Robiy ibn Ziyad al-Haritiy

Robiy ibn Ziyad al-Harisiy (arabcha: الربيع بن زياد الحارثي) – arab lashkarboshisi. Roshidun va Umaviy xalifaliklariga xizmat qilgan.

651-yilda Robiy ibn Ziyad Sosoniylarning Seyiston viloyatiga bostirib kirdi . Biroz muncha vaqt oʻtgach, u Kirmon va Seyiston oʻrtasidagi chegaradagi Zoliq shahriga yetib keldi va u yerda shahar zamindorni musulmon hokimiyatini tan olishga majbur qildi. Soʻngra "Tarix-i Sistan" da qayd etilgan mashhur olov ibodatxonasi boʻlgan Karkuya qalʼasida ham shunday yoʻl tutdi^[1]. Shundan keyin u viloyatda yanada koʻproq hududlarni zabt etishni davom ettirdi. Shundan soʻng u poytaxt Zrangni qamal qildi va shahar tashqarisidagi ogʻir jangdan soʻng uning hokimi Aparviz taslim boʻldi. Aparviz shartnoma shartlarini muhokama qilish uchun Robiy ibn Ziyod huzuriga borganda, uning ikki halok boʻlgan askar jasadlarini oʻrindiq sifatida ishlatayotganini koʻrdi. Bu holat Aparvizni dahshatga soldi va u Seyiston aholisini arablardan asrash maqsadida ular bilan ogʻir toʻlov evaziga kelishuvga keldi. Bunga koʻra, bir million dirham hamda 1000 ta oltin idish koʻtargan 1000 ta qul bola (yoki qiz) toʻlashi kerak edi^[1]. Shundan soʻng Robiy ibn Ziyod viloyatga hokim etib tayinlandi^[2].

18 oy oʻtgach, Robiy Basraga chaqirildi va uning oʻrniga Abdurrahmon ibn Samura hokim etib tayinlandi^[2]. 671-yilda Robiy Xurosonga hokim etib tayinlandi va u yerda musulmonlar hukmronligini sharqda Balxgacha kengaytira oldi^[3]. 673-yilda uning oʻrniga oʻgʻli Abdulloh ibn Robiy hokim boʻldi^[3].

• Shaban, M. A.. The ʿAbbāsid Revolution. Cambridge: Cambridge University Press, 1979. ISBN 0-521-29534-3. 
• Pourshariati, Parvaneh. Decline and Fall of the Sasanian Empire: The Sasanian-Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran. London and New York: I.B. Tauris, 2008. ISBN 978-1-84511-645-3. 
• Morony, M. (1986). "ʿARAB ii. Arab conquest of Iran". Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 2. 203–210 b. http://www.iranicaonline.org/articles/arab-ii. 
• Zarrinkub, Abd al-Husain „The Arab conquest of Iran and its aftermath“, . The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press, 1975 — 1–57-bet. ISBN 978-0-521-20093-6. 
• Marshak, B.I.; Negmatov, N.N. (1996). "Sogdiana". in B.A. Litvinsky, Zhang Guang-da and R. Shabani Samghabadi. History of Civilizations of Central Asia, Volume III: The Crossroads of Civilizations: A.D. 250 to 750. Paris: UNESCO Publishing. ISBN 92-3-103211-9.