Brain rot

Brain rot (yoki miya chirishi) – internetdagi past sifatli yoki qiymatsiz kontentni, yoki uning salbiy taʼsirlarini (psixologik, kognitiv va hokazo) tavsiflovchi atama[1]. Psixologik tavsif sifatida u onlayn tarzda mazmunsiz kontentni, masalan, baʼzi internet memlarini haddan tashqari koʻp isteʼmol qilish bilan bogʻliq vaqtni oʻtkazishni anglatadi, natijada kognitiv funksiyalarning pasayishi, diqqat va intellektning yomonlashuviga olib keladi[2].

Bu atama 2024-yilda Oksford tomonidan „Yil soʻzi“ deb eʼtirof etilib, „demure“ va „romantasy“ kabi boshqa soʻzlarni ortda qoldirdi[3][4]. Uning zamonaviy maʼnosi Oksford universiteti nashriyoti tomonidan quyidagicha taʼriflanadi: „insonning aqliy yoki intellektual holatining taxminiy yomonlashuvi, ayniqsa, ahamiyatsiz yoki qiyin boʻlmagan deb hisoblangan materiallarni (hozirda asosan onlayn kontentni) haddan tashqari isteʼmol qilish natijasida yuzaga kelgan holat sifatida qaraladi“[3].

Kelib chiqishi va qoʻllanishi

Ushbu atama internetda ilk bor 2004 yilda qoʻllanilgan, lekin 2023 yilda ommalashib, oʻz-oʻzidan internet memiga aylangan[5]. Brainrot atamasi koʻpincha internetga mukkasidan ketgan avlod, yani Alpha avlodi internet madaniyatini tasvirlash uchun ishlatiladi[6]. Bunga avlod bilan bogʻliq jargonlar kiradi, masalan, „skibidi“ (Skibidi hojatxonasiga ishora qiladi), „rizz“ (xarizma uchun qisqartma), „gyat“ (birovning glutealiga ishora qiladi) va "fanum tax" (ovqat oʻgʻirlash harakati)[7].

Avstraliyalik siyosatchi Fotima Payman oʻz nutqlarining biriga Gen Alpha jargonini kiritdi, nutq yosh xodim Ezra Isma tomonidan yozilgan boʻlib, uni „brainrot“ yoki chirigan miya deb atashga olib keldi[8].

Manbalar

  1. ↑ Roy, Jessica. „If You Know What ‘Brainrot’ Means, You Might Already Have It“ (en-US). The New York Times (2024-yil 13-iyun). Qaraldi: 2024-yil 26-avgust.
  2. ↑ „Brain Rot: The Impact on Young Adult Mental Health“ (en-US). Newport Institute (2024-yil 10-yanvar). Qaraldi: 2024-yil 26-avgust.
  3. ↑ 3,0 3,1 Cite warning: <ref> tag with name memes cannot be previewed because it is defined outside the current section or not defined at all.
  4. ↑ „‘Brain rot’ named Oxford Word of the Year 2024“. Oxford University Press (2024-yil 2-dekabr). Qaraldi: 2024-yil 2-dekabr.
  5. ↑ „What is 'brain rot'? Do you have it?“ (en). SBS News. Qaraldi: 2024-yil 26-avgust.
  6. ↑ North, Anna „iPad kids speak up“ (en-US). Vox (2024-yil 5-sentyabr). Qaraldi: 2024-yil 16-sentyabr.
  7. ↑ „Parents and Gen Alpha kids are having unintelligible convos because of ‘brainrot’ language“ (en). NBC News (2024-yil 10-avgust). Qaraldi: 2024-yil 16-sentyabr.
  8. ↑ Weedston, Lindsey „Fatima Payman Gen Z Slang Speech Declared 'Brainrot'“ (en-US). The Daily Dot (2024-yil 13-sentyabr). Qaraldi: 2024-yil 16-sentyabr.