Burhoniddin Rabboniy

Burxoniddin Rabboniy
برهان‌الدین ربانی

Rabboniy. 2010-yil.
6-Afgʻoniston prezidenti
Mansab davri
1992-yil 28-iyun – 1992-yil 28-iyun - 2001-yil 22-dekabr
Mulla Umar bilan baravar
(Islom Amirligi rahbari sifatida)
1996-yil 27-sentyabr dan - 2001-yil 13-noyabrgacha
Vitse-prezident
  • Abdulrasul Sayyof
  • Mavlaviy Mir Hamza
  • Muhammadshoh Fazli
  • Muhammad Nabi Muhammadi
Bosh vazir
  • Abdulsabur Farid Koʻhistoniy
  • Gulbuddin Hekmatyar
  • Arsala Rahmoniy
  • Ahmadshoh Ahmadzay
  • Abdulrahim Gʻafurzay
Oʻtmishdoshi Muhammad Najibullo
Vorisi Hamid Karzay
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 20-sentyabr 1940-yil
Badaxshon viloyati, Afgʻoniston
Vafoti 20-sentyabr 2011-yil(2011-09-20)
(71 yoshda)
Kobul, Afgʻoniston
Oʻlim sababi Suiqasd
Bolalari 4, vorisi Salohiddin
Alma mater

Kobul universiteti (BA)

Al-Azhar universiteti (magistratura, PhD)
Mukofotlari
Ismoil Somoniy ordeni

Burhoniddin Rabboniy (1940-yil 20-sentyabr – 2011-yil 20-sentyabr) – 1992-yildan 2001-yilgacha Afgʻoniston prezidenti. Tolibon harakati tufayli 1996-yil 27-sentyabrdan 2001-yil 13-noyabrgacha uning vakolatlari mamlakatning aksariyat hududlariga, jumladan, poytaxtga taalluqli boʻlmagan, ammo u xalqaro hamjamiyat tomonidan tan olinishida davom etgan. Afgʻonistonning qonuniy rahbari. Afgʻoniston Oliy Tinchlik Kengashining raisi.

Yoshligi

Burhoniddin Rabboniy 1940-yili Afgʻonistonning shimoli-sharqidagi Badaxshon viloyatining Fayzobod shahrida chorvador tojik[1] forszabon oilasida tugʻilgan. U Abu Hanifiya diniy maktabida, keyin Kobul universitetining ilohiyot fakultetida tahsil olgan, Misrda Al-Azhar universitetida islom falsafasi boʻyicha oʻqigan. 1963-yildan Kobul universiteti professori boʻlib, u yerda islom huquqidan dars bergan[2].

Rabboniy Rossiya Prezidenti Vladimir Putin bilan 2001-yil 22-oktyabr. Dushanbe.

Faoliyati

1973-yilda shahzoda Dovud davlat toʻntarishidan soʻng Pokistonning Peshovar shahriga hijrat qildi. 1978-yilning apreligacha Rabboniy eng yirik gilam eksportchilari va ishlab chiqaruvchilaridan biri edi[3]. 1979-1989-yillardagi afgʻon urushida jangovar harakatlarda qatnashgan. U afgʻon mujohidlarining qoʻmondonlaridan biri boʻlib, uning jangchilari soni 20 ming kishidan oshgan[4]. 1985-yilda u Badaber lageridagi qoʻzgʻolonni bostirishga shaxsan rahbarlik qilgan.

1989-yildagi maʼlumotlarga koʻra, u Pokistonda parrandachilik fermasi, gilam va mato ishlab chiqaradigan korxonalarga ega boʻlib, yiliga 20 million rupiygacha foyda oladi; uning daromadining yana bir manbai Eron va Pokistonda olib borilgan kontrabanda tovarlari va giyohvand moddalar savdosi edi – Tolibon hokimiyat tepasiga kelguniga qadar u musulmon mamlakatlariga afyun va geroin yetkazib beruvchi yirik tadbirkorlardan biri boʻlgan; Badaxshondan lapis lazuli va Panjshirdan zumrad qazib olishda ham qatnashgan[3].

1992-yil may oyining boshida u Kobulga qaytib keldi va 28-iyunda Peshovar kelishuviga binoan Afgʻoniston Islomiy Davlatining muvaqqat prezidenti lavozimini egalladi. 1992-yil 30-dekabrda, asosan, Rabboniy tarafdorlari boʻlgan Shoʻro majlisi uni keyingi 2 yilga prezident etib sayladi. 1994-yilda Oliy sud Rabboniyning prezidentlik muddatini uzaytirdi.

1996-yildan beri Shimoliy Alyans yetakchilaridan biri. 2001 -yil 22-dekabrda Rabboniy prezidentlikdan rasman isteʼfoga chiqdi. Demokratik Afgʻonistonda Afgʻoniston Islom jamiyati partiyasining yetakchisi boʻlib qoldi.

U 2011-yil 20-sentyabrda Kobulning Vazir Akbar Xon tumanidagi oʻz uyida Tolibon harakatining ikki vakili bilan uchrashuvda xudkush-terrorchining sallasiga yashirilgan bombadan halok boʻlgan[5][6] .

Oʻgʻli Salohiddin – Afgʻoniston tashqi ishlar vaziri, otasi vafotidan keyin u partiyani boshqargan.

Xorijiy davlatlarning mukofotlari

2021-yil 2-sentyabrda Tojikiston Respublikasi Prezidenti Imomali Rahmon 1993-1996-yillarda tojikistonliklar oʻrtasidagi muzokaralarga koʻmaklashgani va vositachilik qilgani hamda bu boradagi muzokaralarni tiklash jarayoniga qoʻshgan ulkan hissasi uchun Burhoniddin Rabboniyni I darajali „Ismoili Somoniy“ ordeni bilan taqdirladi[7] .

Manbalar

  1. ↑ David B. Edwards. Before Taliban: Genealogies of the Afghan Jihad. University of California Press, 2002 — 7—-bet. ISBN 978-0-520-22861-0. 
  2. ↑ Слинкин М. Ф.. Народно-демократическая партия Афганистана у власти. Время Тараки-Амина (1978—1979 гг.). Симферополь: Изд-во Симферопольского гос. ун-та, 1999 — 275-bet. ISBN 966-7404-16-1.  „Архивированная копия“. 2013-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-iyun.
  3. ↑ 3,0 3,1 Svidetelstvo A. A. Lyaxovskogo
  4. ↑ „Раббани, Бурхануддин | Ensiklopediya Krugosvet“. 2017-yil 29-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-sentyabr.
  5. ↑ „Убит бывший президент Афганистана Бурхануддин Раббани“. 2011-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-sentyabr.
  6. ↑ „Бывшего президента Афганистана убил смертник с бомбой в тюрбане“. 2011-yil 23-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-sentyabr.
  7. ↑ „Эмомали Рахмон наградил Бурхануддина Раббани и Ахмада Шаха Масуда орденом Исмоила Сомони“ (ru). asiaplustj.info. 2021-yil 4-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 2-sentyabr.

Havolalar