Куш йолдыз
Куш йолдыз | |
Куш йолдыз Викиҗыентыкта |
Куш йолдыз (куш система, икеле йолдыз) — тарту көче белән бәйләнгән һәм уртак масса үзәге тирәсендә йомык орбиталар буйлап әйләнә торган ике йолдыз. Куш йолдызлар булуы аркасында, йолдызлар массасын ачып белү һәм төрле бәйлелекләрне ясау мөмкинлеге бар. Шунлыктан йолдызларның масса–радиусы, масса–яктыртучанлыгы һәм масса–спектр сыйныфы бәйлелекләрен белү ярдәмендә, аларның эчке төзелеше һәм үсеше турында сөземтә ясарга була.
Шуның өстенә кара тишекка дәгъвачылар тик куш системаларда табылганнар. Вольф–Райе йолдызларын бары тик куш йолдызлар аркасында тикшергәннәр.
Чын куш йолдызларны ике сыйныфка бүлергә була:
- йолдызлар арасында масса алмашуы бара, барачак яки тәмамланган инде — тыгыз куш системалар;
- йолдызлар арасында масса алмашуы мөмкин түгел — киң куш системалар.
Әгәр куш системаларны күзәтү ысулы буенча аерсак, аларны күренүчән, спектр, каплаулы, астрометрия куш системаларына аерып кую була.
Искәрмәләр
Йолдызлар | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Эволюция |
Формалашу • Баш эзлеклелеккәчә йолдызлар • Баш эзлеклелек • Һоризонталь тармак • Гигантларның асимптотик тармгы • Тотрыксызлык полосасы • Кызыл куерык • Томанлыклар (Планетар • Протопланетар) • Якты зәңгәр үзгәрмә • Вольф — Райе йолдызы • Псевдоүтәяңа йолдыз • Үтә яңа • Һиперяңа • Кварк яңа йолдыз • Һерцшпрунг — Рассел диаграмы • Йолдызлар популяцияләре | ||||||||
Протойолдызлар |
Молекуляр болыт • Глобула • Яшь объектлар • Һербиг — Һаро объекты • Һаяши трегы • Һаяси чиге • Һеньи трегы • Орион үзгәрмә (T Үгезбозау типлы • Фуорлар) • Һербиг йолдызлары (Ae/Be) | ||||||||
Төрләр |
Субкәрлә • Кәрлә (Кызыл • Сары • Оранж • Зәңгәр) • Субгигант • Гигантлар (Кызыл • Зәңгәр • Яркий) • Үтәгигантлар (Кызыл • Сары • Зәңгәр) • Һипергигантлар (Сары) • Зәңгәр артта калган йолдызлар • Йолдызлар • Углеродлы (Метинлы) • Барийлы • S-типлы • Пекуляр • Технецийлы • Терекөмеш-марганецлы • Үзгәрмә | ||||||||
Калдыклар |
| ||||||||
«Чала»йолдызлар |
Коңгырт кәрлә • Субкоңгырт кәрлә • Планетар | ||||||||
Йолдызлар төзелеше |
Төш • Конвектив зона • Нурлы зона • Фотосфера • Хромосфера • Корона • Җил (Куык) • Металлылык • Магнит кыры • Астросейсмология • Кояшсыман осцилляцияләр • Эддиңтон чиге • Кельвин — Һелмгольц механизмы | ||||||||
Нуклеосинтез |
Процесслар (s- • r- • p- • rp- • Альфа-) • Өчле һелий реакциясе • Протон-протон циклы • Углерод-азот циклы • Һелийнең кабынып китүе • Яну процесслары (Углеродның яну процессы (Детонация) • Кислородның яну процессы • Неонның яну процессы • Кремнийнең яну процессы) | ||||||||
Үзлекләр |
Спектраль сыйныф • Эффектив температура • Кинематика (Үзхәрәкәт • Почмакча тизлек) • Микротурбулентлык • Кояш массасы • Планеталар системасы • Йолдыз әйләнүе • Йолдызлар системасы (Куш йолдыз • Катлаулы йолдыз) • Йолдызлар динамикасы • UBV-фотометрия • Йолдызларны тамгалау • Йолдыз зурлыгы (Әпсәлүт) |