Манхэттен (проект)

Манхэттен
Дәүләт	Америка Кушма Штатлары  Бөекбритания  Канада
Урын	Оук-Ридж
Штаб-фатирының урнашуы	Оук-Ридж, Андерсон (округ, Теннесси), Теннесси, Америка Кушма Штатлары
Башлану вакыты	1939
Тәмамла(н)у вакыты	1946
Телгә алынган хезмәтләр	Stallion Gate[d]
Катнашучы(лар)	Роберт Оппенһеймер һәм Лесли Гровс[d]
Тикшеренү урыны	Реактор B[d]
Проект яки миссиянең максаты	Атом-төш коралы
Җитештерә	Юан ир-ат[d], Кечкенә малай[d], Әйберчек[d] һәм таркалучы материал[d]
Манхэттен Викиҗыентыкта

«Манхэттен» проекты (tat. lat. Manhetten proyektı(үле сылтама), ингл. Manhattan Project) — АКШның атом-төш коралын эшкәртү программасы (1939-1947).

Проект җитәкчеләре - физик Роберт Оппенһеймер һәм генерал Лесли Гровс.

Проектта АКШтан, Бөекбританиядән, Алманиядән, Канададан галимнәр катнашканнар.

Шулай ук карагыз: Манхэттен проекты хронологиясе(ингл.)татар.

• 1943 елның 19 августы — АКШ Президенты Франклин Рузвельт һәм Бөекбритания премьер-министры Уинстон Черчилль катнашуында Канаданың Квебек шәһәрендә узган беренче тематик конференциядә АКШ һәм Бөекбритания үз фәнни-җитештерү программаларын берләштерүгә карар кыла.
• 1945 елның 24 июль — Һарри Труман корал барлыгы турында Иосиф Сталинга әйтә.

Проект кысаларында өч атом бомбасы җитештерелгән һәм кулланылган:

1. плутонийлы "Әйберчек" (ингл. The Gadget) — 1945 елның 16 июль көнендә Тринити сынау полигонында шартлатыла, Нью-Мексико штаты / АКШ.
2. уранлы
   1. "Малай" (ингл. Little Boy) — 6 август көнендә / Япон империясенең Хиросима шәһәре өстендә Enola Gay исемле B-29 бомбага тотучы очкычтан төшерелә.
   2. "Юан ир-ат" (ингл. Fat Man) — 9 август көнендә Нагасаки өстендә Bockscar исемле B-29 бомбага тотучыдан төшерелә.

• Создание ядерного оружия 2017 елның 9 апрель көнендә архивланган.
• Л. Гровс «Теперь об этом можно рассказать»

	Технология порталы
	Физика порталы
	Сугыш порталы

• Мең Кояштан да яктырак (китап)
• Төш физикасы
• Атом физикасы
• Атом-төш энергиясе

Атом-төш технологияләре
Атом-төш инженериясе	Төш физикасы  • Төшнең бүленүе • Термотөш реакциясе • Нурланыш • Ионлаштыручы нурланыш • Атом төше • Төш куркынычсызлыгы • Төш химиясе
Материаллар	Төш ягулыгы  • Файдаланылган төш ягулыгы  • Төш ягулыгы чималы • Төш ягулыгы циклы • Торий • Уран (Уранны баектыру • Уранны ярлыландыру) • Плутоний • Дейтерий • Тритий • Һелий-3 • Литий-6
Төш энергетикасы	Төм мәүзгълар Төш реакторы • Атом электростанциясе • Радиоактив калдыклар • Идарә ителешле термотөш синтезы • Атом-төш куәт җайланмасы • Төш ракета йөрткече • Радиоизотоплы термоэлектрик генератор Реакторлар төрләре Инерциаль синтез • Корпуслы төш реакторы • Каналлы төш реакторы • Кайнаучы су реакторы • 4-нче буын • Тиз нейтронлы раектор • Магнокслы • Су-сулы атом-төш реакторы • Графит-су төш реакторы • Графит-газ төш реакторы • Газсуыткыч тиз реактор • Сыекметалл җылыйөрткечле реактор • Йөгерек дулкынлы реактор • Кургашын җылы йөрткечле • Сыек тозлы реактор • Авырсулы төш реакторы • Үтә критик сусуыткыч реактор • Үтә югары температуралы реактор • Гранулаштырылган ягулыклы • Интеграль тиз реактор • SSTAR
Төш табибияте	Табиби визуалләштерү Позитрон-эмиссион томографиясе • Бер фотонлы эмиссион санак томографиясы • Гамма-камера Терапия Шешләрнең радиобиологиясе • Томотерапия • Протон терапиясе • Брахитерапия • Нейтронны эләктерү терапиясе
Атом-төш коралы	Тарих • Төш коралын эшләү • Төш сугышы • Термотөш коралы • Төш узышы • Төш шартлавы (Төш шартлавының зарарлы факторлары) • Атом-төш коралын сынау • Ташу • Таралу Атом-төш клубы • Атом-төш коралын сынаулары исемлеге
Аерым проектлар	Манхэттен проекты • Халыкара тәҗрибә термотөш реакторы • АКШ Милли кабызу җайланмасы