13 de setenbre

· otobre · novenbre ·diçenbre

El 13 de setenbre el ze el 256° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 257° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 109 dì.

Avegnimenti

• 585 v.C. – El re de Roma Tarcuìnio Prisco el sèłebra un trionfo par gaver tegnesto fora un ataco dei Sabini a ła sità
• 533 – El zenerałe bizantin Bełisàrio el trionfa sui Vàndałi guidai da Zełimero inte ła bataja de Ad Decimum
• 1229 – Ögödei, fioło de Gensis Khan, el vien proclamà Khan de l'Inpero móngoło
• 1437 – Guere marochin-portoghezi: el Regno del Portogało el ataca ła Sultanà del Maroco dando scumìsio a l'asèdio de Tànzeri, che el se ghea sarà sensa bon-èzito dopo de un meze
• 1541 – Joani Calvin el va star stabilmente a Zinevra
• 1743 – Gran Bretagna, Austria e Regno de Sardegna i firma ła tratà de Worms
• 1759 – Guera dei sete ani: inte el teatro nordamerican ła vien conbatesta ła decizionałe bataja de Québec, vinsesta dai britàneghi che i ghe tołe el Cànada a ła Fransa
• 1791 – El re de Fransa Luizi XVI el aceta ła nova costitusion traerso de un mesajo a l'Asenblea nasionałe costituente
• 1813 – I britàneghi i fałise el tentativo de concuistare Baltimora (Maryland). El ze na svolta de ła Guera del 1812
• 1847 – El zenerałe statunitense Winfield Scott el concuista ła Sità del Mèsego, inte el córar de ła Guera Mèsego-Stati Unii
• 1867 – La Gałzria Vitòrio Emanuełe II ła vien inaugurada a Miłan; anca se solché inte el 1877 i finirà i laori
• 1898 – Hannibal Williston Goodwin el breveta ła pełìcuła fotogràfega in sełułòide
• 1906 – Primo voło aèreo in Eoropa
• 1922
  • Inséndio de Smirne, dizesto anca "zenosìdio dei greghi d'Àzia Menor": i turchi de Kemal Ataturk i ghe dà fogo al cuartiero cristian de Smirne e i stèrmena i greghi.
  • A el-Azizia ła vien rezistrada na tenperatura sbajada de 58 °C, che par 90 ani ła ze stada pensada cofà ła tenperadura pì alta de ła Tera: ghe zera stada na sorastima de almanco 7 °C in confronto a ła tenperatura efetiva
• 1940
  • Bonbe todesche łe colpise Buckingham Palace
  • L'Itàlia ła invade l'Ezito
• 1943 – Chiang Kai-shek el vien ełezesto presidente de ła Repùblega Cineze
• 1968 – L'Albania ła vien fora dal Pato de Varsàvia
• 1970 – Prima edision de ła Maratona de New York
• 1982
  • Zinevra: el vien inprezonà el veneràbiłe Licio Gelli, Gran Maestro de ła loja masònega P2
  • Prinsipà de Monaco: ła prinsipesa Grace Kelly ła resta gravamente feria inte un insidente stradałe, morindo inte el dì dopo
• 1985 – El vien fora in Japon Super Mario Bros.. Ła taca ła època de ła Nintendo
• 1987 – Insidente de Goiânia: un ojeto radioativo el vien robà da un ospeałe sbandonà de Goiânia, in Braziłe, contamenando vàrie persone inte łe setemane dopo. Racuante łe morarà par invełenamento da radiasion
• 1988 – L'uragan Gilbert el ze el pì forte uragan rezistrà inte l'emisfero osidentałe (in baze a ła presion baromètrega)
• 1989 – Desmond Tutu el guida ła pì granda marcia anti-Apartheid fazesta in Sudàfrica
• 1993 – Primo acordo Israełe-Pałestina. Ai pałestinezi el ghe vien concedesto un autogoerno limità inte ła Strisa de Gaza e a Zèrego
• 1994 – La sonda Ulise ła sorpasa el poło sud del Sołe
• 2007 – La Declarasion dei deriti dei pòpołi indìzeni ła vien adotada da łe Nasion Unie

Nasesti

Morti

1321 – Dante Alighieri

Feste e recorense

Internasionałi

• Dì Internasionałe de ła Ciocołata^[1]
• Dì Mondiałe de ła Sepsi

Intranasionałi

• Africa, Regno Unio e Amèrica Latina: Dì de Roald Dahl

Nasionałi

•  Arzentina

• • Dì de l'Arma de l'Infantaria^[2]
  • Dì del Bibliotecàrio^[3]
  • Dì de l'Organizador de Eventi^[4]
• Mauritius: Dì de l'Inzegnero
• Mèsego

Dì dei Putełi Eroi - Niños Héroes (Bataja de Chapultepec, 1847)

Rełijoze

Santi catòłeghi

Festa del patrono de łe sità

Làeghe

In altri projeti

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 13 de setenbre