindu iconographyКалып:Ref-und. — Madras: Law Printing House, 1916. — Т. 2: Part I.
  • Srinivasan, Doris Meth. Many Heads, Arms, and Eyes: Origin, Meaning, and Form of Multiplicity in Indian Art(ингл.). — BRILL, 1997.
  • Swami Parmeshwaranand. Ardhanārīśvara // Encyclopaedia of the ŚaivismКалып:Ref-und. — Sarup & Sons, 2004. — Т. 1. — ISBN 81-7625-427-4.
  • Yadav, Neeta. Ardhanārīśvara in art and literatureКалып:Ref-und. — D.K. Printworld, 2000. — ISBN 8124601690.

Сылтамалар