Konletateor

El ,Cantor’ ün yel: 1894.

Konletateor binon teorod matematik konletas, kels magons grupis yegas nedabinotik. Keninükon suemodis balugik aldelik penüdugöl in stabajul: grups yegas, binets grupas at ed i dutöf lü grups at. Ma fomims matematik atimik mödikum, konletateor labükon püki, in kel yegs matematik pabepenons. Binon (kobü tikav e predikatakalkulav) bal stabas xiomik matemata , dälölo yeges matematik ad pabumön kuratiko de binets nenmiedetik: „konlet“ e „dutöf lü konlet“. Binon ito donajäfüd matemata ed i ziläk jenotagik vestiga matematik.

Ma konletateor balugälik, konlets panüdugons e pasuemons medü suemod - as klülik palelogöl - konletas as yegagrups palelogöl as löls.

In konletateor xiomik, suemods: „konlet“ e „dutöf lü konlet“ pamiedetons nestadöfiko, medü xioms primik semik, kels lisedons e bepenons patöfis onsik. Ma suemam at, konlets e dutöf lü konlets binons suemods staböfik äs püns e liens in geomet ela Eukleides, o. b. no pamiedetons stabü binets votik.

Logolös i

  • Hiel Georg Cantor (1845-1918) - matematan e filosopan Deutänik, sevädik as datikan konletateora.
  • Hiel Giuseppe Peano (1858-1932) - matematan e filosopan Litaliyänik, datikan malülas balama e vüköteda konletas, ä xiomükan kalkulava.
  • Lised yegädas konletateora
  • Yeged at dö konlets binon nüdugot staböfik konletateora balugik.
  • Konletateor balugälik binon konletateor rigik, fa matematanas finü tumyel 19id pävölföl.
  • Konletateor xiomik binon donajäfüd xiomik kuratik matemata, kel pävölfon gesagü tüv säkädas fefik pö binod konletateora balugälik (soäs letaöf hiela Russell).
  • Konletateor hiela Zermelo binon xiomasit pevölföl fa matematan Deutänik Ernst Zermelo.
  • Konletateor hielas Zermelo e Fraenkel binon xiomasit konletateorik suvüno pageböl, stabü konletateor hiela Zermelo sa läükots hielas Abraham Fraenkel e Thoralf Skolem.
  • Konletateor hielas von Neumann, Bernays e Gödel binon xiomasit konletateorik pedesinöl ad sümön ad ut elas Zermelo e Fraenkel, labü i välaxiom, ab i labü num no nenfinik xiomas (o. b. nen xiomaskemats).
  • Stabs Nulik e konletateor siädik binons ans konletateoras no vönaoloveikas, kels pemobons jünu.
  • Konletateor ninik binon stäänükam konletateora xiomik, kel dasumon bids no vönaoloveiks numas, äs smalikünots.
  • Fomams distik tikava labons i konletabidis patedik (a. s. konlets nekuratik pö tikav nekuratik).
  • Konletateor musigik bejäfon gebi diletama yümätik e grupateora pö musig; ab, pläamä gebon konletis finilabik, no labon tefis ko konletateor matematik seimik. Dü degyels lätik tel, musigator ceinöl egebon kuratikumo suemodis konletateora matematik (l. Levin 1987).