Aude

Aude

Aude
Departament
{rasmiy_nomi}ning bayrogʻi
Bayroq
{rasmiy_nomi}ning rasmiy gerbi
Gerb
43°5′0″N 2°25′0″E / 43.08333°N 2.41667°E / 43.08333; 2.41667 G OKoordinatalari: 43°5′0″N 2°25′0″E / 43.08333°N 2.41667°E / 43.08333; 2.41667 G O
Mamlakat Fransiya
Aholisi
 374,070
Milliy tarkib fransuzlar
Vaqt mintaqasi UTC+1
Telefon kodi 11
Aude xaritada

Aude (fransuzcha: [od] ( tinglang); Occitan:) Fransiyaning janubidagi departament boʻlib, Oksitaniya mintaqasida joylashgan. Aude daryosi nomi bilan atalgan. Departament kengashi uni 12—14-asrlarda faol boʻlgan bir guruh diniy dissidentlar sharafiga „Cathar Country“ (fransuzcha:Pays cathare) deb ham ataydi.

Markazi Carcasonne hisoblanadi. Katta shaharlari Limoux va Narbonne. 2019-yil holatiga koʻra, uning aholisi 374,070 kishi[1]. Aude Chansone de gestedagi Rolandning kelinining ismi edi.

Geografiyasi

Joylashuvi

Aude Oʻrta yer dengizi va Pireney togʻlari oʻrtasida joylashgan.

Hozirgi Oksitaniya mintaqasining bir qismidir. U Sharqiy Pireney, Ariej, Haute-Garonne, Tarn va Herault departamentlari bilan oʻralgan, sharqda Golfe du Lion joylashgan.

Tabiiy hududlari

Audening tabiiy hududlari

Ushbu boʻlimning qishloqlari bir nechta tabiiy hududlarga kiradi:

  • 1 — Lauragais
  • 2 — Montagne Noire
  • 3 — Cabardes
  • 4 — Carcasonanais
  • 5 — Razès
  • 6 — Quercorb
  • 7 — Pays de Sault
  • 8 — Minervois
  • 9 — Corbieres
  • 10 — Narbonnais

Landshaftlari

Aholining oʻsishi
YilAholi±%
1793239 642—    
1800225 228−6.0%
1806240 993+7.0%
1821253 194+5.1%
1831270 125+6.7%
1836281 080+4.1%
1841284 285+1.1%
1846289 661+1.9%
1851289 747+0.0%
1856282 833−2.4%
1861283 606+0.3%
1866288 626+1.8%
1872285 927−0.9%
1876300 065+4.9%
1881327 942+9.3%
1886332 080+1.3%
1891317 372−4.4%
1896310 513−2.2%
1901313 531+1.0%
1906308 327−1.7%
1911300 537−2.5%
1921287 052−4.5%
1926291 951+1.7%
1931296 880+1.7%
1936285 115−4.0%
1946268 889−5.7%
1954268 254−0.2%
1962269 782+0.6%
1968278 323+3.2%
1975272 366−2.1%
1982280 686+3.1%
1990298 712+6.4%
1999309 962+3.8%
2007345 779+11.6%
2012362 339+4.8%
2017370 260+2.2%
Quillandagi Razès togʻ manzarasi

Audening har bir tabiiy hududi oʻziga xos landshaftga ega. Sharqda lagunalar, qirgʻoq koʻllari quruqlik va dengizni ajratib turadi. Ular Aude, Orb va Hérault daryolari tomonidan quyilgan choʻkindilarning toʻplanishi natijasida hosil boʻlgan. Bunday shoʻr suvli koʻllar juda koʻp. Bu muhit oʻsimlik va hayvonot dunyosiga talabchan. U yerda galofil (yaʼni, tuzni yaxshi koʻradigan) oʻsimliklar oʻsadi. Hudud, shuningdek, pushti flamingo va oq tirgak uchun ham yashash hududi hisoblanadi[2].

Geologiyasi

Aude landshaftlarin uning geologiyasi bilan izohlash mumkin. Janubda Pireney togʻlarining hosil boʻlishi jarayonida burmalangan choʻkindi jinslar bor. Aude shimolida va markazida choʻkindi jinslar kamroq burmalangan. Ekstremal sharqda, Oʻrta yer dengizi yaqinida qoyalar bor.

Iqlimi

Audega Oʻrta yer dengizi iqlimi taʼsiri qiladi.

Kuz shiddatli va qisqa boʻronlar bilan ajralib turadi. Yoz koʻpincha issiq va quruq boʻlib, bu uzum va zaytun daraxtlari uchun qulaydir. Shunga qaramay, departament iqlimda bir nechta farqlarga ega: shimolda Montagne Noire va janubda Pays de Sault togʻli iqlimga ega, harorat baʼzan qishda juda past. Gʻarbda iqlim Akvitaniya taʼsirida, kuchli yogʻingarchilik bilan, sharqda esa sof Oʻrta yer dengizi iqlimi mavjud.

Asosiy shaharlari

Aholi eng koʻp boʻlgan kommuna Narbonna va Carcasonne shaharlari hisoblanadi. Aholi soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi. 2019-yil holatiga koʻra, aholisi 10 000 dan ortiq boʻlgan 5 ta kommuna mavjud[1][3].

Kommuna Aholi (2019)
Narbonne 55,516
Carcassonne 46 825
Castelnaudary 12,187
Lézignan-Corbières 11 317
Limoux 10 012

Qishloq xoʻjaligi va baliqchilik

Aude katta qismida uzum ekiladi. Sharqda Corbieres va La Clape vinolari, markazda Minervois va Cotes de Malepère, janubda Limoux sharoblari mavjud. Soʻnggi paytlarda yogʻi uchun zaytun daraxtlarini yetishtirish koʻpaydi.

Demografiyasi

Aude aholisi „Audois“ nomi bilan tanilgan. 1990-yilgi aholini roʻyxatga olish hisobotiga koʻra 1960-yillardan buyon aholi sonining oʻsishi kuzatilmoqda.

Manbalar

  1. ↑ 1,0 1,1 Populations légales 2019: 11 Aude, INSEE
  2. ↑ „Répertoire national des élus: les conseillers départementaux“ (fr). data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises (2022-yil 4-may).
  3. ↑ Economy of the Aude (Wayback Machine saytida 2010-05-28 sanasida arxivlangan) on the préfecture of Aude website