Avtojir

Avtojir (grekçä αύτός — "üz", γύρος — "tügäräk") - vintqanatlı oçuçı apparat, avtorotatsiä rejimında äylänä torğan vint öslegenä oçışta tayana.

Avtojirnıñ bütän isemnäre:

• giroplan (FAA-AQŞ qullana),
• girokopter (Bensen Aircraft qullana),
• rotaplan.

Üzençäleklär

Avtojir boralaq kebek kütärü köçen buldırır öçen kütärüçe vintka iä, läkin avtojirda vint aerodinamik köçlär tä'sire näticäsendä irekle äylänä. Ul kütärü köçen genä buldıra, vint uñay höcüm poçmağına iä. Boralaq vintı tiskäre höcüm poçmağına iä.

Kütärüçe rotordan tış avtojirda etärü vintı bar, ul avtojirnıñ yatma tizlegen buldıra.

Avtojir törläre:

• Tartuçı vintlı avtojirlar (xäzer iñ taralğan). Üzençälege: kabinadan yaxşı küreneş.
• Etärüçe vintlı avtojirlar. Üzençälege: dvigatelne yaxşıraq suıtılu, iminleräk bulıp sanala.

Tarix

Avtojir 1919 yılda ispan injenerı Xuan de la Sierva tarafınnan açılğan. Berençe oçış - 1923 yılda.

Üzleklär

• Avtojirnıñ kütärelep kitü öçen cirdän baruı yulı bik qısqa (5-50 m)
• Avtojirnıñ utırıp töşü öçen cirgä baruı yulı bik qısqa (0-5 m)
• Avtojir - oçqıç häm boralaq arasındağı torğan oçuçı apparat.

Monı da qarağız

• Avtorotatsiä

Ädäbiät

• Братухин И. П. Автожиры. Теория и расчёт. — Госмашметиздат, 1934. — 110 с.

• Жабров А. А. Автожир и геликоптер. — 2-е изд. — ЦС ОСОАВИАХИМа СССР, 1939.